Michalski Jan (1621–1694), profesor teologii, rektor i historiograf Akad. Krak. Ur. w sierpniu 1621 na terenie Małopolski, syn Jana, pochodził prawdopodobnie z rodziny szlacheckiej h. Rola. We wczesnej młodości miał służyć w wojsku pod którymś z Potockich (może u Mikołaja, ówczesnego hetmana polnego), jednak już w lecie 1642 podjął studia w Akad. Krak., otrzymując latem n. r. stopień bakałarza, a w półr. zim. 1645/6 tytuł magistra sztuk wyzwolonych. W l. 1646–8 jako docent extraneus wykładał na Wydziale Filozoficznym, ogłaszając w tym czasie panegiryk gratulacyjny na cześć sufragana krakowskiego W. Lipnickiego Fructus virtutis seu gratulatio (Kr. 1646) oraz żałobne epitafia: Medicus triplex in funere Georgii Pipan (Kr. 1646) i Corona academica na zgon Pawła Herki (Kr. 1648), w którym postać zmarłego przedstawił na tle innych wybitnych astronomów krakowskich. Na przełomie 1648/9 został powołany do Sierakowa (Poznańskie) – jak się zdaje, za pośrednictwem Łukasza Opalińskiego – na dyrektora szkoły («Gymnasium Opalinianum») organizowanej wówczas przez woj. poznańskiego Krzysztofa Opalińskiego przy współpracy z J. A. Komeńskim. Wkrótce po przyjeździe (najpóźniej od lutego 1649) miał pomagać przy opracowaniu programu naukowego szkoły, m. in. był wysłany przez K. Opalińskiego do Leszna celem zapoznania się z metodą pracy dydaktycznej Komeńskiego i dostosowania przez czeskiego pedagoga łacińsko-niemieckich podręczników do potrzeb uczniów sierakowskich (prawdopodobnie szło o „Vestibulum” i „Janua Linguarum”). Opracowany przez Komeńskiego program naukowo-dydaktyczny oraz zarys organizacji wewnętrznej szkoły przedstawił M. we wrześniu 1650 w mowie inauguracyjnej (przypisywanej dotąd mylnie J. Missalskiemu) wygłoszonej na uroczystości otwarcia szkoły: Oratio in inauguratione gymnasii Opaliniani noviter Siracoviae erecti (Leszno 1650). Po pięciu latach pobytu w Sierakowie (1649–54) wiosną 1655 powrócił do zajęć uniwersyteckich w Krakowie, podejmując w półr. letn. 1655 wykłady na Wydziale Filozoficznym, które – z przerwą w okresie okupacji szwedzkiej Krakowa 1655–7 – prowadził w charakterze docenta bezpłatnego aż do r. 1661 objaśniając (jak wskazuje zachowany w rękopisie B. Jag. 2564 skrypt wykładów) głównie dzieła Arystotelesa. Po zajęciu miasta przez załogę szwedzką odmówił wraz z całym Uniwersytetem złożenia przysięgi na wierność Karolowi Gustawowi i z innymi profesorami opuścił Kraków, chroniąc się ze swymi uczniami, wojewodzicami lubelskimi Karolem i Aleksandrem Tarłami, w Wadowicach, skąd za pośrednictwem chorążego sandomierskiego Marcina Dębickiego próbował pod koniec 1656 r. interweniować u gen. Douglasa na rzecz Akademii.
W r. 1661 w okresie ponownego nasilenia konfliktu Akademii z jezuitami, zapewne na polecenie władz uniwersyteckich, opracował zręcznie napisany memoriał polemiczny skierowany przeciwko próbom założenia akademii jezuickiej we Lwowie (rkp. B. Jag. 227 s. 1173), dostarczając w ten sposób argumentów delegacji uczelni w jej wystąpieniach na sejmie w maju t. r. Powołany w kilka miesięcy później (6 IX 1661) do Kolegium Mniejszego, w jesieni 1666 na podstawie dysertacji Questio physica de tempore (Kr. 1666) został przyjęty – po 20 latach od chwili ukończenia studiów – do Kolegium Większego. Dwukrotny dziekan Wydziału Filozoficznego (1668, 1674/5), początkowo posiadał jedynie altarię Św. Szymona i Judy w kościele Mariackim i dopiero jako kolega większy wszedł w r. 1667 do kapituły Św. Anny, w której po kilku latach otrzymał scholasterię (27 III 1676). W tym czasie musiał być już zaawansowany w studiach teologicznych, skoro 15 IV 1676 uzyskał stopień bakałarza, wkrótce potem kanonię Św. Floriana (14 V 1677) oraz kustodię kościoła Św. Jerzego na Wawelu (13 X 1679). Jako prepozyt kolegiaty Św. Floriana (1681) zapisał kilka legatów na odnowienie kościoła, ok. r. 1684 odrestaurował i «ozdobił» kościół w Odrowążu. W dn. 27 I 1684, na podstawie rozprawy Questio theologica de Concordia (Kr. 1684), odbył uroczystą promocję na doktora teologii, którą uświetniła obecność Jana III Sobieskiego.
