Mielęcki Andrzej (1864–1920), lekarz, działacz narodowy na Górnym Śląsku. Ur. 30 XI w majątku Hucisko w Kaliskiem, w rodzinie ziemiańskiej, był synem Tertuliana Mielęckiego i Marii Biernawskiej. Uczęszczał do gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim, medycynę studiował w Berlinie i Monachium, dyplom doktora nauk medycznych uzyskał w r. 1893 w Lipsku. Podczas studiów w Berlinie uczestniczył w życiu tamtejszej Polonii. Początkowo pracował w Saksonii, a w r. 1899 osiedlił się na stałe w Katowicach, gdzie objął praktykę po drze Janie Oświęcimskim jako lekarz specjalista chorób kobiecych. Był współzałożycielem i wieloletnim prezesem powstałego w r. 1908 Tow. Lekarzy Polaków na Śląsku. Brał udział w walce o wolny wybór lekarzy do śląskich kas chorych opanowanych przez Niemców. W r. 1900 został wybrany członkiem zarządu Tow. Szerzenia Elementarzy Polskich na Śląsku im. ks. Roberta Engla w Bytomiu. W l. 1904–7 należał do zarządu Spółki Budowlanej w Katowicach. Od r. 1904 był członkiem katowickiego gniazda «Sokoła». Został również wybrany sekretarzem powstałego w r. 1907 Komitetu Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza. W r. 1909 był założycielem i wspólnikiem firmy Export Śląski, a w r. 1910 wybrano go do rady nadzorczej Banku Ludowego w Siemianowicach; współpracował również z Bankiem Ludowym w Katowicach. M. opiekował się śląskim tajnym kółkiem gimnazjalnym polskiej młodzieży w Katowicach i był działaczem Tow. Czytelni Ludowych na Śląsku. W listopadzie 1918 został członkiem komisji finansowej Rady Ludowej na pow. katowicki. Prowadził zakonspirowany kurs sanitarny w Katowicach w ramach przygotowań sanitarnych do pierwszego powstania śląskiego. W r. 1919 był aresztowany przez Niemców jako zakładnik. W t. r. wybrano go radnym do Miejskiej Rady w Katowicach, w której był przewodniczącym polskiego koła radnych; został również radcą zdrowia. Należał do Narodowego Stronnictwa Robotników. Wszedł jako przedstawiciel ludności polskiej w skład Centralnego Komitetu Pomocy dla Dzieci w Katowicach, organizującego przy pomocy amerykańskich towarzystw charytatywnych pomoc dla dzieci śląskich po pierwszym powstaniu.
Po rozpoczęciu akcji plebiscytowej w r. 1920 M. został członkiem Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Katowicach. W okresie wzmożenia akcji bojówek niemieckich na obszarze plebiscytowym M. został w dn. 17 VIII 1920 zamordowany przez tłum Niemców w wyniku krwawych zajść i demonstracji w Katowicach; pobity w trakcie opatrywania rannych Niemców został zabrany przez karetkę pogotowia, a następnie został z niej wyciągnięty, zmasakrowany i wrzucony do rzeki Rawy. Kilkunastotysięczny kondukt żałobny odprowadził 25 VIII zwłoki M-ego z Katowic do Sosnowca, gdzie odbyły się uroczystości pogrzebowe, po czym zwłoki przewieziono do grobu rodzinnego w Koźminku w pow. kaliskim. Żonaty od r. 1902 z Anną z Przyborów, działaczką Tow. Polek w Katowicach, miał córkę Irenę Temlerową.
Dla uczczenia pamięci M-ego utworzono w r. 1920 fundację jego imienia. Z zebranych funduszów, które nadsyłano z całej Polski, otwarto Sierociniec im. Dra A. Mielęckiego w Katowicach. Staraniem Instytutu Śląskiego w Katowicach w r. 1939 miała ukazać się monografia M. Tobiasza pt. „Dr Andrzej Mielęcki”, ale nakład we wrześniu 1939 zniszczyli Niemcy. Obecnie imię M-ego nosi kilka szpitali i ulic miast Śląska, m. in. Państwowy Szpital Kliniczny Śląskiej Akademii Medycznej i ulica w Katowicach, a na frontonie domu, w którym mieszkał przy dzisiejszej ulicy Warszawskiej 10, odsłonięto w r. 1962 tablicę pamiątkową. Płaskorzeźba M-ego znajduje się na terenie Szpitala Miejskiego im. A. Mielęckiego w Chorzowie.
W. Enc. Powsz., (PWN), Suplement; – A. W., III. Założyciele Tow. Lekarzy Polaków na Śląsku, Dr A. Mielęcki, „Śląska Gaz. Lek.” (Cieszyn) 1947 nr 1–2 s. 179 (fot.); Brożek K., Polska służba medyczna w powstaniach śląskich i plebiscycie (1918–1922), Kat. 1973 (fot.); Hoefer K., Oberschlesien in der Aufstandszeit 1918–1921, Berlin 1938 s. 77; Piekarnikarczyk J., Ilustrowana księga pamiątkowa Górnego Śląska, Kat. 1923 s. 41; Tobiasz M., Śląski lekarz-bohater (Wyjątek z pracy o doktorze A. Mielęckim), „Pol. Zach.” 1938 nr 163 (fot.); – Dąbrowski W., Górny Śląsk w walce o zjednoczenie z Polską (Źródła i dokumenty z lat 1918–1922), Kat. 1923 s. 33; Ludyga-Laskowski J., Materiały do historii powstań górnośląskich, T. 1: 1919–1920, Kat. 1925 s. 165–7 (fot.); – Informacje pisemne z r. 1969 córki Ireny Temlerowej zamieszkałej w Skolimowie koło Warszawy; Korespondencja z r. 1969 autora z M. Tobiaszem zamieszkałym w Krakowie.
Krzysztof Brożek