INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Antoni Jan Radzimiński h. Lubicz  

 
 
1767-05-15 - 1831 lub po 1831
Biogram został opublikowany w 1987 r. w XXX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Radzimiński (Radzimiński, Radzymiński) Antoni Jan Nepomucen h. Lubicz (1767–1831 lub po 1831), generał major w powstaniu 1794 r., marszałek pospolitego ruszenia dep. lubelskiego w r. 1812/13, prezes Rady Obywatelskiej woj. lubelskiego w r. 1830–31. Ur. 15 V 1767 (tak Z. L. Radzimiński, natomiast wg K. Mrozowskiej 1766) w Brzezicach w woj. lubelskim, był synem Franciszka Ksawerego i Brygidy z Ciesielskich, młodszym bratem Adama (zob.).

R. uczył się w Szkole Rycerskiej wg Radzimińskiego od r. 1776, a wg Mrozowskiej w l. 1777–80. W r. 1785 był porucznikiem w regimencie pieszym Józefa Wodzickiego, a na sejmiku lubelskim 2 VIII t. r. został powołany do lubelskiej Komisji Boni Ordinis. W pięć lat później ustąpił bratu Adamowi prawa do Brzezic, a w r. 1791 rodzeństwo oblatowało w księgach ziemskich lubelskich podział majątku po ojcu. Nie udało się ustalić źródła informacji, jakoby R. pracował w palestrze lubelskiej. W początkach 1790 r. został członkiem Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Woj. Lubelskiego. W r. n. skierowano go jako komisarza do obozu ks. Ludwika Wirtemberskiego pod Gołębiem. Dał się poznać jako gorący zwolennik Konstytucji 3 maja; na lutowym sejmiku 1792 r. w Lublinie wniósł projekt uchwały zawierającej podziękowanie królowi i sejmowi za jej uchwalenie. Mimo sprzeciwu starego podkomorzego lubelskiego Tomasza Dłuskiego, który uniemożliwił przyjęcie projektu w wersji zgłoszonej, ostatecznie uchwalono jednomyślnie oświadczenie – nie tak jednoznaczne – «wdzięczności JKMści […] i sejmującym stanom najczulsze nasze podziękowanie za ciągłe starania około uszczęśliwienia narodu, zapewniające naszą wolność i niepodległość». Podobno R. wziął udział w wojnie 1792 r. i awansował na majora w pułku strzelców, a po kapitulacji osiadł w majątku. Kapitulacja i zalanie kraju przez wojska rosyjskie wpłynęły także na życie prywatne R-ego. Przejeżdżający przez Lublin «młody i bardzo przystojny» Walerian Zubow «uwiódł i w nocy z domu nieostrożnych rodziców do obozu wywiózł» na parę tygodni podstarościankę lubelską Trzcińska, narzeczoną R-ego, co spowodowało zerwanie narzeczeństwa (K. Koźmian).

