Lipiewicz Andrzej Dominik (ok. 1724–1778), geometra, prawnik, profesor i rektor Akad. Krak., kanonik katedralny krakowski. Ur. w Krakowie, był synem Józefa, pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej. Po odbyciu studiów na Wydziale Filozoficznym w l. 1739–41 i uzyskaniu magisterium sztuk wyzwolonych (21 VI 1741) poświęcił się pracy nauczycielskiej w koloniach akademickich, początkowo w Szkołach Nowodworskich (od 1741), następnie w Kolegium Lubrańskiego w Poznaniu (1743/4–1745/6), wreszcie od półr. letn. 1746 ponownie w Krakowie na stanowisku profesora retoryki w Szkołach Nowodworskich oraz prefekta Seminarium Biskupiego. W r. 1743 był geometrą przysięgłym, w l. 1744–9 wydawał popularne kalendarze, w których zamieszczał informacje z dziejów Krakowa (Compendium albo krótkie zebranie chronologii miasta J. K. M. stołecznego Krakowa). W r. 1754, ubiegając się o przyjęcie do Kolegium Mniejszego, przedłożył tezę inkorporacyjną z zakresu geometrii euklidesowej, już jednak 10 V 1755 przeniósł się na Wydział Prawa. U schyłku lat pięćdziesiątych wyjechał do Rzymu w charakterze promotora kanonizacji błogosławionego Jana Kantego; we Włoszech przebywał prawdopodobnie do r. 1760. Dn. 14 V 1762 promował się na doktora obojga praw na podstawie dysertacji Questio iuridica de dignitate episcopali. W półr. zim. 1762/3 z ramienia Kolegium Prawniczego objął rektorat Akademii Lubrańskiego w Poznaniu; wystąpił tutaj czynnie przeciwko uwłaczającej powadze uniwersytetu broszurze jezuity J. Bielskiego „Widok Królestwa Polskiego”. W r. 1763 był prowizorem kolonii akademickiej w Warszawie. Jako delegat Akademii Krakowskiej wygłosił na sejmie koronacyjnym w r. 1764 mowę, w której przedstawił stan uniwersytetu i wysunął postulaty podniesienia przy pomocy państwa poziomu naukowego i gospodarczego uczelni.
Powróciwszy do Krakowa w grudniu 1764, już w r. n. został wybrany dziekanem, a następnie podkanclerzym Wydziału Prawa, pełniąc jednocześnie obowiązki prowizora Bursy Prawników i Jagiellońskiej. Karierę kościelną rozpoczął od skromnej prebendy św. Filipa i Jakuba, z czasem dołączył do niej inne intratne beneficja, m. in. kanonię św. Michała na Zamku Królewskim, kustodię (później archidiakonat) Kolegiaty Wszystkich Świętych, probostwa w Palczowicach koło Zatora, Koniuszy i Igołomi, w r. 1762 otrzymał związane z Kolegium Prawniczym probostwo w Luborzycy. Niektóre z tych godności zawdzięczał zapewne poparciu K. Sołtyka, w którego konsystorzu pełnił urzędy egzaminatora synodalnego, asesora i cenzora ksiąg w diecezji krakowskiej. Ponownie był delegatem Akademii na sejm 1766 r., zabiegając, zresztą bezskutecznie, o wydanie konstytucji potwierdzającej przywileje Akademii i jej zwierzchnictwo nad szkolnictwem krajowym. T. r. objął stanowisko prowizora kolonii akademickich w Białej Podlaskiej, Poznaniu i Gnieźnie (1766), w r. 1768 Akademia powołała go do komisji dla reformy Szkół Nowodworskich, w rok później do opracowania projektu statutu organizacyjnego kolonii akademickich.
