INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Bolesław Szetela      Ksiądz Jan Szetela, wizerunek na podstawie fotografii.

Jan Bolesław Szetela  

 
 
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szetela Jan Bolesław (1912–1994), ksiądz rzymskokatolicki, więzień sowieckich łagrów.

Ur. 27 XII w Grodzisku (pow. strzyżowski), był jednym z siedmiorga dzieci Wincentego (1882–1950), rolnika, i Honoraty z Niemców (zm. 1967). Dwóch braci S-i zostało księżmi rzymskokatolickimi. Stanisław, w zakonie Ludwik (1918–1999), franciszkanin konwentualny, był w l. 1959–65 rektorem Niższego Seminarium Duchownego w Legnicy, w l. 1968–71 prowincjałem Prow. św. Antoniego i bł. Jakuba Strzemię z siedzibą w Krakowie, następnie gwardianem klasztoru i proboszczem w Głogówku, od r. 1977 ekonomem klasztoru w Krakowie, od r. 1980 gwardianem klasztoru i proboszczem w Rychwałdzie koło Żywca oraz duszpasterzem niewidomych archidiec. krakowskiej, od r. 1983 gwardianem w klasztorze w Krakowie, a w l. 1989–92 gwardianem i proboszczem paraf. franciszkańskiej w Sanoku. Tadeusz (1925–2008) był katechetą w Rzeszowie, od r. 1992 pełnił funkcję duszpasterza Światowego Związku Żołnierzy AK w diec. rzeszowskiej.

Po ukończeniu szkoły ludowej w Grodzisku S. uczęszczał od r. 1923 do Prywatnego Gimnazjum w Strzyżowie, gdzie w r. 1931 zdał maturę. W r. 1932 wstąpił do rzymskokatolickiego seminarium duchownego w Przemyślu. Był tam prezesem seminaryjnego Koła Misyjnego. Dn. 24 VI 1937 w Przemyślu przyjął z rąk bp. Franciszka Bardy święcenia kapłańskie, po czym 1 VIII 1937 objął funkcję wikariusza w parafii p. wezw. św. Marcina w Nowym Mieście (pow. dobromilski); uczył religii w szkołach powszechnych. Latem 1939 skierowano go do parafii w Niebieszczanach (pow. sanocki), jednak na prośbę proboszcza i dziekana dobromilskiego Józefa Budowskiego pozostał w parafii nowomiejskiej.

Po wybuchu drugiej wojny światowej, w r. 1939, i zajęciu Nowego Miasta przez wojska sowieckie S., mimo zakazów i ograniczeń, organizował pomoc dla parafian aresztowanych i deportowanych, m.in. wysyłał im paczki z żywnością, ubraniami oraz ukrytymi w nich dewocjonaliami. Prawdopodobnie wówczas przyjął obywatelstwo ZSRR. Po nastaniu okupacji niemieckiej, w r. 1941, był przez kilka miesięcy przewodniczącym miejscowej placówki opiekuńczej podległej Polskiemu Komitetowi Opiekuńczemu w Samborze lub Drohobyczu, działającemu w ramach Rady Głównej Opiekuńczej. Wobec postępującej choroby proboszcza pełnił od r. 1942 obowiązki administratora parafii. Po ponownym zajęciu w lipcu 1944 Nowego Miasta przez wojska sowieckie część parafian z proboszczem Budowskim wyjechała w r. 1946 do Polski. S. po poufnej konsultacji z bp. Bardą (16 IV t.r.) zdecydował się pozostać w ZSRR. Obsługiwał placówki duszpasterskie w Nowym Mieście, Błozwi Górnej, Łobzowie oraz w l. 1945–7 w Niżankowicach, a więzionym parafianom wysyłał paczki żywnościowe; udzielał też posługi duszpasterskiej grekokatolikom. Nieustannie spotykał się z groźbami i restrykcjami władz sowieckich: był wielokrotnie zatrzymywany w areszcie na kilkanaście godzin, a jego plebanię zajęto na cele publiczne. Dn. 11 VIII 1950 został aresztowany i obsługiwane przez niego kościoły zamknięto. Osadzony w areszcie śledczym w Drohobyczu, był od 1 XI t.r. więziony w Stryju. Oskarżano go o posiadanie radiostacji i przedwojennej prasy religijnej, niepłacenie podatków, współpracę z Gestapo w czasie okupacji niemieckiej, a także katechizację dorosłych i dzieci oraz posługę wśród wiernych obrządku greckokatolickiego. Prawdopodobnie 15 II 1951 został skazany w trybie zaocznym przez Kolegium Specjalne («trójkę») na dziesięć lat zesłania do łagrów i pięć lat pozbawienia praw obywatelskich. Transportem kolejowym przez Lwów, Moskwę i Pietropawłowsk został przewieziony do Karagandy (Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka) i skierowany do «karłagu», gdzie pracował w kopalni węgla kamiennego. Po złamaniu nogi w październiku 1951 przydzielono go wiosną r.n. do brygady inwalidzkiej, w której pracował m.in. jako felczer. Wiosną 1953 został maszynistą kopalnianej kolejki (wg innych źródeł obsługiwał kopalnianą windę). Za podejmowane próby posługi duszpasterskiej był wielokrotnie karany karcerem. W trakcie odwilży politycznej został uniewinniony i 20 X 1955 przedterminowo zwolniony.

