INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Georg Seger     
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Seger Georg (1629–1678), lekarz, przyrodnik, profesor gimnazjów akademickich w Toruniu i Gdańsku. Ur. 8 VII w Norymberdze, był synem zapewne Albrechta, burmistrza, i Marii z domu Kuhfus. Wkrótce po urodzeniu syna rodzice przenieśli się do Torunia, gdzie ojciec S-a został urzędnikiem (wagowym) Starego Miasta.
S. ukończył Toruńskie Gimnazjum Akademickie; na zakończenie wygłosił w r. 1648 pożegnalną mowę De natura et generatione ossium…, w której zaznaczył się już kierunek jego przyszłych zainteresowań. W kwietniu t.r. wyruszył przez Poznań do Lipska i 24 IV immatrykulował się na miejscowym uniwersytecie, gdzie miał zamiar słuchać wykładów z filozofii i medycyny, zmienił jednak zamiar i 6 V t.r. wstąpił do akademii w Wittenberdze. Uczęszczał na wykłady z medycyny i anatomii oraz przyglądał się przeprowadzanym operacjom. Uczestniczył też w zajęciach z filozofii, optyki i astronomii. Po śmierci ojca S. pozbawiony środków na dalszą naukę, jesienią 1650 powrócił przez Gdańsk do Torunia, gdzie znalazł się pod opieką zarządu kwaterunkowego Rady Miasta. Wkrótce znaleziono mu posadę guwernera uczących się w Toruniu synów podkomorzego halickiego Jana Teodoryka Potockiego: Bogusława i Krzysztofa Sędziwoja. W r. 1651 (immatrykulacja 24 V t.r.) podjął dalsze studia głównie z zakresu anatomii i medycyny na uniwersytecie w Królewcu. Ogłosił tam swe pierwsze dysputy: De febri tertiana intermitiente epidemia, a w r. 1652 De opio mascule. Był również słuchaczem wykładów matematyki i retoryki.
Latem 1652 udał sie S. do Kopenhagi, gdzie zamieszkał w domu T. Bangiusa, polihistora i profesora języków orientalnych. Uczęszczał na uniwersytet, będąc równocześnie guwernerem synów rajców kopenhaskich. Słuchał przede wszystkim wykładów i uczęszczał na ćwiczenia prowadzone przez znanego anatoma T. Bartholiniego, sam też przeprowadzał obserwacje i doświadczenia na zwierzętach; pierwszy raz sam przeprowadził wówczas sekcję zwłok ludzkich. Opublikował tu dysputy De febri epidemia i Triumphus cordis… (1654), gdzie opisał choroby serca i skreślił m.in. sylwetki współczesnych lekarzy toruńskich Krzysztofa Meisnera i Szymona Schultza.
Latem 1655 S. wyjechał do Anglii, krótko przebywał w Londynie i Oxfordzie, pracując naukowo w bibliotece bodlejańskiej. Następnie po wyczerpującej podróży morskiej dotarł do Lizbony. Jesienią t.r. powrócił na dalsze studia do Kopenhagi. Powstała wtedy praca De usu communium corporis humanis integumentorum (1656).
