Snarski Aurelian h. Murdelio (XVIII w.), targowiczanin, poseł na sejm grodzieński 1793 r. Był synem Adama, stolnika rzeczyckiego od r. 1744 i Gertrudy z Ważyńskich, bratem Stanisława (zob.)
Na sejmie rozbiorowym (1773–5) wyznaczono komisję do zakończenia długotrwałego sporu między star. zaborskim Antonim Snarskim a Gertrudą Snarską, jej dziećmi: Aurelianem i Stanisławem oraz ks. Kazimierzem Snarskim o dobra Dzierkowszczyzna leżące w pow. oszmiańskim. S. służył w wojsku lit.; w r. 1779 odszedł z chorągwi petyhorskiej w brygadzie buławy polnej lit. w randze porucznika. W r. 1780 na prośbę Leona Borowskiego podpisał się na zapisie kwitacyjnym, kończącym spór Borowskiego z hetmanem w. lit. Michałem Kazimierzem Ogińskim, dotyczący star. uszpolskiego. Przed r. 1785 był oficjalistą Komisji Skarbowej Lit., lecz został zwolniony, a o ponowne zatrudnienie zabiegał z pomocą Kossakowskich i z protekcją rosyjskich dygnitarzy. W r. 1792 obaj Snarscy określani przez współczesnych jako «zakordonowi Polacy» podjęli się organizowania na ziemiach Rzpltej antykonstytucyjnego spisku i dostarczania Rosjanom informacji o przygotowaniach wojsk lit. do obrony kraju. S. z namowy brata wyjechał do Wilna, by przekazać pisane w imieniu Katarzyny II listy A. Bezborodki do kanclerza w. lit. Aleksandra Sapiehy oraz bpów Józefa Kossakowskiego i Ignacego Massalskiego; ponieważ nie zastał adresatów, listy przekazał ich zaufanym. Pośredniczył także w przekazywaniu korespondencji dotyczącej potajemnych przygotowań do konfederacji generalnej lit. i pieniędzy na zjednywanie zwolenników od S. Kossakowskiego dla jego brata biskupa.
Po powrocie do Połocka S. zdawał rosyjskiemu gen. M. Kreczetnikowowi relację ze spotkania w Postawach z woj. mścisławskim Franciszkiem Ksawerym Chomińskim, u którego widział list królewski z wzmianką o przygotowaniach Rosji do zawiązania w Wilnie rekonfederacji, ponadto od wojewody uzyskał informacje o projektowanym przez sejm powołaniu milicji. Przywiózł też wieści o zawiązaniu konfederacji w Brasławiu, zapewniał o gotowości pow. wiłkomierskiego, woj. wileńskiego i Księstwa Żmudzkiego do zawiązania antykonstytucyjnej konfederacji. Gdy M. Kreczetnikow postanowił przydzielić dowódcom poszczególnych korpusów zaufanych ludzi, znających polskie prawodawstwo i wybitniejszych obywateli, S. został przydzielony do korpusu tołoczyńskiego gen. hr. B. Mellina; tytułował się wówczas pułkownikiem. Zaopatrzony w instrukcje i pełnomocnictwa S. Kossakowskiego jako konsyliarz woj. połockiego razem z wojskami rosyjskimi przekroczył granice Polski i z początkiem czerwca 1792 począł rozsyłać do szlachty oszmiańskiej antykonstytucyjne odezwy, wzywając m.in. do zjechania się w Postawach lub Oszmianie i przystąpienia do konfederacji targowickiej. Misja S-ego zakończyła się niepowodzeniem; szlachta oszmiańska uciekła przed wojskami rosyjskimi. Wysłany pod koniec czerwca po raz drugi zdołał S. przy ich pomocy zebrać jedynie kilkadziesiąt akcesów do konfederacji.
Dn. 24 VI 1792 S. uczestniczył w uroczystym ogłoszeniu zawiązania konfederacji generalnej lit. w Wilnie. Wszedł w skład Generalności z tytułem konsyliarza generalności lit. z woj. połockiego. Podobnie jak Kossakowscy, opowiadał się S. za polityczną odrębnością Litwy; z pięcioma czołowymi konsyliarzami apelował w liście z 13 VIII t.r. do samozwańczego hetmana S. Kossakowskiego o zabezpieczenie odmienności ustrojowych W. Ks. Lit. i powrót jego wojsk z Korony. Sygnatariusze listu grozili niepłaceniem podatków, gdyby konfederacja kor. usiłowała wpływać na decyzje konfederacji lit. (odezwa Szczęsnego Potockiego z 24 VII). Razem z pozostałymi konsyliarzami S. domagał się, by obywatele swoje akcesy do targowicy składali wg wzoru aktu konfederacji generalnej (3 VIII), oraz by zabroniono tego czynić tym, którzy wpisali się do ksiąg miejskich lub klubów politycznych popierających konstytucję (2 X). Pod koniec sierpnia generalność lit. na skutek nacisków rosyjskich wysłała do Brześcia Lit. delegację do złączenia się z konfederacją kor., a wśród delegowanych 22 konsyliarzy znalazł się S. W Brześciu Lit. po zawiązaniu konfederacji generalnej obojga narodów, został jej konsyliarzem z woj. połockiego; 13 IX wyznaczono go do układania projektów instrukcji dla komisji konfederackich; informacja (S. Kossakowski, Materiały), że wybrano go do targowickich sądów ultimae instantie, nie znajduje potwierdzenia w Dzienniku Czynności Codziennych Konf. Gen. Obojga Narodów (Metryka Lit., VII 7 k. 4). Wraz ze Stanisławem Manuzzim został w tym czasie (wrzesień) delegowany przez generalność do gen. J. Fersena ze skargami na krzywdy doznane przez obywateli lit. ze strony wojsk rosyjskich.
