INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Fryderyk Kazimierz Skobel      Franciszek Skobel, wizerunek na podstawie fotografii.
Biogram został opublikowany w latach 1997-1998 w XXXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Skobel Fryderyk Kazimierz, krypt.: S., F.S., Dr S., Dr F.Sk. (1806–1876), lekarz, profesor UJ. Ur. 23 XI w Warszawie, był wnukiem Fryderyka Kornia, nadwornego jubilera króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, synem Daniela, kupca sukiennego, i Julianny Elżbiety z Kornów (Korniów).

Po bankructwie i śmierci ojca rodzina S-a przeniosła się w r. 1812 do Lwowa i tam S. ukończył niemieckie gimnazjum akademickie (1822) i odbył uniwersyteckie studia filozoficzne (1822–5). Potem studiował medycynę na uniwersytetach w Wiedniu (1825–7) i Krakowie (1827–30), gdzie uzyskał stopień doktora medycyny i chirurgii 12 I 1831 na podstawie rozprawy Commentatio medico-practica, sistens conspectum medicaminum et methodorum tractandae syphilidis sine hydrargyro (Cracoviae 1833). Od stycznia do września 1831 brał udział w powstaniu listopadowym jako kapitan-lekarz batalionowy artylerii pieszej WP. Po przebyciu całej kampanii do końca przeszedł z wojskiem do Prus, był internowany w obozie, następnie nakazano mu pobyt w małej wsi pod Elblągiem. W l. 1832–3 był lekarzem domowym Pawła Cieszkowskiego w jego majątkach w Stawiskach (pow. węgrowski) i Surchowie koło Krasnegostawu na Podlasiu.

Od r. 1833 aż do śmierci S. pracował na UJ, początkowo jako zastępca profesora, a po objęciu rok później w wyniku konkursu katedry patologii, terapii i materia medica, jako profesor zwycz. (od r. 1835). Po przejściu na emeryturę profesora farmacji i toksykologii Floriana Sawiczewskiego w r. 1857, jego wykłady z chemii farmaceutycznej przejął Emil Czyrniański, natomiast S. objął wykłady z farmakognozji i oficjalnie przemianował dotychczasową katedrę na katedrę patologii i terapii ogólnej oraz farmakodynamiki i farmakognozji. Podział ten był źródłem ustawicznych sporów między uczonymi o prawo do wykładów i lokalu zakładowego w Collegium Physicum. Mimo przeszkód S. utworzył nowoczesny Zakład Farmakologii i Farmakognozji UJ wyposażony w nową aparaturę i bibliotekę, w którym jako pierwszy w Krakowie stosował systematycznie mikroskop do badań farmakognostycznych. Wykładał kolejno po łacinie, niemiecku i po polsku: patologię ogólną i farmakologię (od r. 1834), teorię i propedeutykę lekarską (od r. 1841), farmakognozję (od r. 1858) i weterynarię (od r. 1868). W l. 1839–42 był sekretarzem Wydz. Lekarskiego, następnie wielokrotnie pełnił funkcję jego dziekana (1843–5, 1850–2, 1861–2, 1871–2). Wraz z Józefem Dietlem oraz Józefem Majerem gorąco zabiegał o przywrócenie języka polskiego na uniwersytecie, co zostało uwieńczone sukcesem w r. 1870 i miało wpływ na powołanie S-a na rektora w r. akad. 1869/70 i prorektora w r. akad. 1870/1. W r. 1860 studenci wysunęli jego kandydaturę na kuratora Bratniej Pomocy Studentów UJ. Odtąd pośredniczył między Senatem a studentami oraz zarządzał kasą stowarzyszenia. Ponadto reprezentował UJ na uroczystościach jubileuszowych 300-lecia Szkoły Głównej Królewieckiej (1844) i na uroczystości założenia uniwersytetu w Zagrzebiu (1874). Podczas powstania krakowskiego (1846) był lekarzem dywizyjnym narodowej siły zbrojnej, mianowany przez dyktatora Jana Tyssowskiego. Jako świecki kurator krakowskiego zboru ewangelickiego (był wyznania ewangelicko-reformowanego), w l. 1848–50 doprowadził do zrównania podczas nabożeństw języka polskiego z niemieckim. Był też posłem na Sejm Krajowy we Lwowie w l. 1870–1.

