INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Franciszek Ksawery Kossecki h. Rawicz      Franciszek Ksawery Kossecki, wizerunek na podstawie ryciny Seweryna Oleszczyńskiego.
Biogram został opublikowany w latach 1968-1969 w XIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kossecki Franciszek Ksawery h. Rawicz (1778–1857), legionista, generał W. P. Ur. 3 XII w Kotiużyńcach na Podolu, był synem zamożnego ziemianina Stanisława i Józefy z Wisłockich. Przebywając w Warszawie w momencie wybuchu insurekcji 1794 r., już 19 IV złożył akces do powstania. Służbę wojskową rozpoczął w czasie powstania kościuszkowskiego jako adiunkt komisariatu ubiorczego wojska (od czerwca do listopada 1794 r.). W r. 1797 wraz z grupą wojskowych polskich wyjechał potajemnie do Włoch, gdzie w listopadzie wstąpił w stopniu podporucznika do pierwszego batalionu piechoty Legionów Dąbrowskiego. Mianowany porucznikiem (10 IX 1798 r.) i przybocznym adiutantem polowym gen. K. Kniaziewicza (10 XII 1798) uczestniczył w kampanii neapolitańskiej w r. 1798/9 (m. in. w bitwach pod Cività Castellana, Falari i Sessą, w brawurowym zdobyciu Gaety), wraz z Kniaziewiczem w imieniu wojsk francuskich składał Dyrektoriatowi chorągwie zdobyte w tej kampanii (4 III 1799), a następnie współdziałał przy organizowaniu legionu naddunajskiego; jesienią 1798 r. opracował Katechizm dla żołnierzy. Awansowany na kapitana (4 III 1800), walczył w kampanii nadreńskiej 1800 r. (Philippsburg, Bergen, Offenbach, Hohenlinden). Dn. 5 V 1801 r. wraz z grupą oficerów tegoż legionu podał się do dymisji i powrócił do kraju.

Mieszkając w Warszawie pracował K. nad trzytomowymi dziejami Legionów i systematycznie gromadził materiał do historii porozbiorowej, zachęcił Cypriana Godebskiego (z którym przyjaźnił się) do spisania relacji o oblężeniu Mantui, a W. Axamitowskiego o dziejach artylerii legionowej. W l. 1804–5 wraz z C. Godebskim wydawał periodyk „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” (5 tomów), a w r. 1804 opublikował swe tłumaczenie z francuskiego „Historii wyładowań przedsięwziętych do Anglii, Szkocji, Irlandii od Juliusza Cezara aż do naszych czasów z wielu dodatkami historycznymi”. W maju 1805 r. Warszawskie Tow. Przyjaciół Nauk powołało go na swego członka i kilkakrotnie zachęcało do pisania historii Legionów. W początkach 1806 r. wstąpił K. do warszawskiej loży masońskiej «Złoty Lichtarz», przyczyniając się do nawiązania kontaktów między wolnomularstwem warszawskim a paryskim. W początkach 1807 r. wstąpił w stopniu kapitana do powstających wojsk polskich i wraz z Józefem Zajączkiem i Cyprianem Godebskim organizował legię II (północną) w departamencie kaliskim. Dn. 19 I 1807 r. mianowany szefem batalionu legii II i p. o. szefa sztabu gen. J. Zajączka, a 9 III 1807 r. majorem 8 p. piechoty Ks. Warsz., brał udział w kampanii 1807 r. przeciw Prusom na Pomorzu. Dn. 27 XII 1807 r. w stopniu pułkownika powołany został na stanowisko szefa sztabu legionu II gen. Józefa Zajączka. Uczestniczył na tym stanowisku w wojnie 1809 r., był ranny w bitwie pod Jedlińskiem (11 VI).

