INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Michejda     
Biogram został opublikowany w 1975 r. w XX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Michejda Jan (1853–1927), adwokat, poseł do Sejmu Śląskiego w Opawie, poseł do parlamentu wiedeńskiego, prezydent Rządu Krajowego w Cieszynie, burmistrz miasta Cieszyna. Ur. 18 VII w Olbrachcicach na Śląsku Cieszyńskim, był synem Franciszka, rolnika, i Anny z Czechów, bratem Franciszka (zob.) i Jerzego (zob.). Uczęszczając do niemieckiego gimnazjum ewangelickiego w Cieszynie, należał do polskiej organizacji uczniowskiej «Wzajemność» i był jej przewodniczącym. Po odbyciu studiów prawniczych w Krakowie (w l. 1871–3 i 1874–5) oraz w Wiedniu (promowany został na doktora praw 15 XI 1877 na Uniw. Krak.) i służby wojskowej osiadł w Cieszynie i od r. 1882 poświęcił się adwokaturze. Współpracował ze swoim bratem Franciszkiem w polskim ruchu politycznym na Śląsku Cieszyńskim. Szybko się też wybił. Artykuły swoje ogłaszał w „Gwiazdce Cieszyńskiej” za czasów redaktora P. Stalmacha, od r. 1885 w pismach wydawanych przez brata Franciszka, tzn. w „Przeglądzie Politycznym” i „Rolniku Śląskim”, oraz w pismach krakowskich, praskich i wiedeńskich („Politik”, „Tribüne”).
Od r. 1880 brał czynny udział w pracy polskich stowarzyszeń kulturalno-oświatowych i gospodarczych na Śląsku Cieszyńskim. W r. 1885 należał do założycieli Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego (w r. 1895 był jej skarbnikiem, a w l. 1896–1901 wiceprezesem), przyczynił się do powstania pierwszego na Śląsku Cieszyńskim gniazda Polskiego Tow. Gimnastycznego «Sokół» w Cieszynie (1890); czynny był w Związku Kas Spółkowych systemu Raiffeisena, należał do założycieli Związku Spółek Rolniczych w Księstwie Cieszyńskim, którego był patronem od założenia w r. 1908. Macierz Szkolna i Tow. Rolnicze mianowały go swoim członkiem honorowym. Czynny w życiu politycznym, wybrany został z kurii gmin wiejskich i był od 30 VI 1890 aż do upadku Austrii posłem do Sejmu Śląskiego w Opawie, gdzie wraz z księdzem Ignacym Świeżym i Jerzym Cienciałą, a później F. Halfarem bronił spraw polskich. Był również przez dwie kadencje: 1901–7 i 1911–18, posłem do Rady Państwa w Wiedniu, gdzie wraz z księdzem Józefem Londzinem skutecznie walczył o równouprawnienie narodowe. Kandydatura jego do Rady Państwa zarówno w r. 1901, jak i 1911 przeszła dzięki porozumieniu stronnictw katolickiego i ewangelickiego, przepadła zaś w r. 1907, kiedy tego porozumienia nie było. Od 30 IX 1902 do 1 VII 1919 był członkiem Wydziału Krajowego w Opawie, członkiem Rady Szkolnej Krajowej tamże i członkiem Rady Rolniczej przy Min. Rolnictwa w Wiedniu. W l. 1908–18 był przewodniczącym Klubu polskich i czeskich posłów sejmowych w Opawie. Zaliczał się do czołowych działaczy miejscowego Stronnictwa Narodowego (SN) i należał, wraz z bratem Franciszkiem, do głównych inspiratorów, organizatorów, a z kolei i przywódców Polskiego Zjednoczenia Narodowego (PZN), powstałego w r. 1911 w wyniku fuzji SN z Polskim Stronnictwem Ludowym.
