Pietrzyk (Petricovius, Gołąb, Świder) Jan (zm. ok. 1590), sukiennik, kupiec w Ciężkowicach koło Tarnowa. Pochodził z zamożnej rodziny ciężkowickiej. Otrzymał chyba wykształcenie, jeśli pisał wyrobionym charakterem po polsku, wtrącając poprawne zwroty łacińskie. W r. 1545 był pełnomocnikiem sądowym mieszczan ciężkowickich i dostarczycielem wina węgierskiego na zamek wawelski. Głównym jego zajęciem była produkcja i sprzedaż sukna, obok tego trudnił się handlem winnym. W pierwszych dziesięcioleciach swej działalności był P. człowiekiem zamożnym. W r. 1562 miał dom w rynku, folwark, 2 role, 2 plantacje chmielu, postrzygalnie sukna i kilkadziesiąt owiec. Przez jego ręce przechodziły wtedy setki złotych, a jego stałe szlaki kupieckie wiodły od miast Słowaczyzny do Wieliczki i Krakowa. Zrujnował P-a zapewne proces wytoczony mu w r. 1563 przez mieszczanina koszyckiego Piotra Zewceiego o należność za wino. W r. 1565 musiał wydzierżawić pozostały folwarczek i został uwięziony w Slivniku koło Koszyc. W r. 1566 spotkała P-a, jako urzędującego rajcę, znaczna obraza, gdyż próbowano go w Ciężkowicach uwięzić za dług jako człowieka nieosiadłego. Od 1. poł. lat pięćdziesiątych do r. 1583 sprawował P. często godności rajcy lub ławnika. W l. 1563–6 był kolektorem czopowego w Ciężkowicach. W r. 1555 posłował od ciężkowiczan do króla po przywilej handlowy, a w l.n. przewodził im w sporach ze star. bieckim Stanisławem Bonerem. Później był członkiem patrycjuszowskiej koterii, która została obalona przez ogół mieszczan w l. 1584–5. W r. 1580 zrzekł się w zasadzie resztek majątku na rzecz żony Doroty z Tuchowa.

P. był jednym z przywódców reformacji w Ciężkowicach, nie wiadomo jednak dokładnie, do jakiego należał wyznania. Bliskie kontakty łączyły go z arianinem Hieronimem Filipowskim i – być może – Stanisławem Budzyńskim (Budzińskim). Korespondował z kalwinistą, woj. lubelskim Janem Tarłą i z luteranami ze słowackiego Bardiowa. Nie był chyba jednak P. identyczny z przywódcą dyteistów Petriciusem (był nim może krewny P-a Jan Pietrzyk – Pietrzykowicz-Giermek). Żył P. jeszcze chyba 18 III 1588; pochowany został przed r. 1595, w użytkowanym przez różnowierców kościele Św. Krzyża na przedmieściu Ciężkowic.

P. miał córki: Barbarę Pieszową i Maksymillę, oraz synów: Daniela i Stanisława, którego można chyba utożsamiać z kupcem pilzneńskim Stanisławem Petrycym, ojcem Sebastiana Petrycego z Pilzna (zob.).

 

Dzieje UJ, I (na s. 292 fot. pieczęci P-a); Urban W., Chłopi wobec reformacji w Małopolsce w drugiej połowie XVI w., Kr. 1959; tenże, Reformacja mieszczańska w dawnym powiecie bieckim, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 6: 1961 s. 142, 155–61; – Rachunki generalne Seweryna Bonera 1545, Kr. 1955 s. 78; Źródła do historii sztuki i cywilizacji w Polsce, Kr. 1911 I 264; – Arch. Państw. w Kr. Oddz. na Wawelu: Depozyt 413 k. 2v., 17, 181 r., Depozyt 414 s. 30–31, 145–146, 194 i in., Castr. Biec., t. 26 s. 722; Arch. Pow. w Bardiowie: Zespół magistratu, listy rady ciężkowickiej z 12 XII 1565 i P-a z 11 VIII 1574 (autograf).

Wacław Urban