W okresie Ks. Warsz. niechętny ks. Józefowi Poniatowskiemu, zbliżył się do jakobinów polskich. Nawiązał bliskie i przyjazne kontakty z Hugonem Kołłątajem. Po śmierci Kołłątaja zamierzał wydać jego prace rękopiśmienne oraz ogłosić biografię stanowiącą apologię zmarłego. Dn. 20 III 1810 r. mianowany został szefem sztabu I okręgu wojsk Ks. Warsz. przy boku J. Zajączka, a 25 V 1812 r. awansował na generała brygady. W wojnie 1812 r. uczestniczył w szturmie Smoleńska, a w październiku i listopadzie dowodził niefortunnie grupą osłonową w okolicach Mińska. Nie rozpoznawszy zamiarów P. Cziczagowa i nieumiejętnie ustępując przed jego armią został rozbity przez awangardy wojsk Cziczagowa pod Kojdanowem (15 XI); mimo kontuzji walczył pod Borysowem (21 XI) i nad Berezyną (28 XI). W r. 1813 był komendantem departamentu płockiego, a od 20 I dowódcą Modlina. Po kapitulacji twierdzy (25 XII) dostał się do niewoli. Po odzyskaniu wolności wziął udział w reorganizacji armii Król. Pol., powołany na dowódcę drugiej brygady pierwszej dywizji piechoty (20 I 1815) i komisarza pełnomocnego do rozgraniczenia Królestwa z Prusami (13 VII 1815). Faktycznie wycofał się ze służby wojskowej i jako urzędnik do specjalnych poruczeń przy namiestniku Królestwa (13 XII 1815) współdziałał przy organizowaniu rządu. Od 2 II 1816 r. był radcą sekretarzem stanu przy Radzie Administracyjnej i członkiem Rady Stanu, ulegając coraz bardziej naciskowi M. Nowosilcowa i uczestnicząc w pogłębianiu reakcyjnego, procarskiego kursu władz Król. Pol.; 3 IX 1823 r. awansował na gen. dywizji. W okresie Królestwa Polskiego osiągnął wysokie godności w polskiej masonerii (m. in. członek Najwyższej Kapituły «Wielkiego Wschodu Narodowego» 1820–1 r.), stając się narzędziem przenikania wpływów rządowych do wolnomularstwa. Gdy władze podjęły decyzję o zakazie działalności towarzystw tajnych, K. został przez J. Zajączka mianowany przewodniczącym Komisji Centralnej do uregulowania własności likwidowanej masonerii (12 VIII 1822); w duchu prorządowym oddziaływał też na masonerię w Rzeczypospolitej Krakowskiej – za pośrednictwem rezydenta rosyjskiego J. Zarzeckiego.

W momencie wybuchu powstania listopadowego organizował działania wojsk wiernych w. księciu Konstantemu na placu Bankowym w Warszawie, a w początkach grudnia na żądanie ludu i sejmu usunięty został z Rady Administracyjnej. Wkrótce opuścił Warszawę i przez Wrocław i Poznań na wezwanie cara podążył do Petersburga; 1 V 1831 r. na żądanie Rządu Narodowego został wykreślony z listy generałów armii Król. Pol. Po upadku powstania powrócił do Warszawy jako członek Rządu Tymczasowego (mianowany 14 III 1832), dyrektor prezydujący Komisji Sprawiedliwości (27 III 1832) i prezes Komisji Emerytalnej (7 V 1832). Przeniesiony na emeryturę (22 V 1835) otrzymał – «w nagrodę wiernej służby» – całkowitą pensję dożywotnią i prawo noszenia munduru generała rosyjskiego; oprócz majątków ziemskich na Podolu i Lubelszczyźnie posiadał fabrykę sukienną w Przedborzu w woj. sandomierskim. Zmarł 20 V 1857 r. w Warszawie, pochowany w podziemiach kościoła Kapucynów w Warszawie.

Żonaty z Zofią z Wisłockich, miał dwu synów: Ksawerego (zm. 1880), podpułkownika wojsk rosyjskich i szambelana dworu rosyjskiego, oraz Stanisława (zm. 1873), referendarza Rady Stanu, i córkę Cecylię, żonę Józefa Lubowidzkiego, prezesa Banku Polskiego. Godebski poświęcił K-emu swą powieść „Grenadier filozof” (1805) i wiersz „Sen do Xawerego Kosseckiego” (1807). Po śmierci Godebskiego (1809) K. wzniósł mu pomnik na cmentarzu Powązkowskim i zaopiekował się jego rodziną.

K. był członkiem Krakowskiego Tow. Naukowego i autorem Rysu wiadomości historycznych o układzie zbioru praw rosyjskich… (1834). Odznaczony został Krzyżem Virtuti Militari (1808) i Legii Honorowej (1809), Orderem Św. Stanisława (1818), Św. Włodzimierza (1829) i Orła Białego (1832). Posiadał duży zbiór polskich monet i medali, które w r. 1832 bardzo wiernie odrysował w specjalnym albumie znany rytownik Kajetan Wincenty Kielisiński.