Jako poseł do Sejmu Śląskiego i do Rady Państwa w Wiedniu, zajął się w szczególności sprawą równouprawnienia językowego i narodowego ludności polskiej, sprawami rolnymi i sprawami szkolnictwa polskiego na Śląsku Cieszyńskim. Był również rzecznikiem polsko-czeskiej jedności działania. Wraz z innymi posłami i w oparciu o Koło Polskie (którego przez pewien czas był wiceprezesem) przyczynił się do uzyskania przez ludność polską pod koniec XIX w. niemal zupełnego równouprawnienia językowego, do rozwoju polskiego szkolnictwa ludowego na Śląsku Cieszyńskim, założenia (1895) i upaństwowienia (1903) gimnazjum polskiego w Cieszynie oraz do uzyskania polskich klas paralelnych przy niemieckim seminarium nauczycielskim w Cieszynie (1904), następnie do założenia polskiego seminarium nauczycielskiego w Bobrku koło Cieszyna (1910). Przyczynił się także do założenia i utrzymania przez Rząd Krajowy polskiej zimowej szkoły rolniczej w Cieszynie i polskiej szkoły rolniczej oraz szkoły gospodyń wiejskich w Końskiej pod Cieszynem. Liczne jego mowy (M. był dobrym mówcą) w sejmie opawskim i parlamencie wiedeńskim były drukowane w polskiej prasie cieszyńskiej i krakowskiej oraz w oddzielnych broszurach (np.: Pamiętne rozprawy Sejmu Śląskiego z dnia 3, 5, i 10 II 1898, Cieszyn 1898, Bój posłów polskich prowadzony w Sejmie Śląskim…, Cieszyn 1899). Wraz z bratem Franciszkiem należał do współzałożycieli i współwydawców „Dziennika Cieszyńskiego”. M. należał do prezydium utworzonej w październiku 1918 w Cieszynie Rady Narodowej dla Księstwa Cieszyńskiego, reprezentując w nim PZN. W styczniu 1919 został mianowany uchwałą Rady Narodowej dla Księstwa Cieszyńskiego, zatwierdzonej przez rząd polski, naczelnikiem Tymczasowego Rządu Krajowego Księstwa Cieszyńskiego. Urząd ten sprawował do 31 III 1921. Podczas walk o Śląsk Cieszyński był przez Czechów trzy razy aresztowany i więziony w Cieszynie, Opawie i Ołomuńcu; dopiero osobiste wstawiennictwo prezydenta Masaryka zapewniło mu bezpieczeństwo. Po podziale Śląska Cieszyńskiego rząd polski mianował M-ę komisarzem tej części Cieszyna, która przypadła Polsce (7 IX 1922). Dn. 29 X 1922 został z wyboru burmistrzem Cieszyna. Mimo trudnych warunków M. pomyślnie przeprowadził likwidację spraw związanych z podziałem miasta i zapoczątkował budowę nowego wodociągu. Był przewodniczącym dyrekcji i rady zawiadowczej Cieszyńskiej Kasy Oszczędności. Wzmacniał i rozwijał w wielu dziedzinach polskość miasta.
Wzrostu raczej niskiego, korpulentny, nazywany był przez przeciwników politycznych «krótkim Jónkiem». Lubił jazdę konną i do końca życia uprawiał ten sport (jeszcze jako burmistrz Cieszyna odbywał konne przejażdżki w okolice podmiejskie). Za czasów austriackich pozostawał w przyjaznych stosunkach z wieloma wpływowymi osobistościami narodowości niemieckiej (m. in. z prezydentem krajowym hr. Larischem-Mönnichem), co w sposób dyskretny wykorzystywał dla sprawy polskiej. Głową obozu, reprezentowanego przez rodzinę Michejdów, był Franciszek, M. natomiast był wykonawcą tego wszystkiego, co w zakresie spraw publicznych głowa ta pomyślała. Dn. 14 V 1927 udał się M. do Skoczowa na uroczyste otwarcie nowego odcinka kolei Skoczów–Chybie i w czasie swego przemówienia na bankiecie zmarł nagle na udar serca. Grób jego znajduje się na cmentarzu komunalnym w Cieszynie. Odznaczony był m. in. Komandorią Orderu Polonia Restituta; był członkiem honorowym wielu instytucji społecznych i kulturalnych.
Ożeniony był z Otylią z Foglarów. Z małżeństwa tego urodzili się dwaj synowie: Alfred i Stanisław (inspektor PKP w Poznaniu), oraz dwie córki: Elżbieta (w r. 1899 wyszła za Hugona Königsbergera, budowniczego w Karwinie) i Anna (zamężna Świątkowska).
 
