INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Henryk Józef Rygier     

Henryk Józef Rygier  

 
 
1880-02-07 - 1944-03-08
Biogram został opublikowany w latach 1991-1992 w XXXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rygier Henryk Józef (1880–1944), nauczyciel, działacz oświatowy i społeczny. Ur. 7 II w Kaliszu, był synem Ignacego i Marii z Jaworskich, bratankiem Teodora (zob.), młodszym bratem Leona (zob.).

R. uczył się w gimnazjum praskim (późniejsze Gimnazjum Władysława IV) w Warszawie. Od V kl. był członkiem, a następnie wiceprezesem uczniowskiego koła niepodległościowego; w styczniu 1900 został aresztowany na zjeździe delegatów kółek, na który wkroczyła policja. Po zdaniu matury R. studiował prawo na Uniw. Warsz.; ukończył je w r. 1904. Równolegle przez 3 semestry uczęszczał na Wydz. Przyrodniczy tegoż uniwersytetu. W czasie studiów działał w stowarzyszeniu akademickim «Spójnia», był członkiem sądu koleżeńskiego oraz delegatem na zjazd młodzieży słowiańskiej w Pradze. W r. 1904 rozpoczął aplikację adwokacką, przerwaną aresztowaniem w r. 1905 za udział w akcji rewolucyjnej. W l. 1900–5 publikował R. drobne utwory literackie, wiersze, a także artykuły w „Bluszczu” (1902–3), „Kurierze Codziennym” (1905), „Kurierze Teatralnym” (1902), „Kurierze Warszawskim” (1901–2), „Przyjacielu Dzieci” (1905), „Wędrowcu” (1901, 1903), „Wieczorach Rodzinnych” (1900) i „Zniczu” (1903). W l. 1905–6 wydawał wraz z Henrykiem Juszkiewiczem pismo „Młodość”. W r. 1906 wyjechał do Humania, gdzie uczył języka polskiego dzieci tamtejszych polskich rodzin ziemiańskich. Po powrocie do Warszawy ok. r. 1908 był nauczycielem w Gimnazjum Wojciecha Górskiego. Następnie wyjechał do Anglii dla poznania tamtejszego szkolnictwa, a po powrocie w r. 1909 zorganizował gimnazjum realne z językiem wykładowym polskim w Grodzisku koło Warszawy i był do r. 1914 jego dyrektorem. Gimnazjum to, zwane «Czerwonym Dworem», prowadziło internat dla uczniów. Równocześnie w l. 1909–14 wykładał statystykę na żeńskich kursach handlowych Józefy Siemiradzkiej w Warszawie, uczył też języka polskiego w prywatnej szkole Jana Kreczmara. Przetłumaczył bajki (wybór) H. Ch. Andersena (W. 1908). Opracował Wypisy krytyczne. Podręcznik pomocniczy dla młodzieży średnich zakładów naukowych przy badaniu dziejów literatury polskiej. T. 1 (W. 1909. Wyd. 2, W. 1920). W czasie ofensywy niemieckiej w jesieni 1914 przeniósł się R. wraz z rodziną do Warszawy, gdzie przez krótki czas pracował w banku.

W r. 1915 był R. wizytatorem szkół elementarnych Wydz. Oświecenia Komitetu Obywatelskiego m. st. Warszawy, w r. n. członkiem zarządu Wydz. Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą Rady Głównej Opiekuńczej, a w r. 1917 referentem w Dep. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Tymczasowej Rady Stanu. Następnie został kierownikiem działu statystyki Min. WRiOP. Opublikował zestawienia statystyczne: Z zakresu statystyki szkolnej m. st. Warszawy. Statystyka dzieci w wieku szkolnym w dn. 15 IX 1916 w Warszawie bez przyłączonych przedmieść (współautorstwo z K. Apfelbaumem, „Ekonomista” 1917 i odb.) oraz Z zakresu statystyki szkolnej. 1. Statystyka dzieci w wieku szkolnym w dn. 29 X 1916 w Warszawie na przyłączonych przedmieściach. 2. Statystyka dzieci w wieku szkolnym w Wielkiej Warszawie (współautorstwo z B. Mrozowskim, „Ekonomista” 1917 i odb.). Zestawienia te były podstawą do planu rozbudowy elementarnego szkolnictwa warszawskiego. R. opublikował też kilka artykułów dotyczących spraw organizacji szkolnictwa, m. in. Zarys administracyjno-organizacyjny izby edukacyjnej („Myśl Pol.” 1917) i Polityka szkolna m. Warszawy („Kur. Warsz.” 1918). Z tego okresu pochodzą też opracowane i wydane przez R-a pod wspólnym tytułem Materiały do dziejów oświaty w Polsce, wypisy źródłowe, dotyczące szkolnictwa w Ks. Warsz. (cztery tomiki, W. 1917–18).

W l. 1915–20 był R. członkiem zarządu Stowarzyszenia Nauczycielstwa Polskiego i sekretarzem zarządu Związku Polskich Tow. Nauczycielskich. Należał do głównych organizatorów ogólnopolskiego zjazdu delegatów stowarzyszeń nauczycielskich tzw. Sejmu Nauczycielskiego, zwołanego w kwietniu 1919.

