Soubise-Bisier (właściwie Bisier) Gustaw Wilhelm Ludwik (1849–1937), kolekcjoner, antykwariusz. Ur. w Warszawie, pochodził z rodziny francuskiej; jego ojciec Gustave Guillaume Louis Bisier (ur. 1818) przybył z Berlina do Warszawy i tu założył cukiernię (pierwsza wzmianka prasowa z r. 1847) przy ul. Krakowskie Przedmieście 13, a po jej sprzedaniu w końcu 1854, uruchomił ok. r. 1860 nową na rogu ul. Długiej i Przejazd; w początku 1863 został aresztowany przez policję rosyjską pod zarzutem wyjazdu do Hamburga po zakup broni dla powstańców, w marcu t.r. zwolniono go z powodu braku dowodów winy. Matką była Krystyna z Dannemannów.

Uczył się S.-B. w l. 1859–68 w Berlinie i Wrocławiu, prawdopodobnie w średniej szkole ogólnokształcącej. W czasie jednego z pobytów w Warszawie w r. 1863 jako goniec przenosił «rzeczy dla powstańców przeznaczone» (pisał o tym później do Zuzanny Rabskiej). Podobno (wg J. Michalskiego), w młodości pracował jako złotnik, nie mając przygotowania fachowego. Od wczesnych lat miał zamiłowanie do kolekcjonerstwa. Ok. r. 1883 odkupił od S. Dyzmańskiego i H. Szaniawskiego wystawę starożytności i sztuki, założoną przez nich w listopadzie 1880; udostępniał ją publiczności w lokalu przy pl. Saskim. W tym czasie zaczął używać podwójnego nazwiska, twierdząc, iż jego rodzina pochodzi z książęcego rodu marszałka Francji Charlesa de Rohan de Soubise (oficjalnie nazwiska nie zmienił, w dokumentach, łącznie z aktem zgonu, występuje jako Bisier). W r. 1894 zorganizował S.-B. sale wystawowe we własnym mieszkaniu w oficynie pałacu Uruskich przy ul. Krakowskie Przedmieście 30; obok części wystawowej był tam antykwariat, w którym prowadził sprzedaż komisową i kupno antyków oraz książek. S.-B. był ekspertem w zakresie numizmatyki i sztuki zdobniczej, wykorzystywanym często również do wyceny zbiorów. Brał udział w licytacjach numizmatycznych, jako pełnomocnik zamożnych kolekcjonerów, m.in. Antoniego Czerwińskiego z Kijowa. Sam wykupywał całe wyposażenia zabytkowe likwidowanych pałaców czy dworów, rozdzielając nabyte obiekty między własną kolekcję a swój zakład handlowy. Niektóre działy jego kolekcji były, w opinii Edwarda Chwalewika, najpiękniejszymi w Polsce; szczególnie bogaty był zbiór aparatów, odznak i dokumentów polskiej masonerii. S.-B. miał cenną kolekcję numizmatyczną, której trzon stanowił zakupiony przez niego skarb (nieznana jest data i miejsce znaleziska) zawierający kilka tysięcy monet polskich z XII w., zwany skarbem bisierowskim, a także zbiór podskarbiówek z XVI i XVII w. S.-B. chętnie udzielał numizmatykom rad i wskazówek fachowych, opartych na wiedzy i olbrzymim doświadczeniu (A. Solecki). Posiadał także dużą kolekcję rycin, m.in. Jana Piotra Norblina (reprodukowanych w akwatintach P. L. Debucourta), Karola Grölla, Juliusza Kossaka, Walerego Eliasza Radzikowskiego, Marcelego Harasimowicza, ekslibrisów polskich, druków, rycin i tajnej prasy z okresu powstania styczniowego, znaczków pocztowych i stempli polskich. Gromadził tkaniny, hafty, ornaty od XV w., fajans i porcelanę. Wśród jego zbiorów były medale bite w Polsce i na emigracji, militaria, ordery, karty do gry, osobny dział stanowiły cenne muzykalia, m.in. listy Fryderyka Chopina, szkicownik Teofila Kwiatkowskiego zawierający wizerunki Chopina (spłonął w czasie oblężenia Warszawy w r. 1939). S.-B. zbierał także zabytki archeologiczne.