W r. 1656 podjął S. wieloletnią opiekę nad synami B. Berensa, właściciela dóbr w Wandesbeck i rezydenta króla Danii w Hamburgu. W t.r. wyjechał z nimi do Danii do akademii rycerskiej w Sorau, a r.n. spędził z podopiecznymi w Lüneburgu. Napisał tam traktat medyczny De quidditate et materia Lymphae Bartholinianae (ogłoszony w Kopenhadze w r. 1657). Prowadził na ten temat szeroką naukową korespondencję (wydaną w r. 1658 w Kopenhadze). Studiował równocześnie fizykę i osteologię. W l. 1658–9 podróżował z młodymi Berensami po krajach Cesarstwa (Austria, Czechy i Węgry), kilka miesięcy studiował na uniwersytecie w Altdorfie (immatrykulował się 18 V 1658), słuchając wykładów z fizyki i astronomii. Dn. 10 VIII 1659 immatrykulował się S. na wydz. medycyny uniwersytetu w Bazylei i tu 14 III r.n. zdał egzamin z filozofii i medycyny oraz 28 III obronił rozprawę doktorską z obu tych dyscyplin. Dn. 7 IV 1660 został adiunktem, uzyskując prawo prowadzenia dysput na obu kierunkach. W czasie blisko trzyletniego pobytu w Bazylei ogłosił kilka dysput z zakresu fizjologii, ginekologii i kardiologii, m.in. De Democriti heterodoxia in doctrina de nutritione (1660), De cotyledonibus seu acetabulis uteri (1660), De aneurismate venarum seu varicibus (1661). Planował wydać dzieła Hipokratesa i jako zapowiedź wydrukował w r. 1661 De ortu legitimo Hippocratis libri i Specimen futurae editionis Hippocraticae. W t.r. odbył kolejną podróż po zachodnich Niemczech. W poł. r. 1662, po podróży do Francji, gdzie odwiedził m.in. Lyon i Dijon, powrócił S. ze swoimi podopiecznymi na krótko do Bazylei, a następnie odwiózł ich do Hamburga, odwiedzając po drodze wiele miast. Jesienią t.r. prowadził badania w bibliotece w Wolfenbüttel. Po powrocie do Kopenhagi, we współpracy z T. Bartholinim przygotował kilka rozpraw z farmakologii, fizjologii, anatomii ludzi i zwierząt. Ukazały się one w l. 1663–7 w wydawnictwie „Epistolae Bartholini” (I–IV) i dotyczyły m.in. nieprawidłowości w budowie czaszki zająca, budowy węży, opisu anatomicznego kreta, płodności zajęcy, anatomii samicy foki.
W styczniu 1663, na zaproszenie K. Meisnera, przybył S. do Torunia, gdzie objął ofiarowane mu stanowisko trzeciego fizyka miejskiego. W r. 1666 powołano S-a na honorowego profesora fizyki w Gimnazjum Akademickim, zaś król Jan Kazimierz, którego leczył w Malborku, mianował go w t.r. lekarzem królewskim (przywilej ten potwierdzili; Michał Korybut i Jan III). W Toruniu, niezależnie od praktyki lekarskiej, prowadził badania naukowe i przygotowywał w gimnazjum liczne dysertacje. W l. 1669–70 opublikował 14 z nich pod ogólnym tytułem Theoremata physica. Były to rozprawy poświęcone np. budowie meteorów, minerałów, roślin, planktonu oraz fizjologii i anatomii ludzi i zwierząt. Opracował też kronikę dziejów Torunia w l. 1231–1673 (pozostała w rękopisie).
Doświadczenia i publikacje S-a przyniosły mu duże uznanie, stąd 21 XII 1673 zaproponowano mu na dużo lepszych warunkach stanowisko profesora medycyny i fizyki w Gdańskim Gimnazjum Akademickim. Pierwszy okres pobytu S-a w Gdańsku przypadł na czas ostrych kontrowersji teologicznych związanych z działalnością pastora Idziego Straucha. Dlatego dopiero 22 X 1675 został S. oficjalnie wprowadzony na nowe stanowisko. Dn. 11 XI t.r. wygłosił S. okolicznościowy wykład De curiositate physica, w którym dowodził, że przyrodoznawstwo jest najznakomitszym działem filozofii. Program zajęć prowadzonych przez S-a obejmował problematykę medycyny i fizyki; wprowadzał fizykę doświadczalną i próbował ograniczyć dominację fizyki arystotelesowskiej, poza tym wykładał botanikę, chemię leków, fizjologię, planował w przyszłości zajęcia z patologii. Starał się zaznajamiać słuchaczy z różnymi rozwiązaniami określonych problemów naukowych. Wykonywał też od r. 1676 liczne eksperymenty i doświadczenia medyczne oraz sekcje służące pogłębieniu wiedzy anatomicznej o ludziach i zwierzętach. W r. 1677 wydał S. podręcznik Synopsis physicae antiquo-novae (Gd. 1677), odznaczający się dużym obiektywizmem w referowaniu różnych poglądów naukowych. W zakresie fizyki podawał w nim głównie wiedzę tradycyjną, w dziedzinie astronomii przytaczał jednak wszystkie nowości, cytował zarówno opinie M. Kopernika, J. Keplera, G. Galileusza, jak i kartezjanistów. W dziale biologii zamieścił szczegółowe wiadomości z anatomii ludzi i zwierząt oraz systematyki i morfologii roślin, wyprzedzając tym praktykę nauczania w innych szkołach Rzpltej. Szczególnie cenne są opublikowane przez niego w Gdańsku w r. 1678 dysputy i rozprawy Dissertatio phylologicoanatomica de lacte, In Hippocratis librum de corde, Dissertatio physicoanatomica de peste.