Jeszcze w marcu 1792 usiłował S. przez S. Potockiego wyjednać zgodę Katarzyny II na objęcie w dziedziczne posiadanie przez siebie lub brata Stanisława star. zaborskiego położonego po rosyjskiej stronie woj. połockiego. Licząc, że Potocki nie orientuje się w stosunkach lit., informował go, że starostwo znajdowało się w posiadaniu Snarskich od przeszło stu lat (faktycznie od poł. XVIII w.), a swój list podpisał jako marszałek konfederacji połockiej (w rzeczywistości był nim Jerzy Korsak). Zażyłość z Kossakowskimi w okresie targowicy S. wykorzystał, by wpłynąć na rozstrzygnięcie po myśli matki jej sporu z podkomorzym oszmiańskim Józefem Ważyńskim w sprawie sukcesji po pisarzu lit. Michale Ważyńskim. Obradująca już w Grodnie generalność 24 V 1793 skierowała sprawę Gertrudy Snarskiej do sądów konfederackich W. Ks. Lit. z zaleceniem jej definitywnego rozstrzygnięcia. Zgodnie ze stanowiskiem Kossakowskich 11 V 1793 w wystąpieniu na sesji generalności w Grodnie oficjalnie domagał się S. natychmiastowego wypuszczenia ekonomii w arendę szlachcie (u Ł. Kądzieli mylnie jako Ignacy Snarski). Gwałtownie polemizował ze stanowiskiem S-ego chorąży kamieniecki Wojciech Świętosławski, zarzucając mu zamach na własność królewską, łamanie paktów konwentów oraz wywieranie nacisku na przeciwników politycznych. Pod koniec obrad generalność targowicka 16 VI 1793 wyznaczyła S-ego na posła inflanckiego z Litwy na zbliżające się obrady sejmu grodzieńskiego.
Przez cały okres sejmu grodzieńskiego S. pobierał pensję od ambasadora J. Sieversa. Odpłacał się popierając w Grodnie nie tylko interesy Petersburga, ale także Berlina; okazał się jednym z nielicznych posłów, którzy od początku opowiadali się za podjęciem rozmów z przedstawicielem Prus L. Buchholtzem. Stanisław August wysunął kandydaturę S-ego na jednego z dodatkowych członków delegacji sejmowej do pertraktowania z przedstawicielami Rosji i Prus, lecz wobec energicznego sprzeciwu izby, S. wraz z pozostałymi kandydatami – stronnikami mocarstw rozbiorowych – zmuszony został do zrzeczenia się tej funkcji. Niezrażony tym 10 VIII wygłosił propruskie przemówienie, w którym przestrzegał zelantów sejmowych, by ratując «razem wszystko, w ogóle wszystkiego nie utracili», po czym głosował za przyjęciem projektu posła gostyńskiego Tadeusza Włodka, aby upoważnić delegację do podjęcia rozmów z Buchholtzem. Dn. 28 VIII głosował za projektem posła wołyńskiego Adama Podhorskiego, tj. zgody na podpisanie przez Polskę traktatu rozbiorowego z Prusami, a 2 IX za formalnym upoważnieniem delegacji doprowadzenia pertraktacji z Berlinem w sprawie cesji ziem wielkopolskich. Wcześniej już (17 VIII) S. poparł ratyfikację traktatu cesyjnego z Rosją oraz projekt wysłania przez Rzpltą poselstwa do Petersburga z podzięką za zawarcie aliansu polsko-rosyjskiego. Dn. 23 XI poparł projekt instrukcji do demarkacji granic okrojonej Rzpltej z Rosją i Prusami. S. – beneficjent sancitów targowickich – był zdecydowanym przeciwnikiem rozwiązania konfederacji. Wniosek posła oszmiańskiego Seweryna Bieńkuńskiego, by przez rozwiązanie konfederacji i rozpatrzenie jej uchwał zakończyć szkodzącą krajowi «dwuwładzę» generalności i sejmu, odebrał jako ostrą krytykę odesłania do sądów targowickich sporu swej matki z podkomorzym oszmiańskim Ważyńskim (23 VII). Popieranemu przez Sieversa S-emu udało się, podczas dramatycznego głosowania 9 IX, uzyskać poparcie 49 posłów w wyborach deputacji do ułożenia formy rządu. Uczestniczył prawie we wszystkich jej (odnotowanych przez źródła) posiedzeniach. Z pewnością, jako reprezentant linii politycznej Kossakowskich w deputacji, popierał wzmocnienie roli sejmików i utworzenie równej liczby województw (po 10) w obu prowincjach Rzpltej.