W grudniu 1773 r. L. podjął się wraz z J. Putanowiczem misji nawiązania pierwszych kontaktów z Komisją Edukacji Narodowej, zgłaszając w rozmowach z Michałem Poniatowskim, królem i członkami Komisji (luty 1774) gotowość Akademii do współpracy z nowymi władzami oświatowymi, szczególnie na polu kształcenia nauczycieli. W r. 1773 L. był prowizorem kolonii akademickiej w Tarnowie. Wybierany trzykrotnie na urząd rektora (1775/6, 1776, 1776/7) zabiegał wytrwale o podniesienie poziomu naukowego i usunięcie zaniedbań organizacyjnych krakowskiej uczelni. W r. 1776 został prowizorem kolonii akademickich w Szkołach Nowodworskich w Krakowie, a w r. 1777, nawiązując z H. Kołłątajem w czasie jego wizyty w uniwersytecie lojalną współpracę, objął t. r. stanowisko prefekta tychże szkół, które zajmował do końca życia. W l. 1777–8 brał udział w zainicjowanych przez Kołłątaja pracach komisji do uporządkowania archiwum uniwersyteckiego. Zrezygnowawszy z probostwa w Luborzycy, otrzymał we wrześniu 1777 r. kanonię katedralną krakowską. Prócz kalendarzy i mów sejmowych L. ogłosił kilka tez prawniczych i matematycznych, pisanych dla uzyskania stopni akademickich, panegiryki, mowy pogrzebowe (m. in. na pogrzebach M. Łukomskiego, S. Kutlinowskiego, J. Pałaszowskiego) oraz kazania.
Zmarł 24 X 1778 we wsi Palczowice; w testamencie zapisał Kolegium Prawniczemu cenną bibliotekę fachową. W r. 1807 proboszcz w Luborzycy Sebastian Czochron (następca L-a na tym beneficjum) wystawił mu w miejscowym kościele nagrobek z portretem.
Estreicher; Enc. Org.; Łętowski, Katalog bpów krak., III 253; – Barycz H., Historia Szkół Nowodworskich, Kr. 1939–47 s. 220–2; Chamcówna M., Uniwersytet Jagielloński w dobie Komisji Edukacji Narodowej, Wr. 1957 s. 40, 43 i passim; Hajdukiewicz L., Podstawy ideowe i organizacyjne kolonii akademickich, „Przegl. Hist.-Oświat.” R. 6: 1963 s. 169; Konczyńska W., Zarys historii Biblioteki Jagiellońskiej, Kr. 1923 s. 111; Leniek J., Książka pamiątkowa założenia Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, Kr. 1888 s. 90; Lewicki K., Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1796–1849, w: Historia Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Pod red. H. Barycza, Kr. 1965 s. 24; Michalewicz J., Szkoła parafialna w Luborzycy i jej związki z Uniwersytetem Jagiellońskim (1401–1803), Zesz. Nauk. UJ, Prace hist., Z. 17, Kr. 1966 s. 115; Nowacki J., Dzieje Archidiecezji Poznańskiej, 1964 II 201; Petrani A., Nauka prawa kanonicznego w Polsce w XVIII i XIX w., L. 1961 s. 150–1; Rostworowski E., Czasy saskie (1702–1764), w: Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364–1764, Pod red. K. Lepszego, Kr. 1964 s. 390, 393, 409, 421; Ruta Z., Nauczyciele kolonii akademickich Uniwersytetu Jagiellońskiego w XVIII w., „Roczn. Nauk.-Dydakt. WSP w Kr.” Prace Hist. T. 4: 1968 s. 105–6, 118, 131; tenże, Szkoły tarnowskie w XV–XVIII w., Wr. 1968 s. 142 i passim; Smoleński W., Kalendarze w Polsce w XVIII w., w: Pisma historyczne, W. 1901 II 81; Tokarz W., Komisja Edukacyjna i Uniwersytetu Jagiellońskiego, W. 1924 s. 11; – Album stud. Univ. Crac., V 59; Grabowski A., Starożytne wiadomości o Krakowie, Kr. 1852 s. 167–92; Kołłątaj H., Raporty o wizycie i reformie Akademii Krakowskiej, Wyd. M. Chamcówna, Wr. 1967 s. 91; Statuta nec non liber promotionum, s. 399, 401; – Arch. Kapit. w Kr.: Acta act. Cath. Crac. T. XXIII s. 37, 157; Arch. UJ: rkp. nr 2; B. Jag.: rkp. nr 2635, 2636, 3316, 5359.
Andrzej K. Banach