Saloni Aleksander (1866–1937), pedagog-muzyk i etnograf. Ur. 26 VI w Tyczynie koło Rzeszowa, był synem kościelnego, Jakuba (używającego pisowni nazwiska Salony) i Ludwiki ze Sroczyńskich.
S. ukończył szkołę ludową w Tyczynie (1873–6), a następnie szkołę wydziałową w Rzeszowie (1877–80) i po rocznym kursie przygotowawczym odbył naukę w Seminarium Nauczycielskim Męskim w Rzeszowie (1881–5), w którym zdał egzamin dojrzałości (1885). W t.r. rozpoczął pracę w szkole ćwiczeń tegoż Seminarium, a następnie (1886–93) był nauczycielem w szkole ludowej w Przeworsku. Od 1 IX 1893 jako młodszy nauczyciel uczył ponownie w Rzeszowie śpiewu i gry na skrzypcach w klasie przygotowawczej oraz w szkole ćwiczeń aż do r. 1901. W r. 1896 złożył we Lwowie kwalifikacyjny egzamin nauczycielski (wydziałowy) i wszedł w skład Komisji Egzaminacyjnej dla Nauczycieli Szkół Ludowych w Rzeszowie. Dn. 1 IX 1901 przeniósł się do Stanisławowa, gdzie (do r. 1921) uczył muzyki w szkole ćwiczeń Seminarium Nauczycielskiego Męskiego oraz gimnastyki w Wyższym Gimnazjum Męskim. Był członkiem Komisji Egzaminacyjnej dla Nauczycieli Szkół Ludowych w Stanisławowie. W l. 1921–5 uczył geografii w Państwowym Męskim Seminarium Nauczycielskim we Lwowie. W r. 1926 przeszedł na własne żądanie na emeryturę. Zamieszkał wówczas przy rodzinie w Warszawie.
S. był zamiłowanym etnografem i stąd wykorzystywał czas zatrudnienia w Przeworsku, Rzeszowie i Stanisławowie na prowadzenie systematycznych badań kultury wiejskiej tych okolic. Ogłosił prace materiałowe: Lud wiejski w okolicy Przeworska („Wisła” T. 11–13: 1897–9) oraz w „Materiałach Antropologiczno-Archeologicznych i Etnograficznych AU”: Lud łańcucki. Materiały etnograficzne (t. 6: 1903 i odb. Kr. 1902), Lud rzeszowski. Materiały etnograficzne (t. 10: 1908 i odb. Kr. 1908), Zaściankowa szlachta polska w Delejowie. Materiały etnograficzne (t. 13: 1914 i odb. Kr. 1912). Prace te, obejmujące głównie literaturę ludową (pieśni, opowiadania, bajki i zagadki), odznaczały się dokładnością i wiernością zapisu tekstów oraz melodii i dotyczyły one obszarów dotąd przez innych badaczy nie penetrowanych. Od r. 1900 był S. członkiem Tow. Szkoły Ludowej, od t. r. zamieszczał artykuły o treści etnograficznej w lwowskim „Słowie Polskim”; w początku 1903 r. wstąpił do Tow. Ludoznawczego we Lwowie. W r. 1913 został wybrany na współpracownika Komisji Antropologicznej AU (od r. 1920: PAU) w Krakowie. S. zmarł nagle podczas pobytu wakacyjnego w Rabce 25 VI 1937 i został pochowany w Warszawie na cmentarzu na Bródnie.
S. był żonaty z Leopoldyną z domu Kaspar, nauczycielką, z którą miał córkę Czesławę, zamężną Łopuszańską, oraz trzech synów: Juliusza (zob.), Kazimierza, inżyniera rolnika, i Romana (zob.).
Bystroń, Bibliogr. etnografii; Gawełek, Bibliogr. ludoznawstwa; Karpińska G. E., Niewiadomska M., Bibliografia zawartości „Ludu” za lata 1895–1985, Wr. 1988; Wojtusiak R. J., Katalog wydawnictw PAU 1873–1947, Kr. 1948 II; Indeks „Ludu” t. 1–39, Oprac. J. Gajek i Z. Malewska, P. 1953; Literatura Pol. Enc., II (H. Kapełuś); Österr. Biogr. Lexikon (W. Bieńkowski); Słown. folkloru pol. (J. Krzyżanowski); Zagórowski, Spis nauczycieli; – Bieńkowski W., Etnografia, w: Polska Akademia Umiejętności 1872–1952. Nauki humanistyczne i społeczne. Materiały sesji jubileuszowej Kraków, 3–4 V 1973, Red. E. Rostworowski i in., Wr. 1974; Dzieje folklorystyki polskiej 1864–1918, Pod red. H. Kapełuś i J. Krzyżanowskiego, W. 1982; Grzegorczyk P., Diariusz kultury polskiej za rok 1937, W. 1938; [tenże] (p.g.), Śp. Aleksander Saloni, „Warsz. Dzien. Narod.” R. 3: 1937 nr 188 s. 7; – C. k. Seminaria nauczycielskie męskie i żeńskie Królestwa Galicji i W. Ks. Krakowskiego w okresie 1871–1896. Pamiętnik wyd. z powodu ćwierćwiekowego jubileuszu…, Lw. 1897 s. 423, 425–33; Szematyzmy Król. Galicji za l. 1887–1914; – „Kur. Warsz.” 1937 nr 174 s. 21; „Roczn. AU/PAU” 1912/13–1919/20; – B. PAN w Kr.: rkp. 1993 Korespondencja S. Tomkowicza; Paraf. w Tyczynie: Liber baptisatorum, t. 26 (1866).
Wiesław Bieńkowski