W grudniu 1793 S. wyjechał do Petersburga, gdzie liczył na pomoc w załatwieniu swych prywatnych spraw. Rozmawiał z faworytem Katarzyny II Platonem Zubowem i jego bratem Walerianem, których szczegółowo poinformował o sejmie grodzieńskim. Ostatnia wzmianka o S-m, zamieszczona w „Kalendarzu połockim na r. 1797” podaje, że S. był prezesem powiatowym i mar[szałkiem?] opieki szlacheckiej w Połocku.
Nie wiadomo, czy S. założył rodzinę.
Niesiecki; – Iłowajski D., Sejm Grodzieński, P. 1872 s. 148, 253, 348; Jankowski C., Powiat oszmiański, Pet. 1896 cz. 1; Kądziela Ł., Między zdradą a służbą Rzeczypospolitej, W. 1993; Kossakowski S. Korwin, Materiały do dziejów ostatniego stulecia Rzeczypospolitej Polskiej, Kr. 1896 s. 154; Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz, Londyn 1971; Rolle A., Niedoszłe legiony, w: Nowe opowiadania historyczne, Lw. 1883 s. 321; Smoleński W., Konfederacja targowicka, Kr. 1903; Wolański A., Wojna polsko-rosyjska 1792 r., W. 1996; – Ciąg dalszy summariuszu czynności Konfederacji Glnej Obojga Narodów, w drugim tomie od dnia 3 miesiąca stycznia 1793 roku zaczynającym się, umieszczonych, [b.m. i r.w.] nr 489, 521, 541, 542; Kalendarz połocki na rok 1797, Polock; Krečetnikov M., Dnievnyja zapiski, w: Čtenija w Imperatorskom obščestve istorii i drevnostej rossijskich pri Moskovskom universitete, Moskva 1863 IV 22, 25, 30–1, 40–1; Protokół nr 4 […] czynności konfederacji gen. W. Ks. Lit. 1792, 9 IX w Brześciu Lit., nr 19, 142; Protokół nr 5 […] czynności konfederacji gen. od r. 1793, 23 I w Grodnie, nr 136; Sbornik dokumentov kasajušcichsja administrativnago ustrojstva Severo-zapadnogo kraja pri imperatrice Ekaterine II, Wil. 1884; Sbornik Russ. ist. obšč., XLVII 320 (w ind. osob. Aureliana nie odnotowano, pomylono go z bratem Stanisławem); Sievers J., Jak doprowadziłem do drugiego rozbioru Polski, W. 1992; Summariusz generalny […] z księgi nr I pt. Protokół czynności konfederacji Gen. W. Ks. Lit. od 31 VII do 24 X 1792 nr 142; Summariusz materii do prowincji W. Ks. Lit. ściągających się […] od czasu połączenia się konfederacji Gen. w Brześciu Lit. 1792, toż 1793 nr 72, 85, 109; Tajna korespondencja z Warszawy do Ignacego Potockiego 1792–1794, Oprac. M. Rymszyna, A. Zahorski, W. 1961; Vol. Leg., X 55, 59; – AGAD: Arch. Król. Pol., pudło 90, nr 60, Summariusz Konfederacji Targowickiej (S. Kuszewski) k. 663, nr 378 k. 305, Metryka Lit., Dz. VII, 7, 205, Protokół Czynności Codziennych Konfederacji Obojga Narodów, k. 4, 36, 38v., Głos Ur. Snarskiego Konsyliarza Konf. Glnej WXL. względem arendowania Ekonomii Królewskich, s. 28–31, Zbiór Anny Branickiej, pudła 1/1, Protokóły obrad deputacji do ułożenia formy rządu, niepaginow., Zbiór Branickiej z Suchej 55/70, Diariusz sejmu grodzieńskiego 1793 r., s. 64, 82, 114, 126, 190, 292, 325, 327, 380, 431, 443, 485, 503, 593, 657, 665, 727, 797, 821, 857, 891, 995, 1005, 1017, 1067, 1091, 1109, 1177, 1223, 1233, 1255, 1277, 1305, 1317, 1351, 1375, 1403, 1439, 1449, 1471, 1527, 1561, 1603, 1613, 1621, 1638; B. Czart.: rkp. 3474 (list S-ego do S. Potockiego) s. 177–178; B. PAN w Kr.: rkp. 4503 (zapis kwitacyjny L. Borowskiego) k. 16, rkp. 5717 s. 53 i n.; B. Uniw. Wasz.: rkp. 2002 s. 1–15; Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnych aktov w Moskwie: F. 389 nr 543 k. 458–459; – Informacje Andrzeja Rachuby z W.
Radomir Cywiński