Poźniak Jan Franciszek h. Grzymała (zm. 1667), pisarz ziemski wileński, podwojewodzi, poseł sejmowy. Pochodził z rodziny osiadłej w woj. połockim, był synem Aleksandra, właściciela Klimowszczyzny (Krasny Staw).
P. miał zapewne wykształcenie prawnicze, ponieważ już w r. 1653 występował w charakterze obrońcy w sprawach toczonych przed Trybunałem Lit. Następnie związał się z Jerzym Karolem Hlebowiczem, star. żmudzkim, w imieniu którego zarządał w l. 1656–8 dobrami Jałówka (pow. wołkowyski). W l. 1659–63 był pisarzem grodzkim żmudzkim z ramienia tegoż Hlebowicza. W początkach 1660 r. został wybrany przez szlachtę żmudzką na jednego z posłów do prawego skrzydła armii lit., które pod dowództwem Aleksandra H. Połubińskiego walczyło ze Szwedami w Kurlandii, z podziękowaniami za obronę i z zapewnieniami poparcia interesów wojska. W t. r. został mianowany pisarzem dekretowym W. Ks. Lit. po rezygnacji Krzysztofa Antoniego Obryńskiego. W r. 1661 posłował z Inflant na sejm, po zakończeniu którego podpisał się pod inspirowanym przez Paców manifestem szlachty lit., popierającym plany elekcyjne Jana Kazimierza. Z sejmu tego wyznaczony został do Trybunału Skarbowego Lit.
W czerwcu 1663, dzięki staraniom woj. wileńskiego i hetmana w. lit. Pawła Sapiehy, P. został pisarzem ziemskim wileńskim. Związany w zasadzie z opozycją antydworską (Sapieha, Hlebowicz) potrafił jednak zachować dobre stosunki z dworem i Pacami. Wyraźnie uwidoczniło się to w okresie walki króla z Jerzym Lubomirskim w l. 1664–6. P. został, przy poparciu kanclerza w. lit. Krzysztofa Paca, posłem z pow. wileńskiego na sejm 1664 r. i jako jeden z dwóch przedstawicieli posłów lit. zasiadł w sądzie nad Lubomirskim. Dn. 21 II 1665 został ponownie obrany, przez obradującą pod nadzorem Paców szlachtę wileńską, posłem na sejm wiosenny. W t. r. Jan Kazimierz wyznaczył go na komisarza do otaksowania dóbr po Kiszkach. Przy poparciu Paców został P. znów posłem z pow. wileńskiego na sejm wiosenny 1666 r. W początkowej fazie jego obrad twardo bronił interesów dworu w sprawie obioru marszałka. Później zajmował bardziej umiarkowane i sprzyjające restytucji Lubomirskiego stanowisko. Być może powodem tego było związanie się z nowo mianowanym (4 IV) woj. wileńskim Michałem Kazimierzem Radziwiłłem, który powierzył P-owi urząd podwojewodziego wileńskiego. Było to wyrazem wzrastającej roli P-a w powiecie, czego Radziwiłł nie omieszkał wykorzystać, wiążąc go z własnym stronnictwem. Nominacja ta spotkała się z gwałtownym protestem szlachty, która dopatrywała się w tym złamania praw, gdyż P. nie ustąpił z urzędu pisarza ziemskiego i w ten sposób sprawował dwa urzędy sądowe w jednym powiecie.
Zmienność poglądów i karierowiczostwo P-a szło w parze z zapobiegliwością w sprawach majątkowych. I tak w r. 1656 otrzymał wioskę Czarna (woj. wileńskie), w r. 1658 – Szkodziszki (Żmudź) od Hlebowicza, w r. 1660 w dożywocie dobra Kuszliki (woj. połockie), w r. 1663 wójtostwo potomszewskie, następnie dzierżawę Żorany w star. żmudzkim (występował z tytułem star. żorańskiego), wreszcie w r. 1665 otrzymał wójtostwo korklańskie (na Żmudzi) i dobra Lachowszczyzna (woj. połockie). W zastawie od Władysława i Eustachego Tyszkiewiczów trzymał Niemenczyn pod Wilnem. Miał nadto rodzinną Klimowszczyznę i kupione w r. 1665 od kanonika kruszwickiego Stefana Poniatowskiego za 60 000 zł duże dobra Soły w pow. oszmiańskim (które stały się główną siedzibą Poźniaków do r. 1810). Zmarł 12 IX 1667, zabity przez sędziego grodzkiego wileńskiego Ihnatowicza, być może konkurenta do urzędu podwojewodziego wileńskiego.
Z małżeństwa z Anną Brygidą Obrąpalską pozostawił P. synów: Aleksandra, Stanisława Jerzego, chorążego oszmiańskiego, Antoniego, podobno podwojewodziego wileńskiego w 1682 r., oraz córki: Annę, za podstolim połockim Snarskim, i Krystynę – za Szumskim.
Uruski, XIV; – Codello A., Pacowie wobec opozycji Jerzego Lubomirskiego (1660–1667), „Przegl. Hist.” 1958 z. 1 s. 26 (mylnie: Bośniak); Jankowski C., Powiat oszmiański, Pet. 1896; Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego, 1629–1674, Kr. 1898 I 258; Ochmann S., Sejmy lat 1661–1662, Wr. 1977; Sapiehowie, II; – Akty Vil. Archeogr. Kom., IX, XV; Chrapowicki J. A., Diariusz. Część pierwsza: lata 1656–1664, Oprac. T. Wasilewski, W. 1978; Poczobut Odlanicki J. W., Pamiętnik (1640–1684), W. 1877; Vol. leg., IV 791; – AGAD: Sumariusz Metryki Lit., IX k. 280, 282, 284v., 119, Arch. Radziwiłłów Dz. II nr 1409, Dz. V nr 3089 (K. Dobkiewicz do B. Radziwiłła, Wil. 7 II 1666), Arch. Publ. Potockich rkp. 321 s. 24 (Diariusz sejmu 1605 r.), Arch. Tyzenhauzów G-820; Arch. Państw. w Kr.: Arch. Sanguszków nr 67 s. 381; B. Czart.: rkp. 394 nr 34 (Manifestacyja stanów W. Ks. Lit. przeciwko p. podwojewodziemu wileńskiemu); B. PAN w Kr.: nr 5940, 6098.
Andrzej Rachuba