W. Enc. Powsz., (PWN); Freund F., Das österreichische Abgeordnetenhaus. Ein biographisch-statistisches Handbuch 1911–1917, Wien 1911; – Chlebowczyk J., Nad Olzą, Kat. 1971 (fot.); tenże, Wybory i świadomość społeczna na Śląsku Cieszyńskim w drugiej połowie XIX w., Kat.–Kr. 1966 s. 268, 280, 285, 286, 313; Dąbrowski W., Rok walki o rządy na Śląsku Cieszyńskim, Cieszyn 1919 s. 7, 8, 19, 29–32, 35, 46, 47, 52; Księga o Śląsku wydana z okazji jubileuszu 35-letn. istnienia „Znicza”, Cieszyn 1929 s. 15, 18, 42, 44, 174, 176, 212 (fot.); Rocznica 60 urodzin J. M-y, „Poseł Ewang.” 1913 nr 30; Szymiczek F., Walka o Śląsk Cieszyński w latach 1914–1920, Kat. 1938; – Anhang zu der Sammlung der „Beschlüsse des schlesischen Landtages”, 1–39, 1801–1902, Troppau 1905 s. 36; Buzek A., Z ziemi piastowskiej, W. 1963 s. 2J, 58, 96, 97, 100–2, 106, 107, 113, 119, 120, 125–8, 175, 208; Kubisz J., Pamiętnik starego nauczyciela, Cieszyn 1928 s. 163, 262, 263 (portret zbiorowy braci Michejdów), 269, 273 (fot.), 276 (fot. zbiorowa); [Mayer Z.] Nemo, Gdzie walka wre, Lw. 1909 s. 24, 41, 50 (fot.), 51, 53; Wspomnienia Cieszyniaków, W. 1964; Zabawski W., Droga do ziemi obiecanej, Cieszyn 1934 s. 95, 123, 124 (fot.), 128–30 (fot.), 140, 151, 154, 179, 205, 232–3 (fot.), 234, 258, 277, 823; – „Głos Ludu Śląskiego” (Cieszyn) 1913 nr 29; – Nekrologi z r. 1927: „Dzien. Cieszyński” nr 57, „Ewangelik” nr 22, „Głos Ludu Cieszyńskiego” nr 39, „Gwiazdka Cieszyńska” nr 38, „Mies. Pedagog.” nr 5 s. 157–8, nr 6/7 s. 184–5 (przemówienie J. Szuścika nad grobem M-y), „Nasz Lud” nr 21, „Poseł Ewang.” nr 21, 22; – Arch. UJ.: Katalogi studentów W. P. II 179–182, Liber promotionum S. II 519 nr 306; Mater. Red. PSB: Kirkor-Kiedroniowa Z., Dr J. Michejda, (mszp.).
Ludwik Brożek

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Anatol Stern

1899-10-24 - 1968-10-19
krytyk literacki
 

Julian Leopold Ochorowicz

1850-02-23 - 1917-05-01
psycholog
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Feliks Piestrak

1868-06-02 - 1947-05-15
inżynier górniczy
 

Stanisław Walenty Strugarek

1911-03-21 - 1965-11-21
pisarz
 

Leon Surzyński

1891-04-08 - 1967-09-28
lekarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.