INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Sunigajło h. Lis      Sunigajło, Kasztelan Trocki - portret asortacyjny w: Bartosz Paprocki, Gniazdo Cnoty, Kraków 1578, s. 1168 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl

Jan Sunigajło h. Lis  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sunigajło Jan h. Lis (zm. po 1433), starosta kowieński, kasztelan trocki.

Nie jest znany krąg rodzinny S-y. Większość historyków, ze względu na herb, uznaje jego powiązanie z rodem kniaziów Świrskich (W. Semkowicz, R. Petrauskas); miałoby o tym świadczyć także sąsiedztwo ich dóbr rodowych. Związek taki odrzucił jednak ostatnio Jan Tęgowski, który uznał herb Świrskich jedynie za podobny do herbu Lis, a nie tożsamy z nim.

Pierwsza wzmianka o S-le pochodzi z kwietnia 1398, kiedy jako star. Kowna brał udział w Grodnie w negocjacjach pokojowych z zakonem krzyżackim. Był też uczestnikiem zjazdu na wyspie Salin i świadkiem na wystawionym tam 12 X t.r. akcie sojuszniczym. Jako star. kowieński i bliski współpracownik w. ks. lit. Witolda brał udział w zjazdach międzypaństwowych i był gwarantem zawieranych tam układów i umów. W r. 1401 świadczył na akcie unii wileńskiej, a w r. 1404 na akcie pokoju raciąskiego. Znajomość języka niemieckiego i częsta wymiana korespondencji z dostojnikami krzyżackimi uczyniły go ekspertem w sprawach krzyżackich. Wielokrotnie reprezentował w. ks. Witolda w rozmowach z Zakonem, do którego posłował w l. 1403, 1405, 1409, 1423 i 1424. Po pokoju raciąskim i umowie kowieńskiej z r. 1404 wraz ze star. wileńskim Wojciechem Moniwidem i Stanisławem Czupurną, marsz. dworu w. ks. Witolda, był S. odpowiedzialny za przekazanie władzy nad Żmudzinami w ręce urzędników krzyżackich. Tuż przed wybuchem powstania na Żmudzi posłował od w. ks. Witolda do w. mistrza Konrada von Jungingen ze skargą na wysłannika Zakonu komtura brandenburskiego (pokarmińskiego) Markwarda von Salzbach, który obraził wielkiego księcia. Gdy w. ks. Witold wiosną 1409 kierował z Kowna obroną Żmudzi i zbrojeniem Litwy przeciw Krzyżakom, S., realizując kierunek działań politycznych swego władcy, w liście do wójta krzyżackiego Michała Küchmeistra wyrażał ubolewanie z powodu powstania Żmudzinów. Zakon doceniał pozycję S-y na dworze wielkoksiążęcym, bowiem wiosną 1410 zażądał, by to on, obok bp. wileńskiego Mikołaja Gorzkowskiego, star. Wojciecha Moniwida, marsz. Czupurny i star. żmudzkiego Michała Kieżgajły potwierdził miesięczny rozejm krzyżacko-litewski. Dn. 1 II 1411 był S. jednym z gwarantów pokoju toruńskiego, a 2 X 1413 świadczył na akcie unii horodelskiej. Dostał powołaną wówczas kaszt. trocką, którą trzymał aż do śmierci. Jednocześnie nadal (do r. 1423) sprawował funkcję star. Kowna. Z obydwoma tytułami świadkował na dokumencie przymierza polsko-litewskiego z państwami unii kalmarskiej w r. 1419 oraz pokoju wieczystego z Krzyżakami w r. 1422.

Aktywność publiczna S-y znacznie osłabła pod koniec panowania w. ks. Witolda. Po zjeździe polsko-litewsko-krzyżackim w Grodnie w grudniu 1425 w sprawie regulacji granic i określenia statusu Drezdenka, przez kilka lat był nieobecny w życiu publicznym W. Ks. Lit. Zabrakło go w otoczeniu Witolda w ostatnich tygodniach jego panowania i życia oraz u boku Świdrygiełły, kiedy ten przejmował władzę w W. Ks. Lit. w listopadzie 1430. Wśród przedstawicieli ścisłej elity władzy pojawił się ponownie dopiero 19 VI 1431 przy zawieraniu przymierza litewsko-krzyżackiego w Skirstymoniu. Po obaleniu rządów wielkoksiążęcych Świdrygiełły w r. 1432 opowiedział się ostatecznie po stronie nowego władcy Zygmunta Kiejstutowicza. Nie uczestniczył w odnowieniu unii z Polską 15 X t.r. w Grodnie, był dopiero przy jej potwierdzaniu w Trokach 20 I 1433. Wziął też aktywny udział w wojnie domowej na Litwie t.r. i latem, określony w źródłach jako «alde Czungal», razem z kaszt. wileńskim Krystynem Ościkiem kierował atakiem sił litewskich na terytorium sprzymierzonego ze Świdrygiełłą zakonu krzyżackiego. Ostatnim znanym publicznym wystąpieniem S-y był jego udział w zjeździe zwolenników w. ks. Zygmunta Kiejstutowicza w Lipniszkach we wrześniu. Zmarł wkrótce potem, bowiem do dokumentu unii polsko-litewskiej wystawionego na zjeździe w Grodnie w lutym 1434 jego pieczęć przywiesił syn Fedko.