R. prawdopodobnie uczestniczył w przygotowaniach do powstania. Dn. 6 IV 1794 Kościuszko mianował go pułkownikiem w milicji woj. lubelskiego, «dając mu moc kompletowania pułku». Dn. 11 IV R. był w Chełmie. Na przełomie kwietnia i maja zaczynał formować z ochotników i rekrutów dymowych swój batalion. Już 30 IV Najwyższy Naczelnik «najmilej przyjmował dowody [jego] gorliwości obywatelskiej» i «pochwalał zaciągi» oraz odpowiadał na jego pytania o rodzaj umundurowania i uzbrojenia oraz zapewniał: «Skoro WPan będziesz miał gotowych i uzbrojonych tysiąc ludzi przynajmniej, z największym ukontentowaniem poszlę mu patent na generał-majora w milicji województwa lubelskiego». Wg Koźmiana tuż po insurekcji warszawskiej z 17 i 18 IV R. miał wejść za gen. Janem Grochowskim do Lublina «w 500 ludzi pieszego i konnego powstania». Dn. 5 V Grochowski rozkazał R-emu włączenie do swojego korpusu chorągwi węgierskiej z komendy Jakuba Tyszkiewicza i pilne formowanie korpusu pieszego i strzelców. W bitwie pod Chełmem R. nie uczestniczył, przebywając wówczas w Lublinie, gdzie na rozkaz Kościuszki z 26 V wybierał kantonistów pieszych i konnych, formował bataliony i sposobił je do walki. Zgromadził 600 ludzi. Po klęsce pod Chełmem R. odprowadził cztery bataliony rekrutów pod Lublin i szedł z nimi za cofającym się gen. Józefem Zajączkiem, który 14 VI wzywał go do swego obozu pod Kurowem; następnego dnia Zajączek potwierdził przybycie tych oddziałów. R. na rozkaz Kościuszki z 17 VII zabiegał o pomnożenie swojego oddziału. Dn. 29 VII Kościuszko mianował go pułkownikiem batalionu strzelców przez niego formowanego. Dn. 5 VIII R. z Kurowa prosił Naczelnika o zwrot swojego batalionu, broń i instrukcję wobec wkraczania na Lubelszczyznę oddziałów austriackich. W odpowiedzi z 7 VIII spod Mokotowa Kościuszko polecał baczność i obronę w wypadku zaatakowania; ze względu na potrzeby obrony Warszawy dodawał, że ani swojego batalionu, ani broni R. nie dostanie, a jak uformuje «korpus większy do komenderowania», otrzyma awans. Patent dla R-ego na «szarżę generał-majora w wojsku komenderującego» podpisał Naczelnik 13 VIII. W 2. poł. sierpnia i we wrześniu R. utrzymywał kordon obserwacyjny nad Wisłą od Stężycy do Maciejowic. W początkach października wchodził w skład korpusu gen. Adama Ponińskiego. Gdy gen. Karol Sierakowski, dowiedziawszy się o przeprawie gen. J. Fersena przez Wisłę, maszerował w celu połączenia się z korpusem Ponińskiego, pod Okrzeją R. dołączył do niego 5 X z częścią swojego korpusu. Tam nazajutrz w kwaterze głównej Sierakowskiego opowiedział przybyłemu właśnie Kościuszce szczegóły o przeprawie Fersena i jego rzekomo dużych stratach, «wyliczał arcydzieła odwagi». Przyprowadzone przez R-ego oddziały uczestniczyły w bitwie pod Maciejowicami. O udziale R-ego w bitwie i o jego losach po bitwie brak wiadomości.

W czasach Ks. Warsz. R. był zastępcą prefekta dep. lubelskiego, a w r. 1809 Rząd Centralny w Galicji powołał go na stanowisko radcy wydziałowego. W l. 1812–13 jako marszałek dep. lubelskiego organizował pospolite ruszenie i chociaż ta formacja nie zdała już wówczas egzaminu, to R., «człowiek gorliwy, czynny, mający swą wziętość, […] skwapliwiej jak inni marszałkowie uzbroił do 200 jeźdźców, których potem zebranych ze wszystkich departamentów książę Józef wcielił do pułków regularnej jazdy» (Koźmian). R. miał pisać chełpliwe raporty, którymi się ośmieszał. W r. 1815 postąpił na funkcję prefekta departamentu i opublikował Głos… przed wykonaniem przysięgi na tę funkcję. Był czynny w masonerii, miał 5 stopień oraz godność namiestnika, mistrza katedry i członka czynnego loży «Wolność Odzyskana» (1815 w Lublinie), a także członka honorowego lóż «Kazimierz Wielki» (1818/19 w Warszawie) i «Świątynia Równości» (1820 w Lublinie; K. Mrozowska podała, zapewne omyłkowo, lożę «Bracia Zjednoczeni»). Jako właściciel Biskupic, a zarazem członek lubelskiego Tow. Przyjaciół Nauk, wraz ze swym bratem ks. Janem, proboszczem biskupickim, w r. 1818 pomagał R. w organizowaniu miejscowej szkoły elementarnej; został prezesem dozoru szkolnego. Rezultaty tej jego działalności były nikłe. W l. 1830–31 R. był prezesem Rady Obywatelskiej woj. lubelskiego. Zmarł w Brzezicach, ale nie jest pewne kiedy, gdyż nie wiadomo, na jakiej podstawie w indeksie książki Jadwigi Nadziei podano r. 1831. Wg Z. L. Radzimińskiego R. dożył sędziwego wieku. Nie wiadomo też, czy był żonaty i czy miał potomstwo.