S. był wszechstronnym erudytą wykraczającym w swoich badaniach poza dyscypliny medyczne; w zakresie farmakognozji opracował spis surowców, preparatów i mieszanek recepturowych pt. Projekt do farmakopei dla Szpitalów W.M. Krakowa (Kr. 1842). W dziedzinie farmakologii prowadził badania nad leczniczym stosowaniem wód mineralnych w chorobach wewnętrznych, m. in. zbadał znaczenie wód mineralnych w Cygiełce, Jaszczurówce i Rabce dla leczenia chorób układu oddechowego i przemiany materii oraz wpływ wód mineralnych w Gleichenbergu, Jaworzu i Kudowie na choroby układu krążenia, układu oddechowego i nerwice wegetatywne. Przyczynił się do rozwoju uzdrowisk krajowych, zwłaszcza Żegiestowa, które odwiedzał w l. 1859–62 i szczegółowo opisywał, głównie w „Encyklopedii Powszechnej” S. Orgelbranda. Wraz ze swoim przyjacielem od czasów studenckich J. Majerem zainicjował badania nad polskim słownictwem lekarskim, tworząc jego podwaliny wspólnymi pracami Uwagi nad niektórymi wyrazami lekarskimi (Kr. 1835), Słownik anatomiczno-fizjologiczny (Kr. 1838), Słownik niemiecko-polski wyrazów lekarskich (Kr. 1842). Wspólnie z Aleksandrem Kremerem opublikował Słownik łacińsko-polski wyrazów lekarskich (Kr. 1868). Zajmował się poprawnością polszczyzny także poza medycyną; wyławiał błędy językowe i piętnował je, m. in. w obszernej trzyczęściowej publikacji O skażeniu języka polskiego w dziennikach i w mowie potocznej, osobliwie w Galicji (Kr. 1871–7). Interesował się też historią medycyny polskiej, zwłaszcza jej dziejami w Krakowie na przełomie XVIII i XIX w. i opublikował m. in. Wiadomość o stanie Wydziału Lekarskiego w Szkole Głównej Krakowskiej za rządu austriackiego („Roczn. Wydz. Lek. w UJ” T. 5: 1842, odb. Kr. 1842) oraz jego dalsze dzieje w l. 1809–17 (tamże T. 6: 1843). Opracował wiele biografii lekarzy polskich, m. in. Rafała Józefa Czerwiakowskiego (tamże T. 1: 1838), Franciszka Kosteckiego („Przegl. Lek.” 1874 nr 5, 6, 7), Jerzego Chrystiana Arnolda (tamże, nr 12), Ludwika Gąsiorowskiego (tamże, nr 19), Józefa Jakubowskiego (tamże, nr 35), Ludwika Bierkowskiego (tamże, nr 37), Sebastiana Girtlera („Roczn. Tow. Nauk. Krak.” T. 40: 1869) i Józefa Sawiczewskiego („Pam. Farmac. Krak.” T. 3: 1836). Był autorem przekładu z języka niemieckiego podręcznika H. E. Richtera „Wykład terapii fizjologicznej” (Kr. 1855–6 I–II). Ogółem opublikował ok. 40 prac, w tym także na łamach „Pamiętnika Powszechnego Nauk i Umiejętności” i „Kwartalnika Naukowego” oraz 121 haseł (pod krypt. Dr F. Sk.) w pierwszych 14 tomach „Encyklopedii Powszechnej”. W r. 1838 opracował projekt „Rocznika Wydziału Lekarskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim”, który wydawał wraz z J. Majerem do r. 1845 (ukazało się 8 tomów). W r. 1862 był współzałożycielem „Przeglądu Lekarskiego” i jego redaktorem do r. 1871. Pod koniec życia współpracował z dwutygodnikiem „Krynica” (1873–6) zajmującym się problematyką balneologiczną.

