Skorobohaty Aleksander Dionizy h. Radwan (wg. K. Niesieckiego h. Kruczyn), przydomek Wojszko (1639–1699), żołnierz w kompucie armii lit., horodniczy grodzieński, autor diariusza. Był synem Teodora Jana, dziedzica wsi Woszkowicze (Wojszkowice) w woj. trockim. Po śmierci rodziców S-m opiekowali się bracia Stanisław, jezuita, i Andrzej Kazimierz (zm. 9 IV 1689), długoletni «sługa skarbu lit.», potem skarbny lit. (1678), podwojewodzi trocki (1685), w r. 1688 pisarz ziemski trocki. S. wychowywał się zapewne w rodzinnej Skorobowszczyźnie u siostry Krystyny Zofii i szwagra Fabiana Politalskiego, tam też pobierał nauki.
W grudniu 1654 zaciągnął się S. do wojska lit., do dywizji lewego skrzydła, dowodzonej przez hetmana polnego lit. Wincentego Gosiewskiego. Służył razem ze starszym bratem Benedyktem Kazimierzem, doświadczonym żołnierzem, który walczył m. in. pod Białą Cerkwią (1651) i Szepielewiczami (1654). Szlak bojowy Skorobohatych do poł. 1657 r. można odtworzyć tylko z dużym przybliżeniem. Brał S. zapewne udział w bitwach ze Szwedami i Brandenburczykami pod Prostkami (8 X 1656) i pod Filipowem (22 X t.r.), a także w wyprawie na Inflanty szwedzkie. W styczniu r.n. uczestniczył w oblężeniu Parnawy. Po tej wyprawie wraz z bratem przeszedł do sapieżyńskiej dywizji prawego skrzydła pod dowództwem Aleksandra Hilarego Połubińskiego, pisarza polnego lit., która w lipcu 1657 wyruszyła w pościg za siedmiogrodzką armią Jerzego II Rakoczego. Wziął udział w zwycięskiej bitwie z tymi siłami pod Magierowem (9 VII t.r.), służył wówczas w chorągwi kozackiej podkomorzego orszańskiego Krzysztofa Stetkiewicza. Następnego dnia został postrzelony w potyczce stoczonej nad rzeką Pełtwią z niedobitkami armii Jerzego Rakoczego; leczył się we Lwowie. Po powrocie do chorągwi uczestniczył w szturmie na Mińsk Lit. (czerwiec 1658), a 7 II 1659 walczył pod Miadziołem, gdzie część dywizji sapieżyńskiej została rozbita przez kniazia A. Chowańskiego.
W 2. poł. t.r. wziął S. udział pod dowództwem A. H. Połubińskiego w wyprawie do Kurlandii. Zdobywano tam zajęte przez Szwedów zamki: Pilę, Guldyngę, Szkrundy, Grubim, Mitawę i Bowsk. W czasie oblężenia Mitawy pełnił funkcję kwatermistrza chorągwi. Uczestniczył w wyprawie regimentarza Stefana Czarnieckiego i hetmana w. lit. Pawła Sapiehy przeciw Chowańskiemu, walczył pod Połonką (28 VI 1660) i brał udział w oblężeniu Mohylewa (sierpień – wrzesień t.r.), jako deputowany swej chorągwi ściągał prowiant z ekonomii mohylewskiej. Walczył w bitwie nad rzeką Basią (8 X t.r.). W listopadzie t.r. zaciągnął się do chorągwi pancernej lewego skrzydła armii lit., której rotmistrzem był hetman W. Gosiewski; w chorągwi tej służył Franciszek Stefan Medeksza, również autor diariusza. W r.n. wziął S. udział w walkach z armią Chowańskiego nad Dźwiną, przystąpił do konfederacji wojska lit. We wrześniu 1661 uczestniczył w podjeździe w głąb ziem rosyjskich, aby zagarnąć przeznaczone dla Połocka pieniądze i towary, jednakże bez powodzenia. Dn. 7 X t.r. w bitwie pod Kuszlikami, niosący chorągiew S., został postrzelony «w pół przez lewą rękę, w plecach wyrżnięto kulę». Rannych z jego chorągwi odtransportowano do Dzisny, gdzie odwiedził ich król Jan Kazimierz i nadał «postrzelanym» królewszczyzny wakujące po zgonie Jerzego Piotra Wiażewicza.
