INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Antoni Jan Gietulewicz  

 
 
ok. 1720 - po 1780
Biogram został opublikowany w latach 1948-1958 w VII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Gietulewicz Antoni Jan (ur. ok. 1720), wychowawca, potem ajent polityczny królewiczów polskich, Ksawerego i Karola, pochodził zapewne z Litwy. Nazwisko w herbarzach niespotykane nasuwa domysł nieprawego pochodzenia; porządna stylizacja listów każe przypuszczać, że przeszedł szkoły w kraju ojczystym, choć później mieszkał przeważnie za granicą. Zapewne służył w wojsku saskim, bo inaczej trudno by zrozumieć, jak mógł dostać od Augusta III tytuł saskiego «Kriegsrata». Za zasługi położone około wychowania królewiczów w Dreźnie (ok. 1740–50) on i jego żona, Marianna z Debrolów, otrzymali od króla wieś Sidryczyn w Orszańskiem (1752). Wiosną r. 1758 towarzyszył ks. Karolowi jako szambelan w podróży do Petersburga, której owocem było lenno Kurlandii. Potem już prawie nie opuszczał swego chlebodawcy w doli i niedoli, był więc przy nim w Mitawie (1758–9), w Warszawie (1759–62) i znów w Mitawie, w ciężkich chwilach walki z wdzierającym się na powrót do księstwa Bironem (1762–3). Jednocześnie jako korespondent informował o sprawach polskich królewicza Ksawerego, który podobnie jak Karol liczył na następstwo tronu w Polsce. Z wiadomością o zgonie Augusta III (5 X 1763) pośpieszył G. z Drezna do Warszawy dla zabrania wszystkich rzeczy Karola i wywiezienia z zamku przed objęciem tegoż przez podskarbiego. Gdyby ktoś z braci Wettynów został królem, mógłby sobie G. obiecywać przy nim uprzywilejowane stanowisko, lecz Ksawery nie jemu, ale szambelanowi Bratkowskiemu powierzył kaptowanie stronników, a sprawa saska upadła przed elekcją.

W latach 1765–6 zetknął się G. w Pradze z wygnanym Karolem Radziwiłłem i jego niezbyt rządną kompanią. Traktowany z góry przez dworaków, służył odtąd wiernie także litewskiemu magnatowi i były chwile, kiedy jako stary pedagog udzielał mu w imieniu saskich ministrów admonicji za pijaństwo i wybryki. Relacje jego z Drezna 1766–80 zawierają sporo ciekawości, zwł. o konfederacji barskiej. W r. 1772, po rozjeździe na emigrację Generalności, pojechał z polecenia Radziwiłła do Paryża, aby tam przez M. Wielhorskiego starać się o duże zasiłki dla cierpiącego magnata; wrócił jednak z niepocieszną relacją, że Ludwik XV tylko mizerne zapomogi dawać będzie wydziałowi politycznemu konfederacji, a nie chodzącym luzem panom. W r. 1775 witał wracającą do męża księżnę Franciszkę z Krasińskich. Po r. 1780 wiadomości o nim się urywają. Miał syna w służbie saskiej.

 

Boniecki; Konopczyński W., Polska w dobie wojny siedm., 2 t, W. 1909–11; Matuszewicz, Pamiętniki, W. 1876 IV; Listy G-a do Ksawerego Saskiego znajdowały się w Bibl. Polskiej w Paryżu; Listy do K. Radziwiłła w Arch. Radziwiłłowskim; Jeden list do nieznanego senatora z 16 I 1764 w Bibl. Kórnickiej 452.

Władysław Konopczyński

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Dekert

1738-02-13 - 1790-10-04
prezydent Warszawy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

  więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.