Markowa 2. v. Rutkowska z Sarnów Ada Maria Jadwiga (1883–1963), lekarz położnik, kierownik Państwowej Szkoły Położnych i prymariusz Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Św. Łazarza w Krakowie. Ur. 20 X w Płocku, była córką Stanisława Sarny i Anny Majerczak. Ukończyła gimnazjum rosyjskie w Łodzi. W okresie gimnazjalnym należała do tajnej organizacji Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Aresztowana po maturze za działalność socjalistyczną, przebywała przez kilka tygodni w więzieniu w śledztwie, wypuszczona z braku dowodów winy. Studia lekarskie rozpoczęła w Zurychu w r. 1903. W czasie rewolucji 1905 r. na krótko powróciła do kraju i pełniła w Krakowie funkcje kurierki PPS, przewożąc materiały propagandowe do zaboru rosyjskiego. W l. 1906–8 kontynuowała studia medyczne w Zurychu, gdzie uzyskała stopień doktorski z zakresu chirurgii u prof. Krönleina, na podstawie rozprawy Beitrag zur Casuistik des Gallensteinileus, wydrukowanej w r. 1909. W r. 1907 wyszła za mąż za Zygmunta Marka (zob.). W t. r. zapisała się na listę studentów UJ. Tytuł doktora wszech nauk lekarskich, niezależnie od dyplomu doktorskiego w Zurychu, uzyskała w UJ 19 V 1910. W r. 1911 pracowała jako etatowy praktykant przy Szpitalu Św. Łazarza w Krakowie, a w r. 1912 została asystentką Oddziału Ginekologiczno-Położniczego tegoż Szpitala i asystentką Szkoły Położnych; pracowała pod kierunkiem prof. Stanisława Dobrowolskiego. W t. r. odbyła praktykę z położnictwa i ginekologii w Dreźnie. W latach wojny 1914–18 pracowała jako chirurg wojskowy w Opawie oraz w Krakowie i była działaczką Ligi Kobiet przy Naczelnym Komitecie Narodowym (NKN). Pod koniec wojny powróciła na stanowisko asystenckie. W r. 1918, po śmierci prof. Dobrowolskiego, powołana została tymczasowo na stanowisko kierownika Szkoły Położnych w Krakowie. W r. 1923 została profesorem tejże Szkoły i od r. 1927 łączyła to stanowisko z prymariatem Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Św. Łazarza. Stanowiska te zajmowała do r. 1938.
Działalność M-ej skupiała się głównie wokół rozbudowy i unowocześnienia Szkoły Położnych w Krakowie. Przyczyniła się, poprzez wychowanie szeregu pokoleń akuszerek, do znacznego zmniejszenia śmiertelności noworodków w kraju. Była nadto organizatorką Związku Zawodowego Położnych oraz przewodniczącą Krakowskiego Tow. Ginekologicznego. Odznaczana wielokrotnie, posiadała Krzyż Oficerski Orderu Polonia Restituta, Krzyż i Medal Niepodległości, Złoty Krzyż Zasługi, Odznakę Honorową Czerwonego Krzyża, medal brązowy i srebrny za służbę. Ogłaszała prace naukowe, głównie o charakterze praktycznym. Dotyczyły one różnych zagadnień klinicznych położnictwa (m. in. O leczeniu poronień gorączkowych i septycznych, Kr. 1914, Leczenie łożyska przodującego, „Now. Lek.” 1928 z. 19, Ręczne wydobycie łożyska w świetle dziesięcioletniej obserwacji, „Ginekologia Pol.” T. 10: 1931 z. 10–12). Po przejściu na emeryturę z dn. 1 IX 1938 M. pracowała jeszcze w lecznictwie otwartym. Zmarła 8 II 1963.
Z pierwszego małżeństwa z Zygmuntem Markiem miała córkę Krystynę, profesora prawa międzynarodowego w Genewie, i syna Tadeusza, inżyniera, zamieszkałego we Włoszech. Po śmierci Z. Marka (1931) wyszła za mąż 9 VIII 1932 za Maksymiliana Rutkowskiego, profesora chirurgii UJ.
Materiały do bibliografii piśmiennictwa kobiet polskich, Lw. 1934; – Dobrowolski H., Francić M., Konarski S., Postępowe tradycje młodzieży akademickiej w Krakowie, Kr. 1962; Schwarz S., Nauka i nauczanie położnictwa i chorób kobiecych na krakowskim Wydziale Lekarskim, w: Sześćsetlecie medycyny krakowskiej. T. II: Historia katedr, Kr. 1964 s. 287–310; – Drobner B., Bezustanna walka, W. 1962; – „Dzien. Pol.” 1963 nr 40 s. 6; – Arch. UJ: S. II 515, S. II 521, W. L. II 314; Materiały archiwalne Oddziału Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Św. Łazarza w Kr. oraz Szkoły Położnych, Kronika tegoż Szpitala; – Dokumenty i materiały rodzinne, papiery osobiste, udostępnione przez rodzinę.
Jerzy Lisiewicz