Brat K-ego Aleksander (1793–1819) był malarzem akwarelistą. Pobierał nauki w Liceum Warszawskim, uczył się rysunku u Zygmunta Vogla i malarstwa u Franciszka Brudera. Malował akwarelą, najczęściej kwiaty. W 1812 r. odbył kampanię napoleońską przy swoim bracie K-m. Następnie przeszedł do służby cywilnej, został wicereferendarzem w Radzie Stanu.

 

Portret ze zbiorów S. Patka, reprod. w albumie E. Łunińskiego, Napoleon (Legiony i Księstwo Warszawskie), W. 1911 s. 48, jest też w Muz. Czart. w Krakowie; Przed r. 1914 oryginalny portret pędzla Lampiego młodszego (?) był w Stedynach na Wołyniu u wnuczki K-ego Olgi Jezierskiej; – Enc. Wojsk.; W. Enc. Ilustr.; Uruski; Żychliński, I; – Askenazy S., Łukasiński, W. 1929 I, II; tenże, Napoleon a Polska, W. 1919 III; Gąsiorowska N., Wolność druku w Królestwie Kongresowym 1815–1830, W. 1916, Monografie w zakresie dziejów nowożytnych, XXIII; Gembarzewski, Wojsko Pol., 1807–14; tenże, Wojsko Pol., 1815–30; Kukiel M., Wojna 1812 roku, Kr. 1937 II; Łoza S., Legia Honorowa w Polsce 1803–1923, Zamość 1923; Małachowski-Łempicki S., Wolne mularstwo w Lubelszczyźnie 1811–1822, L. 1933; tenże, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Meloch M., Studia historyczne, W. 1958 s. 15, 57; Michalski J., Z dziejów warszawskiego Tow. Przyj. Nauk, W. 1953; Pachoński J. Z., Wojna francusko-neapolitańska, Kr. 1947–8 I, II; Pawłowski B., Wojna polsko-austriacka w 1809 r., Kr. 1935; Smolka S., Polityka Lubeckiego, Kr. 1907 I–II; Staszewski L, Wojsko polskie na Pomorzu w r. 1807, Gd. 1958; Tokarz W., Armia Królestwa Polskiego 1815–1830, Piotrków 1917 s. 66, 300, 370; tenże, Ostatnie lata Hugona Kołłątaja, Kr. 1905 I–II; tenże, Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831 r., W. 1930; Zych G., Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812, W. 1961; – Album W. Kielisińskiego, Wyd. K. Żupański, P. 1853; Arch. Wybickiego, II; Campagne de 1812. Documents rélatifs à l’aile droite, Wyd. Fabry, Paris 1912; Diariusz senatu z r. 1830–1831, Wyd. S. Pomarański, Kr. 1929; Instrukcje i depesze rezydentów franc, II; Korespondencja księcia Józefa Poniatowskiego z Francją, Wyd. A. M. Skałkowski, P. 1921–9 I–V; Korespondencja Lubeckiego z ministrami sekretarzami stanu Ignacym Sobolewskim i Stefanem Grabowskim, Wyd. S. Smolka, Kr. 1909 I–IV; Pamiętniki wojenne 1792–1812, Wyd. J. I. Kraszewski, Drezno 1871; – „Kur. Warsz.” 1857 nr 131–4; – AGAD: Komisja Rządowa Wojny, vol. 69c, Protokoły Rady Administracyjnej, t. I i V, I Rada Stanu Królestwa Polskiego, vol. 4, 5, 962, 1031, Sekretariat Stanu Królestwa Polskiego, vol. 8, 9, 11, 13–16; B. Kórn.: rkp. 1379; B. PAN w Kr.: rkp. nr 209 (listy od H. Kołłątaja), nr 697 (akt kapitulacji Modlina), nr 2031 i 2054 (listy K-ego do K. Koźmiana), 2228–i 2230 (listy K-ego z l. 1827–9); Zakł. Dok.. IH PAN w Kr.: Listy K-ego do żony oraz uzupełnienia biografii przez A. Kosseckiego i S. Pomarańskiego); – Bibliogr. do Aleksandra: Enc. Gutenberga; Rastawiecki, Słownik malarzów, III; Thieme-Becker, Lexikon d. Künstler; Boniecki.