Majątek ziemski S-y znany jest z nadania dokonanego w r. 1462 przez Marynę, być może wdowę po nim, dla kościoła paraf. w Woronianach, będących jego ojcowizną. Do S-y należeli zatem czynszownicy znad rzeki Dudy, służby w Świranach, Dubnikach i Serenczanach, ziemie iwanowska i domaszkowska, nadto Siedliszcze oraz jeziora Kniahinino, Moraitis i Wersziminis. Krzyżackie sprawozdania wywiadowcze na temat dróg (Wegeberichte) wymieniły ponadto osadę Saingailsdorf (obecnie Lipična) w ziemi święciańskiej, leżącą przy drodze prowadzącej na Grodno i Nowogródek. Całość majątku znajdowała się w powiatach wileńskim i święciańskim, między Święcianami a Oszmianą i sąsiadowała z dobrami woj. Wojciecha Moniwida i kniaziów Świrskich.

Możliwe, że żoną S-y była Maryna, pochodząca z nieznanego rodu (R. Petrauskas), jednakże wg Władysława Semkowicza była ona raczej synową S-y, gdyż w r. 1462 nie żyli już dwaj jego synowie: Fedko i Jan, którzy najpewniej zmarli bezpotomnie. Fedko znany był tylko z aktu unii grodzieńskiej z r. 1434, Jan wystąpił jeden raz w „Metryce Litewskiej” jako odbiorca niewielkiego nadania czterech służb od w. ks. lit. Kazimierza Jagiellończyka.

Przed r. 1413 pieczętował się S. znakiem własnym. W wyniku zjazdu horodelskiego został przyjęty do h. Lis; pieczęć z tym herbem przywiesił do dokumentu z grudnia 1414.

 

Paprocki, s. 847; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 678; – Almonaitis V., Žemaitijos politinė padėtis 1380–1410 metais, Kaunas 1998; Barvinskij B., Žigimont Kiejstutovi velikij knjaz litovsko-russkij (1432–1440), Žovkva 1905; Błaszczyk G., Dzieje stosunków polsko-litewskich, P. 2007 II 169, 292, 362, 399, 469–70, 480, 627, 694; Dovnar-Zapolskij M., Spornye voprosy v istorii litovsko-russkogo seima, „Žurnal Ministerstva Narodnogo Prosveščenia” T. 333: 1901 s. 480; Korczak L., Litewska rada wielkoksiążęca w XV wieku, Kr. 1998 s. 100; taż, Monarcha i poddani, Kr. 2008; Nowak Z., Współpraca polityczna państw unii polsko-litewskiej i unii kalmarskiej w latach 1411–1425, Tor. 1996 s. 119, 121; Petrauskas R., Lietuvos diduomenė XIV a. pabaigoje – XV a., Vilnius 2003; Prochaska A., Dzieje Witolda wielkiego księcia Litwy, Kr. 2008; Semkowicz W., O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle roku 1413, „Lituano-Slavica Posnaniensia” T. 3: 1989 s. 41–8; Tęgowski J., O kniaziach Świrskich do końca XV wieku, tamże T. 12: 2007 s. 178, 180, 202; – Akta Unii; Cod. epist. saec. XV, II; Cod. epist. Vitoldi; Długosz, Annales, XI; Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku, Wyd. P. Nowak, P. Pokora, P. 2004 s. 11, 82; Kod. katedry i diec. wil.; Liv.-Est.– u. Kurl. Urk-buch, IV–VIII; Metryka Lit., III; Script. Rer. Pruss., II 707–8; Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im. 15. Jahrhundert, Hrsg. E. Weise, Königsberg–Marburg 1939–55 I–II nr 1, 2, 164; Vitoldiana; – Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbestitz w Berlinie-Dahlem: Ordensbriefarchiv, nr 1196, 2155, 6561.

Lidia Korczak

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.