INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Andrzej Myszkowski z Mirowa h. Jastrzębiec  

 
 
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Myszkowski Andrzej z Mirowa h. Jastrzębiec (zm. 1566), kanonik gnieźnieński i krakowski, działacz reformacyjny, kasztelan lubelski. Był synem Wawrzyńca z Mirowa (zob.) i Beaty Tęczyńskiej, bratem Mikołaja (zob.). W dawniejszej literaturze historycznej mylono go z jego stryjecznym bratem, także Andrzejem, synem Marcina (zob.), i sądzono, iż był on studentem uniwersytetu lipskiego oraz że przebywał na dworze ks. Albrechta w Królewcu. W istocie M. w r. 1538 rozpoczął, wraz ze starszym bratem Krzysztofem, studia na Akad. Krak. Zrazu obrał karierę duchowną, 19 IV 1540 wszedł do kapituły gnieźnieńskiej jako kanonik. T. r. wyjechał do Padwy; 22 VII był świadkiem promocji Klemensa Janicjusza, 16 V 1543 wybrano go na konsyliarza nacji polskiej na uniwersytecie prawników, 17 VIII t.r. na syndyka, 9 VII 1545 ponownie na konsyliarza. Od 3 II 1542 był kanonikiem krakowskim, 1 III 1543 ojciec, dokonując działu dóbr między synów, nie przeznaczył dla M-ego żadnej części dóbr ziemskich uważając, iż wystarczą mu beneficja kościelne. W r. 1544 zrezygnował M. z kanonii gnieźnieńskiej, ale pozostał w kapitule krakowskiej i w r. 1546, kiedy Myszkowscy po śmierci ojca przystąpili do załatwiania spraw spadkowych, zrzekł się na rzecz braci dóbr ziemskich «po ojcu i po matce», zadowalając się tylko należnymi mu w spadku ruchomościami. Wkrótce zrezygnował jednak z kariery kościelnej (przy okazji załatwiania spraw majątkowych z braćmi w r. 1549 występował już bez tytułu kanonika). W r. 1551 nabył od Zbigniewa Sienieńskiego miasteczko Bychawę w woj. lubelskim i osiadł tam na stałe. Dn. 1 XI 1552 otrzymał urząd wojskiego lubaczowskiego (zrzekł się go w r.n.), posłował z woj. lubelskiego na sejm krakowski 1553 r., na sejm warszawski 1556/7 r. i na sejm piotrkowski 1562/3 r. Prawdopodobnie był też obecny na sejmie piotrkowskim 1558/9 r., ale bez mandatu poselskiego, jedynie jako zainteresowany przebiegiem obrad działacz różnowierczy.

Związany od ok. r. 1551 z małopolskim ruchem reformacyjnym (należał do obrońców Konrada Krupki-Przecławskiego, pozwanego o herezję przez bpa krakowskiego Andrzeja Zebrzydowskiego), zamienił M. kościół w Bychawie na zbór i założył przy nim szkołę. W wyniku dokonanego w r. 1559 podziału kalwińskiego Kościoła małopolskiego na dystrykty Bychawa stała się siedzibą dystryktu lubelskiego i chełmskiego, a minister tamtejszego zboru, Stanisław Wardęski, był zarazem superintendentem dystryktu. Pierwszy synod nowego dystryktu odbył się w Bychawie 14 I 1560 pod patronatem M-ego, następny odprawiono 24 IV t.r. W bliskim związku z M-m pozostawali bywający na bychawskich synodach Stanisław Lubieniecki, Jan Osmólski oraz łowczy chełmski Stanisław Zamoyski. W tym czasie szkoła w Bychawie, kierowana przez Piotra Pulchranina, liczyła ok. 80 uczniów. Jako patron dystryktu miał M. duży wpływ na cały reformacyjny Kościół małopolski i cieszył się dużą popularnością wśród szlachty (Erazm Otwinowski zamieścił go w „Heroes Christiani”). Na synodzie generalnym w Książu w r. 1560 (13–19 IX) wybrano M-ego na sędziego, czyli marszałka. W czasie tych niezwykle burzliwych obrad współdziałał on z Hieronimem Ossolińskim i innymi działaczami szlacheckimi, dążącymi do podporządkowania ministrów świeckim patronom. On to przechylił szalę zwycięstwa na rzecz szlachty, domagającej się od ministrów zgody na zawieszenie na okres kilku miesięcy wszelkich dyskusji na temat nauki Franciszka Stankara o pośrednictwie Chrystusa. Opierających się temu żądaniu ministrów zrugał i zagroził zbrojnym wystąpieniem («… nie spuszczajcie nas do kordów, bo nie wiem, gdzie by się stawiło…»), tak że zastraszeni ulegli. Następnego dnia przepraszał M. za swoją porywczość, «prosił, iżby się nie gorszyli, a pokorę czynił» (Akta synodów…).