Po rozwiązaniu konfederacji wojskowej («Związku Braterskiego») wyruszył S. w lipcu 1663 ze swą dywizją lewego skrzydła «ku Moskwie na Ruś», dotarłszy za Smoleńsk do Prudek; pełnił funkcję komisarza chorągwi do objęcia dóbr po zmarłym Wiażewiczu. W marszu pod komendą nowego hetmana polnego lit. i rotmistrza jego chorągwi pancernej Michała Paca przez ziemie rosyjskie na Zadnieprze został S. w lutym 1664 przydzielony do zagonu, który wtargnął w głąb Rosji i dotarł aż pod Karaczow. Wkrótce objął komendę chorągwi, którą przekazał mu, opuszczając wojsko, jej por. Jan Aleksander Ihnatowicz. Walczył w zwycięskiej bitwie z siłami Chowańskiego pod Witebskiem 16 VI t.r. W sierpniu t.r. odnowiły się rany postrzałowe S-ego, musiał opuścić obóz i długo kurował się w Mińsku. Powróciwszy do armii, zaciągnął się w maju 1665 pod chorągiew husarską Pawła Sapiehy, a po zwinięciu tej chorągwi po jego śmierci przeszedł w r.n. do chorągwi nowego hetmana w. lit. Michała Paca. W styczniu 1667 został posłem od wojska lit. do pow. grodzieńskiego.
S. często wyznaczany był przez hetmana Paca do udziału w pogrzebach husarzy; w czasie tych ceremonii kruszył kopie w kościele. W poł. maja 1668 podejmował w swoim leśnictwie postuńskim Jana Kazimierza. Podarował mu wyżła, otrzymał w zamian rumaka i obietnicę łaski pańskiej. Konia tego podarował S. później M. Pacowi, dostał za niego tureckiego rumaka, którego następnie sprzedał z zyskiem. Po abdykacji Jana Kazimierza w r. 1668 przybył S. w do Warszawy na konwokację w składzie asysty husarskiej M. Paca, towarzyszył hetmanowi też na elekcji w r.n. (maj – czerwiec 1669). Zapewne wkrótce po zakończeniu sejmu elekcyjnego został poważnie postrzelony w Warszawie. Był w Krakowie podczas sejmu koronacyjnego króla Michała Korybuta (październik – listopad t.r.), bez wątpienia nadal w asystującej Pacowi husarii. Ok. tego czasu otrzymał przywilej na tytularny urząd podczaszego derpskiego (w Inflantach szwedzkich).
W listopadzie 1673 uczestniczył w bitwie chocimskiej, po której dywizja Paca powróciła na Litwę. Z armią lit. wziął S. udział w zimowej kampanii 1674/5 r. króla elekta Jana III na Ukrainie. Wraz z dużą częścią armii lit., dowodzoną przez Paca, odłączył się od armii kor. i powrócił na Polesie lit. W lutym 1676 uczestniczył w koronacji Jana III; dn. 3 II t.r. uzyskał od króla zezwolenie na wykup od poprzedniego posiadacza urzędu horodniczego grodzieńskiego. Uczestniczył w kampanii żurawińskiej w t.r., a po traktacie rozejmowym (październik) powrócił z wojskiem lit. na Litwę.
Od października do grudnia 1678 uczestniczył S. ze swą chorągwią w działaniach armii pacowskiej blokującej przemarsz Szwedów z Inflant do Prus Książęcych. Od poł. grudnia t.r. towarzyszył M. Pacowi udającemu się na sejm do Grodna, a w marcu r.n. asystował mu w uroczystym wjeździe do tego miasta. W lutym 1681 był w asyście hetmana podczas jego wjazdu na sejm z Pragi do Warszawy. Gdy po śmierci Paca w r. 1683 jego chorągiew husarską przejął Jan III jako swoją nadworną w wojsku lit., S. przyrzekł królowi zostać pod chorągwią. Nie wziął udziału w wyprawie wiedeńskiej; jego chorągiew przybywszy 31 X t.r. do królowej Marii Kazimiery do Krakowa została skierowana pod Kamieniec Podolski, pod rozkazy kaszt. krakowskiego Feliksa Potockiego. Walczył w zwycięskiej bitwie z ordą tatarską pod Zinkowem (Zienkowem) na Podolu (26 XI t.r.). Poważnie chory, stacjonował przez zimę w Trembowli, a opuściwszy wojsko w lutym r.n., nie wziął już więcej udziału w żadnej wyprawie, poruszał się o kulach.