W jesieni 1916 zainicjował R. i założył wraz z Adamem Zarzeckim tow. firmowo-komandytowe «Polska Składnica Pomocy Szkolnych w Warszawie», przekształcone w r. 1919 w spółkę akcyjną. R. był członkiem zarządu i faktycznym kierownikiem tego przedsiębiorstwa. Początkowo prowadziło ono sprzedaż materiałów piśmiennych i innych pomocy szkolnych, a od r. 1921 uruchomiono ich wytwórnię i zorganizowano ekspedycję hurtową. W r. 1919 firma odkupiła od Jakuba Mortkowicza księgarnię przy ul. Marszałkowskiej 143 i rozpoczęła działalność wydawniczą. Były to głównie podręczniki szkolne, atlasy i książki dla dzieci i młodzieży. Od r. 1919 wydawano też „Rocznik Szkolnictwa Polskiego” pod redakcją R-a. Z inicjatywy «Składnicy» powołano w r. 1921, przy udziale kilkunastu firm wydawniczych, spółkę akcyjną Dom Książki Polskiej, w której R. był prezesem zarządu. «Składnica» w pierwszych latach swego istnienia rozwijała się bardzo szybko, w okresie kryzysu na przełomie l. dwudziestych i trzydziestych nastąpiło jednak gwałtowne załamanie się interesów, które doprowadziło do jej likwidacji ok. r. 1934.

W czasie wojny polsko-sowieckiej w r. 1920 R. wstąpił do wojska jako ochotnik. Po zwolnieniu ze służby wojskowej wykładał ekonomię w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie. Był współzałożycielem, a w l. 1924–31 kolejno sekretarzem generalnym, prezesem zarządu i wiceprezesem rady Polskiej Konferencji Pracowników Umysłowych. Z ramienia tej organizacji wszedł w r. 1925 w skład delegacji polskiej na kongres międzynarodowego związku zawodowego inteligencji w Paryżu. Był w l. 1928–9 delegatem do Komisji pracowników umysłowych Międzynarodowego Biura Pracy w Genewie, a także w tym okresie członkiem rady Międzynarodowej Konferencji Pracowników Umysłowych. W l. 1926–9 był również członkiem zarządu głównego Funduszu dla Bezrobotnych. W związku z tą działalnością opublikował: Izby pracy. Projekt ustawy i uzasadnienie (W. 1932), Próba walki z bezrobociem pracowników umysłowych („Przegl. Ubezpieczeń Społ.” 1935 i odb. W. 1936), Dokształcanie zawodowe pracowników umysłowych (współautorstwo z B. Machczyńskim, W. 1937). Opatrzył też wstępem wznowienie broszury S. Żeromskiego „Organizacja inteligencji zawodowej” (W. 1933). Poza tym R. przełożył bajki braci Grimm (W. 1927) oraz napisał Bajeczki o zwierzętach (W. 1927, Wyd. 2 W. 1931). Ogłaszał liczne artykuły w prasie codziennej i periodycznej, m. in. w „Kurierze Warszawskim”, „Świecie”, „Przeglądzie Księgarskim”. Był R. członkiem zarządu Związku Księgarzy Polskich, w r. 1930 przewodniczącym Sekcji Składnic i Wytwórni Pomocy Szkolnych tego Związku. Wykładał na kursach księgarskich przy Studium Księgarskim Wolnej Wszechnicy Polskiej. Był współzałożycielem w r. 1933 i następnie dyrektorem Instytutu Oświaty Pracowniczej (IOP), który szkolił zawodowo bezrobotnych inteligentów. Mimo dużej przedsiębiorczości R. wielokrotnie borykał się z trudnościami finansowymi.

W okresie okupacji niemieckiej w spółce z zegarmistrzem Brymem otworzył R. w lokalu IOP zakład zegarmistrzowski. Aresztowany w r. 1941, został wykupiony z rąk gestapo przez przyjaciół. Drugie aresztowanie w r. 1943 miało związek z jego działalnością konspiracyjną (wg relacji syna należał do organizacji «Międzymorze»). Więziony był na Pawiaku, skąd wywieziony został do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu w dn. 5 X 1943. Zmarł w obozie na tyfus plamisty 8 III 1944.

R. był dwukrotnie żonaty: z Jadwigą z Idzikowskich, a po jej śmierci w r. 1908 ożenił się z Zofią z Rosenbachów-Rożniewiczów; pierwsze małżeństwo R-a pozostało bezdzietne, z drugiego miał syna Henryka Aleksandra, meteorologa.

 

Bibliogr. Warszawy, V; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Słown. Pracowników Książki Pol. (Suplement); – Dom Książki Polskiej, W. 1922 s. 3; Domańska R., Pawiak więzienie Gestapo, W. 1978; Polska Składnica Pomocy Szkolnych, W. 1922 s. 2, 3; Szczechura T., Związek Nauczycielstwa Polskiego, W. 1957; – Fiszer L., Wspomnienia starego księgarza, W. 1959 s. 189–91; Górski K., Autobiografia naukowa, „Kwart. Hist. Nauki i Techn.” R. 27: 1982 s. 542; Grzelak W., Wśród autorów książek, W. 1975; Kulski J., Z minionych lat życia 1892–1945, W. 1982; Nałkowska Z., Dzienniki, W. 1975–6 I–II; – „Kalendarzyk Polityczno-Historyczny m. stoł. Warszawy” na r. 1916; toż na r. 1917; „Przegl. Księgarski” 1924 nr 9/10 s. 166, 1929 nr 10 s. 168, 1930 nr 17 s. 243; „Świat” 1923 nr 33 s. 7 (fot.), 1924 nr 35 s. 19 (fot.), nr 46 s. 22 (fot.), 1925 nr 4 s. 19; – B. Ossol.: rkp. 14312/II, 15618/II; – Informacje syna, Henryka Rygiera.

Stanisław Konarski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Leon Paweł Rygier

1875-11-17 - 1948-07-13 poeta
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Franciszek Żwirko

1895-09-16 - 1932-09-11
pilot sportowy
 

Stanisław Marusarz

1913-06-18 - 1993-10-29
narciarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Alfred Spett

1880-01-15 - 1952-08-21
inżynier
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.