INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Barabasz (Barabaszeńko)      Iwan Barabasz - plik z Wikimedia Commons - kwadrat - retusz iPSB

Jan Barabasz (Barabaszeńko)  

 
 
Biogram został opublikowany w 1935 r. w I tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Barabasz Jan, zwany także Barabaszeńko (zm. 1648), pułkownik czerkaski J. K. M. wojska zaporoskiego. Prawdopodobnie walczył już pod Cecora i Chocimem. Następnie w czasie ustawicznie się powtarzających buntów kozackich stał wiernie po stronie Rzeczypospolitej. W r. 1638, po stłumieniu buntu Ostrzanina i Huni, został przez Rzeczpospolitą mianowany setnikiem czerkaskim.

Z ramienia starszyzny kozackiej, wśród której cieszył się także wielkim zaufaniem, posłował kilkakrotnie na dwór Władysława IV, bądź z okazji koronacji czy imienin królewskich, bądź ze skargami na ucisk i samowolę starostów ukrainnych. Z nim też porozumiewał się Władysław IV w l. 1646–47, za pośrednictwem starosty łomżyńskiego H. Radziejowskiego, w sprawie udziału Kozaków w planowanej wojnie przeciwko Turcji. Przyjmowany przez króla w jaknajwiększej tajemnicy, B. bawił dwukrotnie w związku z temi projektami w Warszawie wraz z trzema starszymi kozakami, w liczbie których znajdował się także B. Chmielnicki. Upatrzony wówczas na hetmana kozackiego w ewentualnej wojnie z Turcją, otrzymał od króla na jednej z tajnych audjencyj dwa niezwykle ważne przywileje. Jeden z nich upoważniał Kozaków do zbrojenia się, drugi pozwalał na powiększenie komputu regestrowych Kozaków z 6-ciu na 12 tysięcy, oraz na niepokojenie wybrzeży tureckich od strony Morza Czarnego. Przywileje te, wykradzione B-owi podstępnie przez Chmielnickiego w grudniu 1647 r., posłużyć miały temu ostatniemu do podburzenia Kozaków i przygotowania rebelji w r. 1648. B. przestrzegał ze swej strony usilnie Kozaków przed następstwami zamierzonego buntu, a kiedy doszło do wybuchu powstania, stanął odrazu w szeregu jego przeciwników. Zamianowany jednym z dowódców wiernych Polsce Kozaków regestrowych, wyruszył na ich czele z końcem kwietnia 1648 r. przeciwko Chmielnickiemu, Dnieprem w kierunku na Kudak. W drodze jednak, 5 maja, został zamordowany przez własnych towarzyszy, którzy zdecydowali się przejść na stronę buntu. B. cieszył się zawsze dużem zaufaniem króla i Rzpltej, należał bowiem do tych elementów w Kozaczyźnie, które nie chciały zrywać związków z Rzecząpospolitą.

 

W. Enc. Il.; Enc. Orgel.; Szajnocha, 2 lata dziejów naszych, Kr. 1869, I 148, II 12–13, 15–17 i 47; Kubala, Jerzy Ossoliński, Lw. 1924; Czermak, Plany wojny tureckiej Władysława IV, 299, 302, 305, 307–309, 312, 323–24 i 336; Sołowjew, Istorija Rossii, X 194–5; Hruszewski, Istoria Ukr.-Rusi, VIII cz. 2, 142–43, 146, 164–5, 183; Okolski, Diarjusz… 1637–38, wyd. Turowskiego 194; Oświęcim, Diarjusz; Kochowski, Climacter, I 22; Pamiętniki do pan. Zyg. III, Władysława IV i Jana Kaz. I 270; Michałowski, Księga Pam. 32, 229.

Eugenjusz Latacz

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.