Repphan Beniamin (ok. 1768–1831), fabrykant kaliski, kupiec i finansista. Ur. w Międzychodzie.
O wykształceniu R-a brak wiadomości; zapewne umiał czytać, pisać i liczyć w języku niemieckim. Na przełomie XVIII i XIX w. występował wraz z bratem Janem jako producent sukna w Międzychodzie i Międzyrzeczu. W r. 1816 przeniósł się do Kalisza wykorzystując przychylną rozwojowi przemysłu politykę władz Król. Pol. Dn. 4 IX t. r. R. zawarł z Radą Administracyjną kontrakt, zobowiązując się zorganizować manufakturę sukienniczą. Uzyskał na ten cel pożyczkę 10 tys. zł (do r. 1830 Skarb Państwa oraz Bank Polski udzieliły mu łącznie kredytu na sumę 234 tys. zł). Wydzierżawił na korzystnych warunkach budynki instytutu położniczego przy Warszawskim Przedmieściu oraz skasowanego klasztoru Bernardynek i dawnego kościoła Św. Ducha. W r. 1817 doszła do tego dzierżawa młyna na Prośnie, przekształconego następnie w folusz; wiązało się z tym ujęcie wodne dostarczające energii powstającemu zakładowi. R. nastawiony był głównie na wykańczanie tkanin. Korzystał z obcych przędzalni; organizował też produkcję systemem nakładczym przekazując tkaczom-chałupnikom wełnę i odbierając przędzę. W t. r. manufaktura liczyła 16 warsztatów, zaś w cztery lata później – 46.
Od śmierci brata Jana (ok. r. 1824) R. sam prowadził firmę pod nazwą «Bracia Repphan» (która przetrwała aż do likwidacji przedsiębiorstwa w r. 1910). W r. 1824 zatrudniał 400 robotników, w tym wiele kobiet i dzieci. Sprowadził nowoczesne urządzenia z Francji, Holandii i Wrocławia; niektóre maszyny kopiowano na miejscu. Stanisław Staszic pisał, że «manufaktura Repphanów […] należy do najpierwszych w kraju»; chwalił ją też min. Tadeusz Mostowski. W l. 20-tych przedsiębiorstwo składało się z folusza, gręplarni, tkalni, postrzegalni i farbiarni. Chcąc uniezależnić się od importu R. skupywał wełnę od miejscowych hodowców oraz sam podjął uprawę roślin farbiarskich. Na Prośnie utworzono nowe ujęcie wody, a w l. 1827–8 wybudowano okazały budynek fabryczny. Przed powstaniem listopadowym R. produkował 4–5 tys. postawów sukna rocznie; większość szła do Rosji a nawet do Chin – na miejscu sprzedawano jedynie ok. 100 postawów, głównie w przyfabrycznym sklepie. Przedsiębiorstwo zajmowało jedno z czołowych miejsc w przemyśle włókienniczym Król. Pol. Z marca 1828 pochodzi relacja Tomasza Łubieńskiego o «pięknej fabryce sukna p. Repchan», wyposażanej w nowe angielskie maszyny do postrzygania tkanin. R. umiejętnie potrafił eksponować swe zasługi dla rozwoju krajowego przemysłu. Od ok. 1829 r. był członkiem Izby Handlowej i Rękodzielniczej przy Komisji Województwa Kaliskiego i cieszył się zarówno poparciem władz centralnych, jak wpływami w administracji lokalnej. Udzielał także pożyczek okolicznemu ziemiaństwu. W r. 1830 zadłużeni byli u niego znani działacze opozycji liberalnej: Bonawentura Niemojowski, łącznie na 12 600 zł, Alojzy Prosper Biernacki na 4800. Właściciele Kalinowa i Piwonic Trąmpczyńscy winni mu byli aż 100 tys. zł. R. uczestniczył także w życiu miejscowej gminy ewangelickiej. W testamencie zapisał stosunkowo nieznaczne kwoty jej instytucjom (1800 zł na kościół i 600 zł na szkołę).
O majątku R-a krążyły przesadzone wieści. Twierdzono, że przenosząc się do Król. Pol. dysponował kapitałem zaledwie 5 tys. talarów (ok. 30 tys. zł), pozostawił zaś po sobie ponad 8 mln zł (Franciszek Gajewski). W rzeczywistości w pośmiertnym inwentarzu spisanym w r. 1832 wartość spuścizny po nim oszacowano na 2 mln 477 tys. zł., od czego trzeba odliczyć długi i inne zobowiązania wynoszące 408 tys. zł.