W okresie narastającego rozbicia w Kościele małopolskim w wyniku wystąpień zwolenników antytrynitaryzmu należał M. do obrońców kalwińskiej ortodoksji, dążył do wzmocnienia Kościoła przez zacieśnienie związków z braćmi czeskimi. W tym duchu występował 22 VII 1563 na spotkaniu z posłami braci czeskich w Krakowie. Współdziałał w tym zakresie ze swoim stryjecznym bratem Stanisławem, przyszłym woj. krakowskim (zob.). Brał M. udział w wojnie inflanckiej 1563/4 r. Mimo iż 17 IV 1564 dostał urząd wojskiego krakowskiego, na sejm piotrkowski 1565 r. posłował nadal z woj. lubelskiego. Na sejmie tym został oskarżony przez kasztelana lubelskiego Floriana Zebrzydowskiego o organizowanie w Bychawie stałych zjazdów i «sejmów», urągających majestatowi królewskiemu. Chodziło oczywiście o zebrania różnowierców. M. ostro odpowiedział Zebrzydowskiemu, a następnie złożył obszerne wyjaśnienia wobec króla podkreślając, iż się u niego w Bychawie «nic nie dzieje przeciw zwierzchności króla JM i szkodzie Rzeczypospolitej». T. r., 15 VI dostał M. starostwo lubaczowskie, na którym zapisał mu Zygmunt August (18 VI) 10 000 złp. tytułem zwrotu pożyczki udzielonej na wojnę z Moskwą, 4 VII zapewnił M-emu dożywotnie trzymanie starostwa, omijając zasadę ekstenuacji i ustanawiając zastaw antychretyczny. Owo niezwykle korzystne nadanie, niezgodne z zasadami reform egzekucyjnych, było spowodowane m. in. ofiarnością M-ego, ponoszonymi przez niego kosztami w związku z utrzymaniem pocztu w czasie wojny o Inflanty. Akt nadania podkreślał zasługi M-ego jako dworzanina, uczestnika wypraw wojennych oraz wykazaną przez niego «summam suam fidem, virtutem in re militari, dexteritatem singularem nobis et Reipublicae». Na własne posiadłości M-ego składały się w tym czasie, oprócz Bychawy, rodzinne Bachowice i Grodzisko w pow. zatorskim. Majątek był dość zadłużony. M. z zamiłowaniem uprawiał myślistwo, miał dużą stadninę koni.

