Skorski (Skórski, Skurski) Jan Tomasz h. Jastrzębiec, pseud. Unus e Minima Soc. Jesu (1701–1752), jezuita, wierszopis. Ur. w połowie grudnia w Wierzbątowicach koło Opatowa, był synem Tomasza, zapewne dzierżawcy Wierzbątowic, wsi należącej do opactwa świętokrzyskiego, i Jadwigi z Mikułowskich. Ochrzczony został 19 XII 1701 w kościele klasztornym na Łysej Górze, jego ojcem chrzestnym był Aleksander Benedykt Wyhowski, ówczesny opat świętokrzyski, a zarazem referendarz lit. i bp nominat łucki.
Po ukończeniu klasy retoryki wstąpił S. 29 IX 1718 do zakonu jezuitów. Dwuletni nowicjat odbył w l. 1718–20 w Krakowie przy kościele św. Macieja. W l. 1720–1 studiował w seminarium nauczycielskim (retoryka dla jezuitów) w kolegium św. Jana w Jarosławiu pod kierunkiem Bartłomieja Ludera, poety i panegirysty, a w l. 1721–4 filozofię w Lublinie. W r. 1723 opublikował na zamówienie jezuickiego kolegium krasnostawskiego panegiryki z okazji ślubu Ksawerego Potockiego i Elżbiety z Branickich. Praktykę nauczycielską odbył w Piotrkowie, ucząc gramatyki i infimy (1724–5), a następnie poetyki (1725–6), którą wykładał później również w Krośnie (1726–7) i Łucku (1727–8). Z tego okresu pochodzą mowy S-ego ku czci św. Bonawentury: Ex utroque Caesar virtute et scientia… (Częstochowa 1726) oraz zapewne Vox doloris publici (Cracoviae 1727), mowa o nieszczęściach nękających ojczyznę. W l. 1728–32 odbył czteroletnie studia teologiczne w kolegium św. Piotra i Pawła w Krakowie. Tam też prawdopodobnie w czerwcu 1731 przyjął święcenia kapłańskie. Z tego okresu zachował się jego utwór poetycki napisany w r. 1730 z okazji odnawiania ślubów zakonnych (B. Jag.: rkp. 1179 k. 11). W r. szk. 1732/3 odbył jeszcze roczne studium prawa i duchowości zakonnej, tzw. trzecią probację, w kolegium w Jarosławiu.
W r. 1733 rozpoczął S. działalność nauczycielską. Wykładał we Lwowie retorykę, równocześnie był historykiem (kronikarzem kolegium) i prefektem Kongregacji Opatrzności Boskiej (do r. 1734), w r. szk. 1734/5 – etykę w Lublinie. Przeniesiony ponownie do Lwowa przeprowadził w l. 1735–7 kurs filozofii i matematyki dla świeckich studentów, był równocześnie prefektem Kongregacji Dobrej Śmierci (1735–6) i Kongregacji Serca Jezusowego (1736–7) oraz kaznodzieją. Tam też złożył 4 III 1736 uroczystą profesję czterech ślubów zakonnych. W r.n. opublikował w imieniu kolegium lwowskiego i stanisławowskiego panegiryk Apex aureus infularum in montibus Leonis eminens… (Lw. 1737) z okazji ingresu arcybpa lwowskiego Mikołaja Ignacego Wyżyckiego na stolicę biskupią. W l. 1737–40 prowadził trzyletni kurs dla kleryków jezuickich w Ostrogu, kierując zarazem jako prefekt Kongregacją Serca Jezusowego (1737–8). Prawdopodobnie jest S. autorem wykładów fizyki i metafizyki, prowadzonych w Ostrogu w l. 1738–40 (rkp. 52 w B. Bobolanum w W. oraz rkp. 134 w B. Dominikanów w Kr.). W l. 1740–1 wykładał S. teologię pozytywną i polemiczną klerykom jezuickim w Krakowie, a równocześnie jako historyk kolegium prowadził kronikę domu. W r. 1741 powrócił do Lwowa, gdzie miał wykłady z teologii scholastycznej dla kleryków i księży diecezjalnych do r. 1749. W końcu kierował jako prefekt studiami wyższymi w Krakowie (1749–51) i Lublinie (1751–2).
S. miał opinię wybitnego kaznodziei. Znał doskonale łacinę, był oczytany w poezji rzymskiej, zwłaszcza w Wergiliuszu. Przez 15 lat (jak sam pisał) gromadził materiały, prowadził studia i pisał najważniejszy swój utwór, epopeję łacińską Lechus carmen heroicum … (Lw. 1745), zadedykowaną św. Janowi Nepomucenowi. Dzieło S-ego zawiera 9 034 heksametry w 12 księgach. Wzorował się na „Eneidzie” Wergiliusza, ale zarazem nadał swemu utworowi cechy awanturniczych romansów swej epoki. Fabuła osnuta jest wokół wyprawy morskiej Lecha i jego syna Wizimira oraz towarzyszących im «Slawów» z Kolchidy do «Wandolii». Bohaterowie poematu w cudowny sposób wychodzą z wszystkich niebezpieczeństw, autor opisuje bitwy na lądzie i morzu, praktyki czarodziejskie, sny wieszcze i wróżby. Przyszłość Polski przedstawiana Lechowi w rozmaitych wróżbach i wyroczniach rysuje się tu wspaniale, a najwięcej blasku osiąga za panowania Augusta III. Jednak ustami wieszczącej Syreny S. ostrzegał, że zawiść i niezgoda znajdą w państwie podatny grunt i sprowadzą nieszczęścia i napady sąsiadów. Znawcy wyrażali się z uznaniem o utworze S-ego, miejscami panegirycznym i napuszonym, jednak we fragmentach «godnym najznakomitszych poetów» (K. Brodziński). Ukazał się on również w tłumaczeniu polskim Benedykta Kotfickiego pt. Lech Polski albo wolnego i złotego narodu polskiego początki… (Lw. 1751, być może także Lw. 1758, kolejne wyd. Lw. 1791). Tłumacz nie podał jednak nazwiska autora oryginału. S. zmarł 25 II 1752 we Lwowie.
Estreicher; Nowy Korbut, III; Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, Oprac. L. Grzebień, Kr. 1996; Brown, Bibl. pisarzów, s. 381; Niesiecki; – Maślanka J., Literatura a dzieje bajeczne, W. 1990; Pilch S., Jana Skórskiego „Lechus”, „Eos” T. 21: 1916 s. 102–14; tenże, Podanie o Lechu w polsko-łacińskiej poezji, „Przegl. Powsz.” T. 152: 1921 s. 396–413; Sinko T., Poezja nowołacińska w Polsce, w: Dzieje literatury pięknej w Polsce, Kr. 1935 I; Ujejski J., Dzieje polskiego mesjanizmu do powstania listopadowego włącznie, Lw. 1931 s. 52, 86; Warszawski J., Mickiewicz uczniem Sarbiewskiego, Rzym 1964; Brodziński K., Proza. Literatura polska (1822–1823), w: Pisma, P. 1872 IV 253; – Arch. Rom. S.I.: Pol. 24–31 (katalogi trzyletnie z l. 1723, 1727, 1730, 1737, 1743, 1746, 1749), Pol. 46 (katalogi roczne z l. 1719–52), Pol. 69 k. 749 (nekrolog), Hist. Soc. 53a k. 75 (wykaz zmarłych); B. Ossol.: rkp. 100 k. 20 (odpis metryki); Nationalbibliothek w Wiedniu: rkp. 11988 s. 716 (historia kolegium lwowskiego).
Ludwik Grzebień