W marcu 1685 przyjechał S. podczas sejmu do Warszawy. W l. 1686–8 przebywał przy swej chorągwi wyłącznie na konsystencjach w królewszczyznach. Podczas sejmu grodzieńskiego 1688 r. witał na zamku parę królewską 29 I, dwukrotnie też przysłuchiwał się obradom izby poselskiej. W lutym 1693 po sejmie grodzieńskim pożegnał Jana III w Grodnie, spotkał się z parą królewską jeszcze w marcu t.r. We wrześniu 1698 został komisarzem od hetmana w. lit. Kazimierza Sapiehy do leśnictwa sokólskiego i nowodworskiego; była to jego ostatnia funkcja publiczna.
S. trzymał leśnictwo postuńskie. Pierwsza żona wniosła mu Dekszagołę w pow. upickim; owdowiawszy, procesował się o te dobra z teściami. W r. 1669 siostrzeniec Jan Politalski odstąpił mu za zgodą króla Michała Korybuta wsie Zwierzany (Zwierzdzany) i Chodikowszczyznę w ekonomii grodzieńskiej. Druga żona wniosła S-emu uroczysko Krzywe w tej ekonomii. Dobra te nadał mu Jan III w dożywocie 23 II 1678, zwalniając go z czynszu. U schyłku życia opracował S. zwięzły pamiętniczek, któremu nadał formę dziennika i zatytułował Diariusz compendiose zebrany. Obejmuje on całe życie autora. S. sporządził diariusz prawdopodobnie na podstawie zapisek marginalnych prowadzonych w książce do nabożeństwa lub kalendarzykach, stąd wiele pomyłek w datach dziennych, lecz raczej poprawnie podawane daty roczne. Ostatecznie zapisy wprowadził syn, Teodor Mikołaj i zapewne zięć Kazimierz Mokrzecki. S. zmarł 20 VIII 1699 «na puchlinę».
S. był dwukrotnie żonaty, po raz pierwszy z Konstancją z Wolskich (ślub 15 II 1670), córką Hieronima, towarzysza husarskiego z tej samej chorągwi. Konstancja, zmarła 17 VII 1675, pochowana została w kościele Dominikanów w Różanymstoku; w r. 1677 ciało przeniesiono do dominikańskiego kościoła w Grodnie. Drugą żoną S-ego była (ślub 13 II 1678) Barbara Aleksandra z Głoskowskich, wdowa po Marcjanie Górskim. W pierwszym małżeństwie miał S. synów: Teodora Mikołaja (1671–1710) i Kazimierza (1673–1675). Z drugiego pozostawił syna Stanisława (zm. 1710) i córkę Katarzynę, zamężną za Kazimierzem Mokrzeckim i powtórnie za Lipnickim (1712).
Niesiecki; Urzędnicy, IX; Opisanie rukopisnogo otdelenija Vilenskoj publičnoj biblioteki, Wil. 1903 vyp. IV s. 37; – Wojniłowicz M., Drzewo […] Stanisława Jana […] Andrzeja Kazimierza Skorobohatego […] przy pogrzebowej […] lustrze r. 1682…, [b. m. i r. w.]; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II teka 13 nr 1778, Dok. papierowe nr 1729, Kamera nr 936/30; Lietuvos centrinis valstybinis istorijos archyvas w Wil.: SA nr 4679 f. 263, nr 11291 f. 134, nr 11556 k. 17–17v.; L’vivs’ka deržavna naukova biblioteka im. V. Stefanyka we Lw.: Rewizja generalna ekonomii grodzieńskiej 1678/80 (dawna sygn. B. Ossol. rkp. 5620 s. 673, 676); Vilniaus Universito Biblioteka (VUB): Fond 7 nr 1/6142 f. 541–542v.; – Skorobohaty A., Diariusz, Oprac. T. Wasilewski [w druku],
Tadeusz Wasilewski