Jerzy Skowronek

 
 

Powiązane artykuły

 

Powstanie Kościuszkowskie

Insurekcja kościuszkowska rozpoczęta 24 marca 1794 roku, zakończona 16 listopada 1794 roku, to powstanie narodowe początkowo przeciwko Rosji, później także skierowane przeciwko Prusom. Jedno z najbardziej......

Bitwa Pod Racławicami, 4 kwietnia 1794 r.

24 marca 1794 roku na rynku krakowskim ogłoszony został „Akt powstania obywatelów mieszkańców województwa krakowskiego”, dający początek powstaniu kościuszkowskiemu, jednemu z przełomowych......
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

wojny napoleońskie, wojsko rosyjskie, powstanie listopadowe 1830, Towarzystwo Naukowe Krakowskie, kampania 1809, wojsko Księstwa Warszawskiego, zdobycie Smoleńska 1812, bitwa nad Berezyną 1812, wojsko Królestwa Polskiego, orientacja prorosyjska, niewola rosyjska, powstanie kościuszkowskie 1794, działalność wolnomularska, służba w wojsku Księstwa Warszawskiego, Order Św. Włodzimierza (rosyjski), rodzeństwo - 4 (w tym 3 braci), Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie, likwidacja masonerii w Królestwie Polskim, tłumaczenia z francuskiego, brat - malarz, twierdza Modlin, kolekcja monet, kościół Kapucynów w Warszawie, publikacje historiograficzne, Legiony Polskie we Włoszech, bitwa pod Jedlińskiem 1809, bitwa pod Borysowem 1812, Krakowskie Towarzystwo Naukowe, dowodzenie brygadą piechoty, Order Virtuti Militari (Księstwo Warszawskie), Legia Naddunajska, Order Legii Honoru (Napoleon), rozgraniczanie państw, wojna z Austrią 1809, gromadzenie źródeł historycznych, Komisja Sprawiedliwości Królestwa Kongresowego, bitwa pod Offenbach 1800, bitwa pod Hohenlinden 1800, zajęcie Gaety 1798, dobra na Podolu, ojciec - urzędnik ziemski podolski, herb rodu Rawiczów, kariera wojskowa XVIII w., Order Św. Stanisława (Królestwo Kongresowe), wierność W. Ks. Konstantemu podczas Powstania Listopadowego, kariera wojskowa XIX w., Order Orła Białego (carsko-królewski), brat - zesłaniec, ojciec - targowiczanin, czasopismo "Zabawy Przyjemne i Pożyteczne", przemysł tekstylny, zięć - wolnomularz, obrona twierdzy Modlin 1813, brat - marszałek szlachty (powiatowy), zięć - poseł na sejm Królestwa Kongresowego, zięć - zesłaniec, ojciec - poseł na sejm I RP, syn - szambelan rosyjski, ojciec - uczestnik Sejmu Wielkiego, dywizja piechoty (1.) Królestwa Kongresowego, pułk piechoty (8.) Księstwa Warszawskiego, komendantura okręgu wojskowego, ojciec - oficer kawalerii narodowej, brat - powstaniec listopadowy, kampania neapolitańska 1798-9, Bitwa pod Civita Castellana 1798, szefostwo batalionu, kampania pomorska 1807, komendantura twierdzy, loża "Wielki Wschód Narodowy", dobra na Lubelszczyźnie, małżeństwo z wdową XIX w., syn - urzędnik w Królestwie Kongresowym, zięć - marszałek sejmowy, publikacje prawoznawcze, fundowanie pomników, Rada Stanu (I.) Królestwa Polskiego, stryj - urzędnik ziemski podolski, dzieci - 3, w tym 2 synów (osób zm. do 1900), matka - córka urzędnika ziemskiego, kampania 1812 w Rosji, dzieci - 2 synów (osób zm. w XIX w.), twórczość przekładowa (zmarli w XIX w.)
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
Partner ms-warszawa.png

Chmura tagów

Postaci powiązane

 

Cyprian Godebski

1765 - 1809-04-19 poeta
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Franciszek Tegazzo

1829-09-10 - 1879-02-26
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jan Ruckgaber

1799-11-21 - 1876-01-05
pianista-wirtuoz
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.