Obalski (do r. 1936 Oberfeld) Jan (1898–1968), inżynier mechanik, profesor Politechniki Warszawskiej. Ur. 3 V w Warszawie, był synem lekarza Leona Oberfelda i Anny z domu Winer. Po ukończeniu z odznaczeniem w r. 1914 szkoły średniej A. Jeżewskiego w Warszawie wstąpił w r. n na Wydział Budowy Maszyn i Elektrotechniczny Politechniki Warszawskiej, której Wydział Mechaniczny ukończył w r. 1921. W czasie studiów odbył w l. 1918–20 służbę wojskową. Po krótkiej praktyce w kilku przedsiębiorstwach rozpoczął w r. 1923 pracę w Głównym Urzędzie Miar, gdzie ją kontynuował do śmierci, zajmując różne stanowiska, od asystenta poprzez naczelnika Wydziału Naukowo-Metrologicznego, kierownika Ośrodka Dokumentacji Metrologii (1951–4), doradcy naukowego prezesa Urzędu i członka Rady Naukowej. Już w czasie studiów (1919) podjął pracę na Politechnice Warszawskiej w charakterze asystenta, a następnie starszego asystenta katedry geometrii wykreślnej Wydziału Mechanicznego, lecz opuścił uczelnię w r. 1927. Działał również społecznie w zarządzie Ligi Pracy (1921–39) oraz w Muzeum Techniki i Przemysłu (1936–9), organizując tam dział metrologii. Należał także w l. 1923–39 do dwu stowarzyszeń: Techników Polskich i Urzędników Państwowych. We wrześniu 1939, służąc w wojsku, dostał się do niewoli niemieckiej, w której przebywał do końca 1939 r. w Obozie Jeńców Stalag I B w Prusach Wschodnich. Zwolniony z powodu choroby, powrócił do Warszawy, gdzie pracował do końca wojny nad teoretycznymi zagadnieniami metrologii.
W l. 1945–9 obok pracy w Głównym Urzędzie Miar O. był nauczycielem w Miejskim Gimnazjum Mechanicznym i Miejskim Liceum Mechanicznym dla Robotników. Równolegle (1946–9) działał w Instytucie Wydawniczym Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników Polskich (SIMP) jako redaktor pierwszego tomu Poradnika Technicznego „Mechanik”; pracę tę kontynuował w Państwowych Wydawnictwach Naukowo-Technicznych (1950–1), redagując tom I/3 obejmujący metrologię. Funkcję redaktora pełnił również w czasopismach: „Mechanik” (1950–3) i „Przegląd Mechaniczny” (1950–5), gdzie redagował działy pomiarów i mechaniki precyzyjnej. W r. 1955 zorganizował czasopismo „Pomiary, Automatyka, Kontrola”, którego redaktorem naczelnym był do końca życia. Tytuł doktora nauk technicznych uzyskał 15 VII 1951 na Politechnice Wrocławskiej na podstawie rozprawy O dokładności planimetru Prytza. Od r. 1953 ponownie związał się z Politechniką Warszawską, podejmując jako zastępca profesora wykłady z podstaw metrologii, metrologii przemysłowej oraz statystycznej kontroli jakości na Wydziale Mechanicznym Technologicznym. Profesorem nadzwycz. w katedrze metrologii technicznej tego Wydziału został 25 II 1955. W katedrze tej zorganizował w r. 1961 Zakład Metrologii Przemysłowej. W r. 1962 po utworzeniu Wydziału Mechaniki Precyzyjnej objął na nim kierownictwo katedry metrologii energetycznej, która decyzją Komitetu Nauki i Techniki pełniła rolę placówki wiodącej w kraju w zakresie podstaw metrologii.
Organizacyjną działalność O. prowadził także poza Politechniką Warszawską. W r. 1952 zorganizował Sekcję Metrologii i Mechaniki Precyzyjnej SIMP i był jej przewodniczącym do r. 1959. W r. 1958 doprowadził do współpracy trzech stowarzyszeń technicznych: SIMP, Stowarzyszenia Elektryków Polskich i Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego w zakresie metrologii. Współdziałał przy organizacji w r. 1958 w Budapeszcie pierwszej Międzynarodowej Konferencji Mechaniki Precyzyjnej i Techniki Pomiarów «IMEKO» i do r. 1963 przewodniczył Sekcji Statystycznej Kontroli Jakości, a w l. 1963–5 – Podkomitetowi Pomiarów «IMEKO». Aktywnie zaangażował się w drugiej połowie lat pięćdziesiątych w badania Międzynarodowej Organizacji Metrologii Prawnej, w której przewodniczył Sekretariatowi Słownictwa Metrologicznego. Głównie dzięki wytężonej pracy O-ego wydano pod auspicjami tej organizacji projekt słownika metrologicznego („Avant-projet de vocabulaire de métrologie légale. Termes fondamentaux. Documentation de travail”, Paris 1964), który zawierał 305 pojęć metrologii prawnej w języku francuskim, tekst zaś uzgadniano z grupami roboczymi 35 państw. O. opracował także polską normę podstawowych pojęć metrologii oraz był autorem m. in. prac: Statystyczna kontrola jakości podczas produkcji (W. 1955), Podstawy metrologii (W. 1966), a ponadto przeszło 100 artykułów opublikowanych na łamach prasy technicznej, w tym również francuskiej i niemieckiej. Zmarł nagle w Warszawie 13 IX 1968, pochowany został na cmentarzu Wojskowym. Był odznaczony m. in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959).
Z poślubioną w r. 1923 Aleksandrą Kęsicką O. miał córkę Janinę, która jako łączniczka Armii Krajowej zginęła w powstaniu warszawskim, oraz syna Tadeusza, pracownika naukowego Instytutu Mechaniki Technicznej Politechniki Warszawskiej.
Jankowerny W., Jasińska M., Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Warszawskiej 1915–1965, W. 1972 s. 317; Skład osobowy Politechniki Warszawskiej, 1956/7 s. 113, 1957/8 s. 120, 127, 1961/2 s. 148, 157, 1964/5 s. 189, 195, 1967/8 s. 211; – Dziesięć lat Politechniki Warszawskiej w Polsce Ludowej 1945–1955, W. 1950 s. 145, 333; 50 lat wydziałów mechanicznych Politechniki Warszawskiej 1915–1965, W. 1968 s. 191, 266, 269–71; Politechn. Warsz. 1915–65, s. 388; Politechnika Warszawska 1915–1925, W. 1925 s. 501; Troskolański A. T., Prof. dr inż. Jan Obalski, „Pomiary, Automatyka, Kontrola” 1968 nr 11 s. 481–2; – Politechnika Warszawska. Plan wykładów i skład osobowy 1923/24, W. 1923 s. 45; Politechnika Warszawska. Program na r. akad. 1925/26, W. 1925 s. 165; toż na r. akad. 1926/7, W. 1926 s. 170; Program Politechniki Warszawskiej, 1921/22 s. 101; – „Mechanik” 1968 nr 10 s. 586; „Stolica” 1968 nr 39 s. 10; „Tryb. Ludu” 1968 nr 256 s. 6; „Życie Warsz.” 1968 nr 223 s. 9; – Arch. Politech. Warsz.: Teczka personalna J. O-ego, sygn. 2586 (fot.); Arch. Studenckie Politechn. Warsz.: Teczka studencka, sygn. 1529 (fot.); – Informacje żony i syna.
Józef Piłatowicz