S. popierał ideę utworzenia w Gdańsku izby lekarskiej – Collegium Medicum. Włączył się do międzynarodowych dyskusji w sprawie zakresu dopuszczalności na ludziach eksperymentów prowadzonych wcześniej na zwierzętach (w związku z dożylnymi wlewami leków dokonywanymi przez J. D. Majora w Kilonii). S. wymieniał materiały naukowe z Royal Society w Londynie i zgromadził z czasem pokaźny księgozbiór (sprzedany po jego śmierci). Należał do tow. naukowego Academia Naturae Curiosorum (Academia Caesarea Leopoldino-Carolina) i w l. 1670–78 publikował swoje artykuły na łamach wydawanego przez to stowarzyszenie lekarzy czasopisma ,,Miscelanea Curiosa” (Lipsk, Frankfurt i Wrocław). S. zmarł 19 XII 1678 w Gdańsku, pogrzeb odbył się 29 XII t.r. w kościele gimnazjalnym Św. Trójcy.
Z zawartego 22 IV 1664 małżeństwa z Katarzyną z domu Rechenberg, wdową po kupcu toruńskim J. M. Klippelu, S. nie pozostawił potomstwa.

Portret S-a rytowany przez Izaaka Saala ok. 1678 r. w zbiorach B. PAN w Gd.; – Estreicher; Giedroyć, Źródła do dziej, medycyny; Jöcher C. G., Allgemeines Gelehrten Lexicon, Leipzig 1751; Hist. Nauki Pol., VI; Kośmiński, Słown. lekarzów; Praetorius E., Athenae Gedanenses, Lipsiae 1713; – Bieńkowska B., Bieńkowski T., Kierunki recepcji nowożytnej myśli naukowej w szkołach polskich (1600–1773), cz. 1: Przyrodoznawstwo, W. 1973; Drygas A., Aptekarstwo gdańskie 1399–1939, Wr. 1983; Fedorowicz Z., Zoologia w Gdańsku w stuleciach XVII i XVIII, Wr. 1968; Gdańskie Gimnazjum Akademickie, Gdynia 1959; Kubik K., Mokrzecki L., Trzy wieki nauki gdańskiej, Wr. 1976; Łyskanowski M., Polonica w czasopiśmie XVII i XVIII w. „Miscelanea Curiosa”, Stud. i mater. z dziej. nauki pol., S. B Z. 5, W. 1961; Mokrzecki L., Początki wiedzy o morzu w dawnej Rzeczypospolitej, Wr. 1983; Nadolski B., Jerzy Seger (1629–1678) lekarz toruński i gdański z XVII wieku, w: Księga pamiątkowa 400–lecia Toruńskiego Gimnazjum Akademickiego, Tor. 1972 I; Nauczanie filozofii w Polsce w XV–XVIII wieku, Red. L. Szczucki, Wr. 1978; Salmonowicz S., Toruńskie Gimnazjum Akademickie w latach 1681–1817, Tor.–P. 1973; Skrobacki A., Polacy na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu w Królewcu, Olsztyn 1969 (bibliogr.); Tync S., Dzieje Gimnazjum Toruńskiego, Tor. 1949 II; – Album Academiae Vitebergensis, Jüngere Reihe 1602–1812, Halle 1952–66; Centner G., Geehrte und Gelehrten Thorner ausser ihrer Vaterstadt, Thorn 1763; Die jüngere Matrikel der Universität Leipzig 1559–1809, Leipzig 1909; Die Matrikel der Universität Altdorf (1575–1809), Würzburg 1912; – B. PAN w Gd.: sygn. Oe 113,8° (Moller S., Leichen Predigt, Gedani 1678).
Lech Mokrzecki

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Michał Piotr Boym

ok. 1614 - 1659-08-22
jezuita
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.