Pruski Jan h. Leliwa (1742–1824), rotmistrz konfederacji barskiej, poseł na Sejm Czteroletni, targowiczanin. Był synem Mikołaja i Anny Wyganowskiej.
W czasie konfederacji barskiej P. walczył w partii Jakuba Ulejskiego, regimentarza wielkopolskiego, i – prowadząc z nim od lata 1768 do wiosny 1769 partyzantkę w północno-wschodniej Wielkopolsce, na Kujawach i Pomorzu – wyróżniony został stopniem porucznika. Po rozbiciu Ulejskiego pod Starogardem (27 IV) przeszedł do partii Ignacego Malczewskiego, marszałka wielkopolskiego. Służył w chorągwi rtm. Rafała Umińskiego, a następnie, już co najmniej od marca 1770 u rtm. Melchiora Białoskórskiego w pułku Jana Sieroszewskiego. Po ustąpieniu Rosjan z Poznania P. brał 4 VII 1769 udział w uroczystym wjeździe do stolicy Wielkopolski. W marcu 1770 podporządkowany był z pułkiem Jana Sieroszewskiego komendzie jego brata regimentarza Antoniego Sieroszewskiego. Przez cały czas uczestnicząc w walkach partyzanckich brał również udział w wybieraniu rekrutów oraz ściąganiu podatków i różnych należności na potrzeby swej chorągwi czy pułku. W końcu 1769 r. prowadził egzekucję w pow. kościańskim. Częste i bezpardonowo przeprowadzane przez P-ego egzekucje w dobrach Sułkowskich spowodowały ich interwencję u Józefa Zaremby i u Rady Najwyższej. Generalność poleciła 9 XI 1770 Zarembie oraz Janowi Turnie, generalnemu konsyliarzowi wielkopolskiemu, zbadanie sprawy. Nie dopatrzyli się oni nadużyć ze strony P-ego, ale Generalność, dając satysfakcję Augustowi Sułkowskiemu, poleciła zarówno Zarembie, jak i Turnie «zapobieżenie nieporządkowi» oraz zapewnienie «bezpieczeństwa obywatelom».
Pułk P-ego, a więc niezawodnie i on sam, uczestniczył (27 VIII) pod komendą Jana Sieroszewskiego w zwycięskiej potyczce w Gostyniu, a 29 VIII brał udział w jednej z większych i zwycięskich bitew konfederacji pod Turwią (Kościanem). Wówczas też zapewne P. awansował na rotmistrza. Uczestniczył prawdopodobnie ze swym pułkiem w wyprawie Zaremby na Konin (17 X), w likwidacji rebelii I. Malczewskiego pod Bukiem (13 lub 14 I 1771) i w oblężeniu Poznania (20 I – 2 II). Dn. 16 III 1771 P. brał udział w przegranej bitwie pod Pogorzelą, gdzie dostał się do niewoli. Osadzony w Poznaniu, po kilkunastu dniach został wykupiony od komendanta garnizonu poznańskiego. Już 14 IV wystawił kwit dla synagogi kaliskiej za ołów i skałki. Konfederację opuścił zapewne razem ze swym pułkownikiem, regimentarzem i Zarembą, złożywszy wraz z nimi 14 V 1772 w Milejowie pod Piotrkowem rekognicję królowi na ręce płka Arnolda Byszewskiego.