W r. 1887 sporządził S.-B. Katalog wystawy starożytnych przedmiotów, urządzonej w salonach Hotelu Europejskiego w Warszawie. W r.n. ogłosił artykuł Sztuka w zastosowaniu do przemysłu („Przegl. Tyg.” 1888 nr 48), o wystawie przemysłowej urządzonej w Muz. Przemysłu i Rolnictwa, a w r. 1889 organizował w tym Muzeum wystawę starożytności, opracował dla niej katalog, a także ogłosił obszerne jej omówienie Wystawa dzieł sztuki nowo- i starożytnej (W gmachu Muzeum Przemysłu i Rolnictwa) (tamże 1889 nr 46–51). Jedyną jego publikacją na temat numizmatyki była praca Kontrasygnatury prywatne na monetach („Wiad. Numizm.-Archeol.” 1911). Opublikował też broszurę O fabrykach ceramiki w Polsce (W. 1913). Współpracował z Juliuszem Ostrowskim w jego wydawnictwach heraldycznych, m.in. udostępnił mu swoje zbiory pieczęci sygnetowych do „Księgi herbowej rodów polskich” (która ukazywała się w zeszytach w l. 1896–1914). Ok. r. 1907 został członkiem zarządu Tow. Opieki nad Zabytkami Przeszłości (TOnZP). Z ramienia tego towarzystwa był członkiem komitetu kierowniczego i wykonawczego wystawy «Stara Warszawa», otwartej w salach ratusza warszawskiego w maju 1911, a następnie wystawy porcelany i szkła polskiego, eksponowanej w czerwcu 1913 w kamienicy Baryczków. W r. 1912 na wystawie TOnZP «Miniatury, polskie tkaniny i hafty» udostępnił ze swoich zbiorów kilkanaście eksponatów. S.-B. był członkiem Tow. Numizmatycznego w Krakowie, dwukrotnie członkiem Rady Muzealnej w Raperswilu (w ostatnich l. przed wybuchem pierwszej wojny światowej i w okresie dwudziestolecia międzywojennego), prezesem sekcji numizmatycznej Tow. Miłośników Historii, przekształconej w r. 1929 w samodzielne Tow. Numizmatyczne Warszawskie, którego został honorowym członkiem. S.-B. był także członkiem Tow. Miłośników Ekslibrisu i członkiem zarządu Koła Miłośników Mennic-twa Polskiego w Warszawie, które w t.r. zorganizowało uroczystość 80-lecia S-’a-B-a i wybiło na jego cześć medal pamiątkowy autorstwa Józefa Aumillera. W t.r. był też członkiem honorowym prezydium II Zjazdu Numizmatycznego w Poznaniu. W lipcu 1928 sprzedał Państwowemu Muz. Archeologicznemu w Warszawie swą kolekcję archeologiczną, złożoną z 70 zabytków (m.in. siekierki kamienne i brązowe, bransolety, nagolenniki, gliniane gęśliki i popielnice kultury grobów kloszowych, pochodzące głównie z terenu Polski, w czasie drugiej wojny światowej część zabytków zaginęła). W ostatnich latach życia popadł w chorobę psychiczną. Przed jej nasileniem się część zbioru numizmatycznego przekazał do Gabinetu Numizmatycznego, działającego przy Mennicy Państwowej w Warszawie. Zmarł 9 II 1937 w szpitalu psychiatrycznym w Warszawie i pochowany został na tamtejszym cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim.

W małżeństwie z Salomeą z Tatarkiewiczów S.-B. miał córkę, zamężną za Władysławem Lipowskim, oraz prawdopodobnie trzech synów, wśród nich Kazimierza (ur. 1875), malarza, i Stefana (zm. 1920), konserwatora malarstwa.