Latem 1566 rozchorował się M. ciężko na puchlinę wodną, 11 VI spisał w Krakowie testament, mocą którego cały majątek przekazał w dożywocie żonie Zofii Sienickiej, zobowiązując ją do opieki nad dziećmi oraz do rezygnacji z dożywocia w razie powtórnego zamążpójścia. Ustanawiając opiekunów w osobach brata stryjecznego Stanisława, woj. krakowskiego, brata Krzysztofa, kaszt. rawskiego, i Stanisława Zamoyskiego, przekazał im zarazem obowiązek troski o los przebywającej pod jego pieczą Zofii, córki brata Mikołaja. Szczególnie zaś nalegał, aby «synów z Niemiec ruszać nie kazali i tego trzeciego gdziekolwiek albo na naukę, albo służyć do Niemiec, aby doma nie bywając oni mogli mieć służbę każdy u różnego książęcia w Niemczech, albo we Francjej abo w Niderlandzie co niechaj będzie na woli jego mci pana wojewody krakowskiego» (starsi synowie Piotr i Mikołaj przebywali wówczas w Zurychu, poleceni tam przez Stanisława Myszkowskiego). Wydał M. również dyspozycję dotyczącą pogrzebu, zalecając, aby odbył się skromnie, a na miejsce pochowania wybrał rodzinne Spytkowice, «przy ojcu, matce i dwóch braci». Rychło poczuł się M. jednak lepiej i pojechał do Lublina na sejm, gdzie otrzymał kasztelanię lubelską (przed 22 VI). Zmarł w Lublinie podczas sejmu 20 VIII 1566.

Z małżeństwa z Zofią Sienicką (zm. 1569) pozostawił M. czterech synów: Piotra (zob.), Mikołaja (zm. między r. 1588 a r. 1591), ucznia Jana Wolfa w Zurychu i A. Iociscusa w Strasburgu, następnie kanonika krakowskiego (1579) i proboszcza pułtuskiego (1581), Stanisława (zm. 1603), który po studiach w Bazylei, Zurychu i Heidelbergu osiadł w Lubelskiem i doszedł do godności podczaszego tej ziemi, Krzysztofa, rotmistrza królewskiego w r. 1594, oraz córkę Agnieszkę, od r. 1577 żonę Przecława Pieniążka.

 

Popiersie (pocz. XVII w.) w kaplicy Myszkowskich w kościele Dominikanów w Kr. (reprod.: Fischinger A., Kaplica Myszkowskich w Krakowie, „Roczn. Krak.” T. 33: 1956 z. 3); – Dworzaczek; Żychliński, IX; Kolankowski L., Posłowie sejmów Zygmunta Augusta, „Reform. w Pol.” R. 5: 1928; Korytkowski, Prałaci gnieźn., III; – Barycz H., Z dziejów polskich wędrówek naukowych za granicę, Wr. 1969; Kaniewska I., Małopolska reprezentacja sejmowa za czasów Zygmunta Augusta, W.–Kr. 1974 tabl. 12; Kossowski A., Protestantyzm w Lublinie i w Lubelskiem w XVI–XVII w., L. 1933; Sucheni-Grabowska A., Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny, cz. 1, Wr. 1974; – Akta synodów różnowierczych, I–II; Album stud. Univ. Crac., II 291; Der Briefwechsel d. Schweizer; Diariusz sejmu piotrkowskiego R. P. 1565, W. 1868 s. 174; Dziennik biskupa Piotra Myszkowskiego, „Kwart. Hist.” R. 47: 1933 s. 464; Janicii Carmina, Kr. 1930 s. 297; Korespondencja Andrzeja Zebrzydowskiego; Lustracja województwa krakowskiego 1564; Materiały do historii Polaków w Padwie, Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1892 VII 170; Matricularum summ., IV–V; Węgierski A., Libri quatuor Slavoniae Reformatae, W. 1973; – Arch. Kapit. w Kr.: Acta Capitularia, T. 3 k. 348; Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac. t. 81 s. 1431, Terr. Crac. t. 41 s. 375–390, t. 46 s. 1042; B. PAN w Kr.: Hosiana, t. 3 f. 1 s. 16; – Informacje Anny Sucheni-Grabowskiej.

Halina Kowalska

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Henryk (de Valois)

1551-09-19 - 1589-08-02
król Polski
 

Andrzej Krzycki h. Kotwicz

1482-07-07 - 1537-05-10
prymas Polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.