INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Sachs  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sachs (Sachse, Saxen) Jan (1641–1671), pisarz historyczno-polityczny, sekretarz rady miejskiej Torunia. Pochodził ze Wschowy, był synem Jana, rajcy miejskiego, i Anny Krystyny Chwałkowskiej.

Po ukończeniu miejscowych szkół, S. studiował prawo w Lipsku, Wittenberdze i Helmstedt. W Helmstedt był m. in. słuchaczem wykładów prawnika H. Conringa, m. in. dotyczących ustroju Polski. W r. 1665 ogłosił S. pod nazwiskiem Franciszka Mariniusa traktat De scopo reipublicae Polonicae adversus Hermanum Conringium dissertatio, qua simul status regni Poloniae novissime describitur (Wr.; wznowiony w języku niemieckim w Gdańsku w r. 1726 pt. Francisci Marini eines polnischen Patrioten Staat des Königreichs Polen […] deutlich gezeigt), który był odpowiedzią na krytyczne uwagi o Rzpltej i o szlachcie polskiej zawarte w wykładach Conringa. S. scharakteryzował w swoim traktacie zasady ustroju Polski, podkreślając cechy wyróżniające go w Europie, omówił system podatkowy, celny, monetarny, poświęcił też sporo miejsca sprawom religii. Uwydatniając tolerancję religijną w Polsce, ubolewał jednak nad wypędzeniem arian z kraju. Polemizował S. także z tezami opublikowanego w r. 1655 druku Conringa, uzasadniającego roszczenia szwedzkie wobec Polski („Cyriaci Trasymachi de justitia armorum Suecorum in Polonos […] ad Andream Nicanorem epistola”, Lipsiae 1655). Traktat S-a nie został przez współczesnych mu wysoko oceniony, doczekał się repliki wydanej w Hamburgu dopiero w r. 1665. Z innych prac S-a wymienia się Memoriae Andreae Ossovii […] dicat Johannes Saxen… (1666), gdzie dał wyraz swemu przywiązaniu do Polski, oraz zaginiony rękopis treści historycznej, dowodzący, iż Polska nigdy nie była hołdowniczką Niemiec (S. Kot). W r. 1669 został S. sekretarzem rady miejskiej w Toruniu, lecz już na początku r. n. z niewyjaśnionych przyczyn pozbawiono go tego stanowiska. W ciągu swego pobytu w Toruniu nie uzyskał prawdopodobnie prawa miejskiego. Z inskrypcji nagrobnej, umieszczonej przez ojca S-a w zborze we Wschowie, wynika, iż wkrótce potem wstąpił na służbę holenderską i wysłany był nawet z jakąś misją do Polski. Uczestniczył w wyprawie morskiej na Cejlon w r. 1671 i zginął w katastrofie statku podczas burzy (podana przez F. M. Sobieszczańskiego w „Enc. Org.” data śmierci S-a, 1680, jest błędna).

 

Estreicher; Hist. Nauki Pol., VI 585; Jocher C. G., Allgemeines Gelehrten Lexicon…, Leipzig 1751 cz. IV 16; – Filozofia i myśl społeczna XVII wieku. Cz. I, Oprac. Z. Ogonowski, W. 1979 s. 365–70, 584–93; Kot S., Rzeczpospolita Polska w literaturze politycznej Zachodu, Kr. 1919 s. 133–41; Ogonowski Z., Filozoficzne aspekty walki ideologicznej o tolerancję w XVII wieku, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 19: 1974 s. 114–16; Piskorska H., Organizacja władz i kancelarii miasta Torunia do 1793 r., Roczn. Tow. Nauk. w Toruniu, Tor. 1956, R. 59: 1954 z. 2 s. 80; Rembowski A., Pisma, W. 1906 III 191–2; Tync S., Sekretarz toruński Jan Sachs, patriota polski, „Tyg. Toruński” R. 1: 1924 nr 42–9; – Braun D., De scriptorum Poloniae et Prussiae historicorum, politicorum […] virtutibus et vitiis…, Coloniae (Elbląg) 1723 s. 221–3; Das gelehrte Preussen…, Tor. 1772 cz. I, 8 s. 118–20; Hartknoch K., De Republica Polonica libri duo…, Lipsiae 1697 s. 42; Hoppe S. J., De scriptoribus historiae polonicae schediasma literarium, Gd. 1707 s. 84; Schultz J., Tractatus de Polonia nunquam tributaria, Gd. 1694 (praefatio ad lectorem); Zernecke J. H., Das bey denen schwedischen Kriegen bekriegte Thorn, Tor. 1712, Anhang, s. 214–16; tenże, Summarischer Entwurff des geehrten und gelehrten Thorns, Tor. 1712 s. 27; – AP w Tor.: Akta Miasta Torunia, Kat. I, 97, s. 17–18, Kat. I, 121, k. 55, 70, Kat. I, 122, k. 345, 347, Kat. II, I, 129, s. 434, 488.

Włodzimierz Zientara

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Michał Piotr Boym

ok. 1614 - 1659-08-22
jezuita
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

  więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.