INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Erazm Kreydler  

 
 
Biogram został opublikowany w 1970 r. w XV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kreydler (Creidler, Kreydlar) Erazm (ok. 1450–1504), mieszczanin krakowski, faktor kamery litewskiej, dworzanin królewski. Syn Mikołaja (zob.) i Katarzyny Szwarzówny. Immatrykulował się w r. 1467 w Akad. Krak. jako «Erasmus Nicolai Kreydlar». Jak długo studiował, nie wiadomo, żadnych stopni nie osiągnął. Z uniwersytetem związany był jeszcze w r. 1470; występował jako świadek przed sądem rektorskim. Być może, że przebywał potem czas jakiś w Norymberdze. Dn. 17 XI 1475 r. rajcy norymberscy odpowiadają na list Mikołaja Kreydlara w sprawie nieporozumień między jego synem a mieszczaninem norymberskim Sebaldem Lauberem. Po śmierci ojca w r. 1480 K. otrzymał w spadku 4 000 fl., trzy części domu «Karniowskiego» (dziś Pod Baranami), dom zwany domem Stoxa przy ulicy Grodzkiej, wielki ogród z domami, młynem i stawami za łaźnią Wiślną między murami miasta a Rudawą, trzy folwarki na Zwierzyńcu, ogród «na Biskupim» za kościołem Św. Krzyża, folwark w Dąbiu, poza tym gwarectwo, i hutę w Olkuszu. Wartość szacunkowa działu K-a wynosiła 3200 fl., w rzeczywistości była ona o wiele większa, gdyż nie dokonano obliczenia sumy z żup olkuskich, cła krakowskiego oraz dóbr ziemskich.
W latach osiemdziesiątych K. rozpoczął zakrojoną na szeroką skalę działalność handlową, która objęła nie tylko Kraków, ale i miasta zagraniczne. Wymieniane w aktach sumy tak pożyczane od K-a, jak i te, które był winien, świadczą o jego zamożności. Pozostawał w ścisłych stosunkach z bogatym mieszczaństwem krakowskim, jak i ze szlachtą, a to: Janem Tesznerem, Pawłem i Stanisławem Schwarzami, Michałem z Przedborza, Leonardem Fogelwederem, Franciszkiem Bąkiem, Henrykiem Platterem; akta miejskie krakowskie honorują K-a tytułem «nobilis et famosus». Źródła wskazują, że spieniężał swoje nieruchomości w l. 1480–3, m. in. 1 VII 1480 r. sprzedał dwom braciom A. i P. Czarnym (Schwarzom) z Krakowa swą posiadłość na Zwierzyńcu, w r. 1481 zrzekł się udziału z kopalni w Olkuszu i wszelkich poszukiwań w górach na rzecz Stanisława Schwarza. Utrzymywał kontakty z kupcami Norymbergi, Koszyc, a może także i Kaffy. Dn. 9 X 1481 r. upominał się o zwrot długu od niejakiego «Jorge Melten von Cafcha». Wtedy także dostawiał towary na dwór królewski.
Prawdopodobnie pod koniec tego okresu przeniósł się K. w celach handlowych do Koszyc, gdzie pozostał przez lat kilka (może do r. 1494). Przed wybuchem wojny między królem polskim Olbrachtem a Władysławem czeskim o panowanie na Węgrzech był użyty w misji dyplomatycznej; 27 VI 1490 r. widzimy go w Koszycach z listami od kanclerza kor. Krzesława z Kurozwęk i marszałka kor. Piotra Kmity, które zachęcały Olbrachta, aby niezwłocznie wkroczył do Węgier. Prawdopodobnie w tym okresie nawiązał K. bliższe stosunki z kupcem koszyckim Walentym Weidentem (Weydentem), przyszłym mężem jedynej swej córki. Podczas pobytu w Koszycach K. nabył tam bliżej nie znane posiadłości. Po powrocie z Koszyc operacje finansowe K-a zwiększyły się, wzrosło także jego znaczenie jako dostawcy dworu królewskiego (materiały i futra). Po r. 1502 został K. faktorem kamery litewskiej. Łączyły go w tym okresie stosunki z drukarzem krakowskim Szwajpoltem Fiołem, również z Janem Bonerem, Fryderykiem Schillingiem, Erazmem Krupką. K. zmarł pod koniec 1504 r. Dn. 9 I 1505 r. zięć zmarłego, Walenty Weident, występuje jako sukcesor majątku, spłacając długi teścia.

Papée F., Polska i Litwa na przełomie wieków średnich, Kr. 1903 s. 260; Pieradzka K., Przedsiębiorstwa kopalniane mieszczan krakowskich w Olkuszu od XV do początków XVII wieku, Zesz. Nauk. UJ, Historia, Kr. 1958 z. 3 nr 16 s. 49; Ptaśnik J., Studia nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, „Roczn. Krak.” T. 16: 1914 s. 24, 25; Rutkowski J., Skarbowość polska za Aleksandra Jagiellończyka, „Kwart. Hist.” R. 23: 1909 s. 35; – Acta rectoralia, I nr 200; Akta norymberskie do dziejów handlu z Polską w XV wieku, Wyd. J. Ptaśnik, Arch. Kom. Hist., Kr. 1912 XI nr 34; Akta odnoszące się do dziejów stosunków handlowych Polski z Węgrami, głównie z archiwum koszyckiego (1354–1505), Wyd. S. Kutrzeba, Arch. Kom. Hist., Kr. 1902 IX nr 68; Album stud. Univ. Crac., I 186; Cracovia artificum, Cz. 1 nr 760, 1173, 1174; Matricularum summ., III nr 120, 278, 279, 1953, 1954; Teki Pawińskiego, II 1; – Arch. Państw. w Kr.: Arch. m. Krak., Acta consul. rkp. nr 429 s. 655, 657, 658, 660, 718, 727, 729 741, 777, nr 430 s. 44, 45, 52, 53, 111, 112, 154, 410.
Danuta Quirini Popławska

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.