INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Ignacy Józef Pawluśkiewicz     
Biogram został opublikowany w 1980 r. w XXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pawluśkiewicz (Pawluskiewicz, Pauluszkiewicz) Ignacy Józef Jan Kanty (1738–1804), profesor Szkół Nowodworskich i proboszcz w Jeleśni. Ur. we wsi Zabłocie pod Żywcem w rodzinie chłopskiej, był synem Krzysztofa Pawlusa. Prawdopodobnie nauki początkowe pobierał w szkole przy kościele Narodzenia Najśw. Panny Maryi w Żywcu. W półr. letn. 1752 immatrykulował się na Uniw. Krak., gdzie 30 VI 1758 zdobył stopień bakałarza, a w dwa lata później (20 IX) tytuł mistrza sztuk wyzwolonych. Jako docent extraneus prowadził w l. 1760/1–1766 wykłady na Wydziale Filozoficznym i w październiku 1765 wydrukował tezy z arytmetyki Synopsis Dicendorum (Kr.), które wygłosili publicznie jego uczniowie. Pełnił jednocześnie obowiązki konsyliarza, pomocnika seniora, przy Bursie Królewsko-Jagiellońskiej (1761–5), gdzie wychowankom udzielał lekcji prywatnie. Od 4 XII 1765 był seniorem Bursy Starnigielskiej; w miesiąc później wydał rozprawkę z zakresu prawa Regulae canonicae de irregularitate (Kr. 1766), podpisując się jako słuchacz obojga praw. Jesienią 1766, powołany na profesora w Szkołach Nowodworskich, wykładał kolejno gramatykę (1766/7), poetykę (1767–1768/9), retorykę (1769–1769/70) i dialektykę (1770/1). Swoim uczniom poświęcił jako «przystojną rozrywkę» dziełko o charakterze pedagogicznym Scire tuum (Kr. 1771). W książeczce tej, którą starał się pisać w języku polskim (uskarżając się przy tym na «niedostatek» słów polskich), dał zbiór przysłów, zagadek, skomplikowanych figur retorycznych, dość powierzchownie dobrane cytaty i maksymy życiowe, które m. in. zaczerpnął z pism autorów starożytnych, humanistycznych oraz Pisma Św., nadto własne uwagi pedagogiczne i fragment instrukcji Jakuba Sobieskiego, odsyłającego synów do Akad. Krak. Wydaje się, że nie znał poważniejszej literatury pedagogicznej.

W r. 1767 P. uzyskał prebendę w Białym Kościele koło Olkusza (posiadał już wtedy tytuł sekretarza królewskiego, który prawdopodobnie zawdzięczał protekcji któregoś z ojców swych wychowanków), a 1 III 1769 z nadania ordynata pińczowskiego Karola Gonzagi Myszkowskiego (z rodziny Wielopolskich) został proboszczem w Jeleśni koło Żywca. Tutaj rozpoczął swą działalność od wyszukania i uporządkowania wszelkich dokumentów i zapisków, dotyczących parafii, które w t. r. spisał w formie kroniki kościoła jeleśniańskiego pt. Munimenta ecclesiae parochialis Jelesniensis seu liber erectionem, iura, inventarium, proventus, legata et expensas continens, dopisując w niej później wykazy wydatków i dochodów parafii (Arch. Paraf. w Jeleśni; być może jest to ta sama kronika P-a, którą cytuje A. Karbowiak jako „Monumenta ecclesiae Jelesnensis a. D. 1773 compilata”, a którą S. Szczotka w r. 1937 uznał za zaginioną). W r. n. dedykował proboszczom dekanatu żywieckiego mowę, którą wygłosił w kościele Św. Trójcy w Krakowie na uroczystość św. Tomasza z Akwinu, pt. Sermo in Laudem Divinissimi Confessoris Thomae Aquinatis (Kr. 1770). Wybrany 10 III 1773 na syndyka Uniwersytetu, ciągle jeszcze prowadził bezpłatne wykłady na Wydziale Filozoficznym i dopiero 1 III 1776 został powołany na profesora Kolegium Mniejszego. W rok później zrezygnował z kariery uniwersyteckiej i wyjechał na stałe do Jeleśni, poświęcając się wyłącznie pracy duszpasterskiej. Jego staraniem rozbudowany został w l. 1778–85 tamtejszy kościół parafialny p. wezw. Św. Wojciecha, wydłużona wtedy została nawa główna, dobudowano nawy boczne w przedłużeniu dawnych kaplic i wzniesiona została wieża. Kościół konsekrował w r. 1793 bp tarnowski Florian Janowski, który najprawdopodobniej przyczynił się do nadania P-owi tytułu honorowego kanonika tarnowskiego. P. zmarł 21 I 1804 w Jeleśni i tam został pochowany.

 

Portret (olej. na drzewie) w kościele paraf. w Jeleśni; – Estreicher; Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, Kr. 1948 III (Powiat żywiecki); – Karbowiak A., X. Ignacy Pawluśkiewicz i jego dziełko pedagogiczne z 1771 roku, „Muzeum” 1905 s. 810–20, 907–23; Leniek, Książka pamiątkowa Gimn. Św. Anny, s. CIII; Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów… w Olkuskiem, Marjówka 1933 s. 9; – Album stud. Univ. Crac., V 102; [Komoniecki A.], Andrzeja Komonieckiego Dziejopis żywiecki, Wyd. S. Szczotka, Żywiec 1937 I s. XXXVII; Księga sądowa powiatu żywieckiego 1681–1773, Wyd. M. Karaś i L. Łysiak, W. 1978 (Krzysztof Pawlus); Statuta nec non liber promotionum; – Arch. UJ: rkp. nr 2, 23, 76, 92, 94; B. Jag.: rkp. nr 5376 IV s. 177.

Wanda Baczkowska

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.