S. był członkiem i wiceprezesem Tow. Naukowego Krakowskiego (TNK), gdzie m. in. opracował w r. 1848 memoriał w sprawie powołania wydawnictwa „Biblioteka Lekarska”, w r. 1858 był współzałożycielem (wraz z J. Dietlem i J. Majerem) Komisji Balneologicznej, autorem projektu jej organizacji i pierwszym przewodniczącym, ale zrezygnował z tej funkcji i pracy w komisji w r. 1862 w wyniku sporów o prymat z J. Dietlem. Potem w l. 1868–71 przewodniczył Oddziałowi Nauk Przyrodniczych i Lekarskich TKN. Dn. 11 V 1872 został członkiem czynnym Wydz. Matematyczno-Przyrodniczego AU, ale dwa lata później na własną prośbę przeszedł do Wydz. Filologicznego i został przewodniczącym Komisji Językowej (1874–6).

Ponadto S. był członkiem korespondentem Tow. Lekarskiego Warszawskiego (1838) i Akademii Lekarsko-Chirurgicznej w Madrycie (1847), a także członkiem Towarzystw: Lekarskiego w Wilnie (1844), Fizyczno-Lekarskiego w Królewcu (1845), Lekarzy Polskich w Paryżu, Lekarzy Galicyjskich we Lwowie i Lekarzy Podolskich oraz członkiem honorowym Tow. Przyjaciół Nauk w Poznaniu (1860).

W opiniach współczesnych S. był człowiekiem prawym i cichym, unikającym towarzystwa, oddanym nauce «molem książkowym» (F. Hechel). Ze względu na dbałość o czystość języka polskiego, także przez tworzenie polskich odpowiedników obcych słów nazywano go «bocianem lingwistycznym» (M. Estreicherówna). Zmarł 25 XI 1876 w Krakowie i pochowany został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim (kwatera 49b). Pozostawione w rękopisie Moje wspomnienia, opracował i opublikował Adam Wrzosek na łamach „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” (R. 1: 1924, odb. P. 1924), natomiast przygotowany przez niego do druku diariusz prowadzony przez S-a zaginął w czasie drugiej wojny światowej.

W małżeństwie zawartym w r. 1837 z Florentyną z Korczyńskich, miał S. syna Stanisława, lekarza szpitala św. Ducha w Krakowie.

 