Nakłaniany przez władze sowieckie do wyjazdu do Polski, S. wrócił jednak do Nowego Miasta i za zgodą władz otworzył kościół p. wezw. św. Marcina. Z czasem pozwolono mu odprawiać nabożeństwa również w okolicznych kościołach: w l. 1957–87 p. wezw. Przemienienia Pańskiego w Dobromilu (dwa razy w miesiącu), w l. 1958–62 p. wezw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu i w l. 1959–63 p. wezw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Samborze. Z posługą duszpasterską jeździł do chorych i na pogrzeby do Niżankowic, Błozwi Górnej, Sąsiadowic i Czyszek. Ponownie był szykanowany i nękany wielogodzinnymi przesłuchaniami. Pozwolenie na krótkie wyjazdy do Polski otrzymał w r. 1965 oraz dwukrotnie w r. 1967: w czerwcu (ordynariusz przemyski, bp Ignacy Tokarczuk, odznaczył go wtedy przywilejem noszenia rokiety i mantoletu) i grudniu, na pogrzeb matki (4 XII). Schorowany, po przebytych operacjach i zawale serca, przeniósł się 19 XI 1990 do Polski na stałe i zamieszkał u swego brata Zygmunta w Grodzisku. W r. 1993 przywrócono mu obywatelstwo polskie, otrzymał też godność honorowego kapelana Ojca Świętego. S. zmarł 4 VI 1994 w szpitalu w Strzyżowie, został pochowany 6 VI na cmentarzu parafialnym w Grodzisku.

W kościele paraf. w Nowym Mieście odsłonięto 29 VI 1997 tablicę pamiątkową poświęconą S-i.

 

Dzwonkowski R., Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS 1939–1988, L. 2003 (fot.); – Hlebowicz A., Kościół katolicki na Ukrainie po II wojnie światowej, „Więź” R. 23: 1990 nr 11/12 s. 166; Krętosz J., Katedra obrządku łacińskiego we Lwowie i jej proboszcz o. Rafał Kiernicki OFM Conv w latach 1948–1991, Kat. 2003; Rusin E., Działalność społeczna ks. Józefa Bełcha (1909–1993), „Prace Hist.-Arch.” T. 13: 2003 s. 111; Szal A., Duchowieństwo diecezji przemyskiej o.ł. w latach 1918–1939, Przemyśl 2005; Waligóra J., Ks. Jan Szetela – duszpasterz, ojciec, dobroczyńca, Nowe Miasto 1998 (fot.); Wytrwać i przetrwać jak Bóg daje. Świadkowie Kościoła rzymskokatolickiego na Ukrainie Sowieckiej 1917–1991, Red. J. Wołczański, Kr. 2010 s. 473; – Schematismus universi venerabilis cleri dioecesis rit. lat. Premisliensis pro anno domini 1935, Premisliae 1935; toż za r. 1937, Premisliae 1937; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1994: „Gaz. Niedzielna” (Londyn) nr 39 (D. Kacnelson), „Ład” nr 45 (taż), „Zwiastowanie” (Rzeszów) nr 3 (J. Romańczyk); – Arch. Archidiec. w Przemyślu: Akta personalne i tabela służbowa; – Mater. Red. PSB: Biogram brata S-i, Stanisława w zakonie Ludwika, autorstwa Zdzisława Gogoli z Kr.; – Informacje arcybp. Ignacego Tokarczuka oraz księży: Romana Dzwonkowskiego z L. oraz Zdzisława Majchra i Tadeusza Śliwy z Przemyśla.

Zbigniew K. Wójcik

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.