Z ramienia sejmu 1773–5 r. P. brał udział w komisji do rozsądzenia spornych spraw majątkowych Unrugów. Być może to on posłował w r. 1786 na sejm z woj. kaliskiego. Dn. 31 V 1789 powołany był przez Sejm Czteroletni do komisji dla ustalenia podatku dziesiątego grosza z dóbr ziemskich i duchownych w pow. kościańskim. Od jesieni 1790 jako rotmistrz wojsk kor. posłował z woj. kaliskiego na drugą kadencję Sejmu Czteroletniego. Należał do grupy posłów przeciwnych Konstytucji 3 maja. Przystąpił do konfederacji targowickiej woj. wielkopolskich, zawiązanej w Środzie 20 VIII 1792. Został wówczas konsyliarzem z woj. kaliskiego, a następnie, jako przedstawiciel tego województwa, mianowany był konsyliarzem konfederacji generalnej kor. (17 IX). Po drugim rozbiorze dostał się pod zabór pruski. Po wyzwoleniu Wielkopolski został 8 XI 1806 mianowany przez Henryka Dąbrowskiego członkiem Komisji Kaliskiej (przekształconej niebawem w Komisję Departamentu Kaliskiego). Dn. 20 XI podpisał z innymi członkami Komisji odezwę, w której nawoływano włościan do zachowania spokoju i posłuszeństwa, a tych co mają «szlachetny zamiar bronienia swojej Ojczyzny», by zaciągali się do wojska polskiego. Dn. 1 IV 1807 Komisja Rządząca Ks. Warsz. mianowała P-ego sędzią kaliskiego Sądu Pokoju. W czasach Król. Pol. pełnił (1820) funkcję marszałka pow. kaliskiego.
P. był dziedzicem 19 wsi w woj. kaliskim (m. in. Stobna i Osieka) oraz w woj. poznańskim (m. in. Jeżewa, Kuczyna, Kuczynka i Karzca); za żoną wziął Pudliszki (woj. poznańskie), gdzie w ostatnich latach życia rezydował. Zmarł w r. 1824.
P. był żonaty z Ludwiką (ur. 6 II 1767, zm. 10 X 1839 w Kuczynie), córką Bogusława Ignacego Sczanieckiego, posła na Sejm Czteroletni, i pozostawił córkę Józefę (zm. 1877), zamężną za Józefem Łubieńskim (zob.), dziedziczkę Pudliszek i wszystkich dóbr po rodzicach. Dwóch synów i dwie córki P-ego zmarły jako dzieci.
Uruski, (przedstawia P-ego jako dwie różne osoby o odrębnych herbach); Żychliński, I 271–2, XII 147; – Dihm J., Trzeci maj, Kr. 1932; [Kossakowski S.] Korwin S., Trzeci maj i targowica, Kr. 1890 s. 145–6; Kukiel M., Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej, P. 1912; Łukaszewicz J., Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania, P. 1838 II 121–2; Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kr. 1896; Szczygielski W., Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768–1770, W. 1970; Wegner L., Konfederacja województw Wielkopolskich, P. 1863 s. 152; – Arch. Wybickiego; Materiały do dziejów Komisji Rządzącej z r. 1807, Kr. 1918 I; Summariusz czynności konfederacji targowickiej od 14 V 1792, [b.m. 1792] nr 289; Vol. leg., VIII 571, IX 81, 206; – „Nouvelles Extraordinaires de Divers Endroits” (Leide) 1771 nr 32; – Arch. Archidiec. w P.: Liber Mort. Krobia, Liber Mort. Jeżewo, Liber Mort. Zakrzewo; Arch. Państw. w P.: Grodz. Bydg. 95 k. 371, Grodz. Gniezno 101 k. 59, Grodz. Kaliskie 414 s. 649, Grodz. Konin 85 k. 74v., 142 k. 109, Grodz. Pozn. 631 k. 542, 1123 s. 447, 1126 s. 328, Dep. Leszno C II b1; B. Kórn.: rkp. 2103, 2104, 2116, 2117; B. Pozn. Tow. Przyj. Nauk w P.: Arch. Rydzyńskie X A 5 (ordynanse i pokwitowania P-ego); B. Tow. Przyj. Nauk w Wil.: rkp. 94; – Rodowód familijny tj. wywód potomków po mieczu i kądzieli Bogusława Sczanieckiego, (rkp. w posiadaniu rodziny w Warszawie).
Wacław Szczygielski