Spadkobiercy, jeszcze za życia S-’a-B-a, rozprzedali jego kolekcję a także zasoby jego sklepu z antykami. Ryciny i rękopisy nabył kolekcjoner Jan Babecki, inny zbieracz Tadeusz Szpakowski odkupił część kolekcji ekslibrisów (spalone we wrześniu 1939), a Franciszek Zygarłowski część grafiki. Wg M. Gumowskiego zbiory masoników zostały skradzione. Część skarbu bisierowskiego (1050 monet) jest obecnie w zbiorach Muz. Narodowego w Warszawie, a część w posiadaniu prywatnym S. Jarzębowskiego.

Portret S-’a-B-a pędzla Stanisława Lentza (1904, olej., wł. Muz. Narod. w W.), reprod. w: Malarstwo polskie od XVI do XX w. Katalog; Popiersie S-’a-B-a przez Czesława Makowskiego, 1937, medalion brąz na nagrobku; – Bibliogr. Warszawy, I; Koperska T., Łukomska E., Bibliografia do dziejów Muzeum Przemysłu i Rolnictwa za lata 1875–1939, W. 1973; Enc. Warszawy, W. 1994; PSB (Ostrowski Juliusz); Słownik polskich towarzystw naukowych, W. 1994 II cz. 2; Słown. Pracowników Książki Pol.; Chwalewik, Zbiory pol., s. 429; Szulc E., Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie, W. 1989 (fot. nagrobka); – Chajn L., Wolnomularstwo w II Rzeczypospolitej, W. 1975; Idzikowski M., Sydow B. E., Portret Chopina. Antologia ikonograficzna, Kr. 1963; Sawicka S., Wystawy Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, „Ochrona Zabytków” 1958 nr 3/4 s. 172; Solecki A., Śp. Gustaw Soubise-Bisier, „Wiad. Numizm.-Archeol.” R. 18: 1936 s. 149–50; Strzałkowski J., Medale polskie 1901–1944, W. 1981; Walka o dobra kultury. Warszawa 1939–1945, W. 1970 II; – Arciszewska Z., Po obu stronach oceanu, Londyn 1976 s. 204; Grzegorczyk P., Diariusz kultury polskiej za r. 1937, W. 1938; Gumowski M., Wspomnienia numizmatyka, Kr. 1965 s. 23, 50–2; Mączeński Z., Wspomnienia z czasów powstania i działalności TOnZP w Warszawie w l. 1906–1915, „Ochrona Zabytków” 1958 nr 3/4 s. 161; Michalski J., 55 lat wśród książek, Wr. 1976; Waydel-Dmochowska J., Jeszcze raz o dawnej Warszawie, W. 1960; – „Ekslibris” 1924 s. 119; „Kur. Warsz.” 1847 nr 196, 1850 nr 83, 1852 nr 292, 1854 nr 98 dod., nr 334, 1860 nr 1 dod., 1862 nr 86 (dot. ojca S-’a-B-a), 1937 nr 42, nr 43 dod. poranny; „Silva Rerum” T. 1: 1925; „Tyg. Ilustr.” 1911 nr 25; „Wiad. Numizm.” 1961 nr 2/3; „Wiad. Numizm.-Archeol.” 1928/9 s. 139–40; – AGAD: Stała Komisja Śledcza, nr 4309 (dot. ojca S-’a-B-a); AP w W.: Zbiór Korotyńskich, sygn. XI/2321; B. Narod.: rkp. III 2723, III 2779, III 2786; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 1881 t. 18, rkp. 4531; B. Ossol.: sygn. 7183/II, 12156/II, 12527/II-12532/II; Pol. Muz. Archeol. w W.: Księga nabytków, wpis z dn. 7 VII 1928, poz. 3343–3387; – Informacja Anny Drzewicz z Pol. Muz. Archeol w W.

Stanisław Konarski