Prowizor Szkół Nowodworskich (1685–7), trzykrotny rektor Uniwersytetu w l. 1689–90, podkanclerzy Wydziału Filozoficznego, Medycznego i Teologicznego, jako wieloletni (1678–82) prowizor Biblioteki Kolegium Większego (którą wzbogacił licznymi legatami, m. in. z zapisu S. Stryjewicza), uchodził widać za dobrego znawcę starych kodeksów, skoro w l. 1687–93 został powołany przez władze uniwersyteckie w skład komisji rzeczoznawców dla wydania opinii o autentyczności kodeksów Jana Kantego, złożonych w Bibliotece Uniwersytetu. Zachęcany przez M. Radymińskiego, od ok. r. 1661 aż do ostatnich lat życia gromadził na kartach jego dzieł: „Fasti Studii Generalis”, „Annales” i „Academia controversa”, materiały tyczące konfliktu Uniwersytetu z jezuitami, spisał mowy własne (m. in. do posłów na sejmik proszowski) oraz swych uczniów (K. i A. Tarłów), uzupełniał zamieszczone w „Annales” biografie wybitnych profesorów, a tom „Fasti” zaopatrzył w przedmowę i spis treści. Zmarł 4 IX 1694 w Krakowie; pochowany został w kościele Św. Floriana.
Portret olejny w Muz. UJ (Mycielski J., Katalog portretów i obrazów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1913 s. 10); – Estreicher; Pol. Enc. Szlach.; Uruski; – Barycz H., Alma Mater Jagellonica, Kr. 1958 s. 383; tenże, Szkice z dziejów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1933 s. 157; Danysz A., Studia z dziejów wychowania, „Roczn. Tow. Przyj. Nauk Pozn.” T. 25: 1899 s. 169; Hajdukiewicz L., Biblioteka Jagiellońska w latach 1655–1775, w: Historia Biblioteki Jagiellońskiej, Kr. 1966 I 327 i passim; Kurdybacha Ł., Działalność J. A. Komeńskiego w Polsce, W. 1957 s. 211–12, 218; Leniek J., Książka pamiątkowa… trzechsetnej rocznicy założenia Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, Kr. 1888 s. LXXXVIII; Przyboś A., Akademia Krakowska w drugiej poł. w. XVII, w: Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364–1764, Kr. 1964 I 338; Rechowicz M., Św. Jan Kanty i Benedykt Hesse w świetle krakowskiej kompilacji teologicznej z XV w., L. 1958 s. 17–18; Sajkowski A., Krzysztof Opaliński wojewoda poznański, P. 1960 s. 125–8; Wicher W., Ks. Szymon Stanisław Makowski, Kielce 1926 s. 55; – Album stud. Univ. Crac., IV 202; Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza 1641–1653, Wr. 1957 s. XXX, 411, 429; Metryka promowanych Wydziału Teologicznego…, „Nasza Przeszłość” T. 3: 1947 s. 192, 194, 195 (H. Barycz); Statuta nec non liber promotionum; – Arch. UJ: rkp. nr 19 s. 650, nr 20 s. 366–367, 490, 495, 726–730, nr 64 s. 370, 414, 416, 420, 424, 433, 448, 452, 467, 472, 478–479, 488, 495, 510, 516, 534, nr 90 s. 6–18, 20; B. Jag.: rkp. nr 198 k. 1, nr 220 k. 166–171, 185–187, nr 225 I k. 9–13, 26–30, IV k. 198–201, 253, VI k. 25–26, 38–40, nr 226 IV s. 289–317, 563–565, nr 227 k. 1144, 1153, 1241, 4144, nr 2564.
Wanda Baczkowska