Gwillerm (Guillermus, Willermus, Vilelmus, Vilhelmus, Guilelmus), (XIII w.), opat klasztoru cystersów w Sulejowie. Występuje w źródłach w l. 1217–29 VI 1232. Zapewne objął urząd jeszcze przed r. 1217, a zmarł na krótko przed 7 I 1235 r. Z pochodzenia Francuz (Polak wykształcony we Francji?), był może w r. 1211 podkanclerzym ks. Konrada mazowieckiego, a w r. 1232–3 kanclerzem (kapituły płockiej?).
Jako opat pomnożył majątek nieruchomy klasztoru sulejowskiego o 13 wsi (blisko o 100%), a uposażenie w dziesięcinach o dochody z 27 wsi (o 200%). Uzyskał także znaczne nadania w regaliach i poważne zwolnienia immunitetowe.
Pojawianie się G-a w otoczeniu książąt Leszka i Konrada w latach przygotowywania wypraw do Prus (1217, 1222) i bezpośrednio po wyprawie pruskiej (1224) wskazuje na przygotowywanie przezeń akcji misyjnej, którą wówczas z reguły łączono ze stosowaniem nacisku militarno-politycznego. Akcja misyjna nie zdołała się szerzej rozwinąć i zamarła wnet po śmierci G-a, prawdopodobnie na skutek rywalizacji między francuską linią cystersów z Sulejowa a cystersami niemieckimi i skutkiem przeszkód ze strony Krzyżaków. Politycznie G. był związany z Leszkiem Białym, a po jego śmierci z Konradem mazowieckim. Wpływał, zdaje się, w kierunku pogodzenia Konrada z wdową po Leszku, Grzymisławą; był natomiast przeciwnikiem książąt Henryka Brodatego i Władysława Laskonogiego. W bliskich stosunkach pozostawał G. z wybitnymi dostojnikami kościelnymi w Polsce, jak kanclerz Iwo, niebawem bp krakowski, jak arcbp Pełka i bp kujawski Michał. Należał więc do zwolenników, a zapewne i propagatorów nowych prądów w Kościele polskim.
G. doprowadził do końca budowę do dziś istniejącego okazałego kościoła klasztornego pod wezwaniem Najśw. Marii Panny i św. Tomasza Becketa (konsekracja 23 XI 1232). Rozpoczął również eksploatację złoży wapienia w okolicy Sulejowa. G. wystarał się o bulle protekcyjne Honoriusza III i Grzegorza IX dla całości majątku klasztornego (1218 i 1229), a gdy ten system okazał się niepraktyczny wobec częstych zmian w stanie posiadania, uzyskał szereg papieskich konfirmacji dla poszczególnych wsi bądź drobnych grup wsi (1234). Bulle te wyjednał zapewne osobiście w czasie swych podróży do Włoch, podejmowanych przy sposobności wyjazdów na kapitułę generalną do Citeaux. Z polecenia tejże kapituły zajmował się G. zbadaniem warunków lokalnych dla nowo zakładanego klasztoru w Henrykowie na Śląsku (1223 i 1225). Oddany ruchliwej działalności kościelno-politycznej, bywał G. ciężki i surowy dla zakonników i ludności poddanej. Zakonnicy żyli w ubóstwie, które zaskoczyło arcbpa gnieźnieńskiego, Pełkę, gdy przybył na konsekrację kościoła do Sulejowa. Konwersi wędrowali pieszo w orszaku G-a do dalekiego Citeaux. Wieśniacy, oddani klasztorowi jako tzw. przypisańcy, ponosili większe ciężary na rzecz klasztoru i realizującego ambitne plany G-a niż chłopi książęcy na rzecz księcia i jego urzędników; próbowali więc nawet wymknąć się spod władzy twardego opata, który na drodze sądowej udaremniał ich próbę «wyzwolenia się z niewoli przypisańczej».
Maleczyński K., Studia nad dyplomami i kancelarią Odonica i Laskonogiego, Lw. 1928 s. 43–4, 166–7, 229; Mitkowski J., Nieznane dokumenty Leszka Białego, „Kwart. Hist.” R. 52: 1938 s. 645, 647; tenże, Początki klasztoru cystersów w Sulejowie, P. 1949 s. 54, 64, 118, 127, 130, 204–15, 232–5, 241–3, 248–53, 267–72, 276–7, 282–3, 303–4, 316, 319, 368, Prace Kom. Hist. Pozn. Tow. Przyj. Nauk., XV; Nowacki J., Opactwo Św. Gotarda w Szpetalu, Gniezno 1934 s. 44–7, 51–3, 74, 148; Szydłowski T., Pomniki architektury epoki piastowskiej, Kr. 1928 s. 42 i n.; Wojciechowski T., Szkice historyczne jedenastego wieku, Wyd. 3., W. 1951 s. 106; Wojciechowski Z., Prawo rycerskie, P. 1928 s. 56; – Dokumenty kuj. i maz., s. 173; Kod. Mpol., II nr 389, Kod. Pol., I nr 20, 21, 37; Kod. Wpol. I nr 136; Zbiór przywilejów maz. nr 232, 322, 327; – Katedra Archiwistyki i Nauk Pomocniczych UJ: Kopiarz sulejowski (rkp. z XVII w. k. 2’–3, 48, 52’–53, 129 (fotokopia), Liber privilegiorum monast. Lubinensis (rkp. z XV w.) k. 63’ (fotografia).
Józef Mitkowski