Portret pędzla Bolesława Dłuskiego w Muz. Narod. w W.; 3 portrety litograficze z r. 1877, wykonane pośmiertnie przez B. Dłuskiego, w Muz. Narod. w Kr., Oddz. Czapskich: Grafika; – Estreicher w. XIX; Nowy Korbut, IX (częściowa bibliogr.); Konopka, Pol. bibliogr. lek. XIX w.; Polska bibliografia zielarstwa za okres od początku XVI wieku do roku 1940, W. 1954; Roeske W., Bibliografia polskiej historiografii farmaceutycznej 1816–1971, W. 1973; Biogramy uczonych pol., cz. VI z. 2; Biogr. Lexikon d. hervorr. Ärzte; Kośmiński, Słown. lekarzów (częściowa bibliogr.); Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. – 1970 r., W. 1994–6 I, IV; Żychliński, Kronika rodzin; Cyrankiewicz, Przewodnik po cmentarzach Krakowa, s. 325; Grodziska-Ożóg K., Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803–1939), Kr. 1987; Nieciowa, Członkowie AU oraz PAU; [Ściborowski W.], Wykaz prac ś.p. Dr Fr. Kazimierza Skobla drukiem ogłoszonych, Kr. 1877; Wachholz i in., Skład osobowy Wydz. Lek. i Farmac. UJ, Akad. Med.; Zembrzuski L., Złota Księga Korpusu Sanitarnego Polskiego 1797–1918, W. 1927 s. 44; – Hist. Nauki Pol., IV; Homola-Skąpska I., Józef Dietl i jego Kraków, Kr. 1993; Ostrowska T., Polskie czasopiśmiennictwo lekarskie w XIX wieku, Wr. 1973; Poradzisz J., Komisja Balneologiczna w Krakowie 1858–1877, Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol., S. B, 1984 z. 31 s. 88–91, 93, 107, 112–14, 119, 121; Rederowa D., Stachowska K., Ośrodek naukowy krakowski w świetle materiałów Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 1841–1871, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 2: 1956; Stocki E., Działalność polityczna lekarzy-Polaków w latach 1846–1848 w świetle tajnych aktów policji austriackiej, „Pol. Tyg. Lek.” 1959 nr 44 s. 1966–8; Szczepański T., Przewodnik do Żegiestowa, Kr. 1885 s. 9, 15; Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, Kr. 1964 II 93 (fot. portretu), 99, 353–4. 382–3, 524–7 (fot.); Szumowski W., Krakowska szkoła lekarska po reformach Kołłątaja, Kr. 1929; Ściborowski W., F. Kazimierz Skobel, „Zdrojowiska” 1873 nr 6, 7; Wierzbicki R., Historia słownictwa lekarskiego polskiego, „Arch. Hist. i Filoz. Med.” T. 1: 1924 s. 54–69, 167–71; – Brodowicz M. J., Do Fryderyka Skobla, profesora Uniw. Jagiell., Kr. 1876; Estreicherówna M., Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w latach 1848–1863, Kr. 1968; Grodziski S., Sejm Krajowy Galicyjski 1861–1914, W. 1993 II; Hechel F., Kraków i ziemia krakowska w okresie Wiosny Ludów, Kr. 1950; Kron. UJ za r. 1864 do r. 1887; Majer J., Przemowa nad zwłokami Prof. Kazimierza Fryderyka Skobla dnia 28 listopada 1876 r., Kr. 1877; Mieroszewscy S.S., Wspomnienia lat ubiegłych, Kr. 1964; Oettinger J., Kilka rysów zdjętych z życia Fryderyka Kazimierza Skobla, Kr. 1877; Pamiętnik piętnastoletniej działalności Akademii Umiejętności w Krakowie 1873–1888, Kr. 1889; – „Roczn. AU” 1873 s. 94, 1874 s. 47–9 (częściowa bibliogr.); „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 9–11: 1963–5, R. 14–16: 1968–70, R. 19–21: 1973–5, R. 25–7: 1980–2; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1876: „Czas” nr 272, 273, 274, „Gaz. Lek.” nr 23 s. 387–8, „Kłosy” nr 598 s. 373 (fot. W. Rzewuskiego), 374–5 (H. Łuczkiewicz), „Kron. Rodzinna” nr 24 s. 375, „Medycyna” nr 53 s. 855–8 (Z. Dobieszewski), „Przegl. Lek.” nr 49 s. 513–14 (S. Janikowski), „Przyroda i Przemysł” nr 50 s. 522–4, „Tyg. Ilustr.” nr 50 s. 373 (fot. portretu rys. przez T. Maleszewskiego), nr 51 s. 396–7 (W. Ściborowski), „Wiad. Farmac.” nr 12 s. 375–6 (J. Majer); – Arch. UJ: sygn. S II 619 (teczka osobowa); B. Jag.: rkp. 5833 III (Protokoły posiedzeń Kom. Balneologicznej z l. 1858–71 s. 4–30).

Stanisław Tadeusz Sroka

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Obrona Warszawy w 1831 r.

Powstańcy i cywile opanowali miasto już 30 listopada 1830 r. Namiestnik carski i garnizon rosyjski ewakuował się. Warszawa stała się centrum polityczno-administracyjnym i wojskowym powstania listopadowego,......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

  więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Witold Pruszkowski

1846 - 1896-10-10
malarz
 

Józef Karge

1823-06-04 - 1892-12-27
generał amerykański
 

Jan Felicjan Owidzki

1852-06-09 - 1913-06-01
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.