Podobnie jak inni przemysłowcy niemieckiego pochodzenia R. niechętnie przyjął wybuch powstania listopadowego, który pociągnął za sobą wstrzymanie wywozu sukna do Rosji i trudności finansowe. Nie powetowały tego nieznaczne zamówienia dla armii. Z wiosną 1831 R. zwolnił część robotników i przerwał na kilka tygodni produkcję, by podjąć ją na znacznie mniejszą skalę. Dn. 26 VII 1831 wobec pogłosek o zbliżaniu się wojsk rosyjskich, R. wraz z cukiernikiem Mentzlem pokierował rozruchami miejscowej ludności, głównie niemieckich czeladników i rzemieślników rozgoryczonych brakiem pracy i zarobków. Tłum przeszkodził ewakuacji kasy miejskiej do Częstochowy; zrywano też emblematy powstańcze. Rozruchy opanowano przy pomocy polskich oddziałów wojskowych; poturbowanego R-a przewieziono do więzienia w Sieradzu, gdzie zmarł w niejasnych okolicznościach 4 VIII 1831, podobno na cholerę („Kur. Warsz.” pisał niezgodnie z prawdą, że został powieszony). Pochowany został na cmentarzu Ewangelickim w Kaliszu.
Z małżeństwa z Fryderyką Wilhelminą z Voigtów (zm. 1835 w Kaliszu) miał R. synów: Jana (Johanna) Beniamina (ok. 1803 – po 1845), Fryderyka Augusta (zob.) i Wilhelma Aleksandra (ok. 1816 – po 1874), właściciela majątków Zbiersk i Petryki (pow. kaliski), założyciela dużej hodowli owiec i cukrowni «Zbiersk» oraz córki: Fryderykę (ur. ok. 1805), żonę fabrykanta Karola Scholtza, Dorotę (ur. ok. 1810), żonę kupca, właściciela wytwórni tasiemek Henryka Bühle, Juliannę (1814–1825) i Wilhelminę Charlotte (1820–1841).
Słown. Geogr. (Petryki, Zbiersk); Wpol. Słown. Biogr., s. 620–1; – Bajer K., Przemysł włókienniczy na ziemiach polskich od początku XIX wieku do 1939 r., Ł. 1958; Barszczewska A., Województwo kaliskie i mazowieckie w powstaniu listopadowym (1830–1831), Ł. 1965; Breyer A., Deutsche Tuchmachereinwanderung in den ostmitteleuropäischen Raum von 1550 bis 1830, Leipzig 1941; Dzieje Kalisza, P. 1977; Dzieje Wpol., II; Kneifel E., Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden der Kaiischen Diözese, P. (Posen) 1937; Lisówna B., Przemysł sukienniczy w Kaliszu w latach 1815–1830, „Roczn. Łódz.” R. 2: 1959 s. 201–25; Missalowa G., Studia nad początkami łódzkiego okręgu przemysłowego 1815–1870 Ł. 1964–75 I–III; Reiner D., Lehensraum der Deutschen im Kalischer Land, Leipzig 1941; Rynkowska A., Rozwój przemysłu w Kaliszu w latach 1815–1831, w: Osiemnaście wieków Kalisza, P. 1961 II 145–93; – Chodyński A., Kieszonkowa kroniczka historyczna m. Kalisza, Kalisz 1885; Gajewski F., Pamiętniki, P. [b. r. w.] II; Łubieński R., Generał Tomasz Pomian hr. Łubieński. W. 1899 I; Źródła do historii klasy robotniczej okręgu łódzkiego, W. 1957; Źródła do historii miast łódzkiego okręgu przemysłowego, Oprac. R. Kaczmarek, W. 1958; – „Kur. Warsz.” 1831 nr 583, 589, 601; – AGAD: KRSW 6976, 7027, 7088, Komisja Województwa Kaliskiego 1264, 1636; Arch. Państw. w Kaliszu: Naczelnik powiatu Kaliskiego 601, Akta notarialne, Franciszek Bajer 2, 12, 13, 15, 16; Arch. Państw. w P.: Paraf. ewangelicka w Kaliszu, Księgi urodzeń, ślubów i zgonów za l. 1815–75; B. Jag.: rkp 5144.
Andrzej Szwarc