 

Portret: litografia E. Kośmińskiego; – Finkel, Bibliogr.; Enc. Wojsk.; Żychliński, XVI; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Inwentarz rękopisów Biblioteki Z. N. im. Ossolińskich, Wr. 1972 IV; Katalog wystawy urządzonej ku czci T. Kościuszki w setną rocznicę jego zgonu we Lwowie 15 X 1917, Lw. 1917 (tu informacja o litografii E. Kośmińskiego); – Bauer K., Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego, W. 1981; Dobrzański J., Ze studiów nad szkolnictwem elementarnym Lubelszczyzny w 1. poł. XIX w., Wr. 1968; Herbst S., Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794 r., W. 1983; Kermisz J., Lublin i Lubelskie w ostatnich latach Rzpltej (1788–94), L. 1939 I; tenże, [Rec.], Herbst S., Między Bugiem a Wisłą 15 V – 15 VII 1794, „Kwart. Hist.” R. 50: 1936 s. 348; Korzon, Wewnętrzne dzieje, VI; Krzos K., Z księciem Józefem w Galicji w 1809 r., W. 1967; Kukiel M., Maciejowice, Kr. 1929 s. 9–10, 25, 33; Mrozowska, Szkoła Rycerska; Nadzieja J., Gen. Józef Zajączek 1752–1826, W. 1975; Radzimiński Z. L., Kilka szczegółów o rodzie i życiu Gen. A. Radzimińskiego, „Kwart. Hist.” R. 32: 1918 s. 315–25; – Akty Powstania Kościuszki, III; Drzewiecki J., Pamiętniki… (1772–1802)…, Wil. 1858 s. 37; Koźmian K., Pamiętniki, Wr. 1972; Ważyński P., Wiadomość o diariuszu czyli dzienniku ks. … (bpa chełmskiego) od r. 1780…, „Przegl. Archeol.” R. 50: 1882–3 s. 28; Z papierów Gen. A. Radzimińskiego (Z Archiwum Luba-Radziminskich w Mukosiejowym Berehu na Wołyniu), Wyd. Z. L. Radzimiński, „Kwart. Hist.” R. 31: 1917 s. 265–73; – AGAD: Arch. Król. Pol., 252, 293, Arch. Zamoyskich 3126; B. PAN w Kr.: rkp. 8326 (lauda lubelskie).

Jerzy Kowecki

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Księstwo Warszawskie

Po pokonaniu – w grudniu 1805 roku – armii austriacko-rosyjskiej pod Austerlitz (Sławkowo na Morawach) cesarz Napoleon I zawarł pośpiesznie pokój z Austrią, rezygnując z kontynuowania......

Powstanie Kościuszkowskie

Insurekcja kościuszkowska rozpoczęta 24 marca 1794 roku, zakończona 16 listopada 1794 roku, to powstanie narodowe początkowo przeciwko Rosji, później także skierowane przeciwko Prusom. Jedno z najbardziej......

Bitwa Pod Racławicami, 4 kwietnia 1794 r.

24 marca 1794 roku na rynku krakowskim ogłoszony został „Akt powstania obywatelów mieszkańców województwa krakowskiego”, dający początek powstaniu kościuszkowskiemu, jednemu z przełomowych......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Karol Bechon

ok. 1732 - 1812-04-16
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.