INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Janina Korolewicz-Waydowa     

Janina Korolewicz-Waydowa  

 
 
1876-12-22 - 1955-06-20
Biogram został opublikowany w latach 1968-1969 w XIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Korolewicz-Waydowa Janina (1876–1955), śpiewaczka operowa. Ur. w Warszawie 22 XII 1876 (wg nekrologów; wg Łozy i Enc. Współcz. 3 I 1880, wg Reissa w r. 1878), najmłodsza z czterech córek Piotra Korolewicza, urzędnika, powstańca 1863 r., i Ewy z Teraszkiewiczów, zapowiadającej się w młodości jako wybitnie utalentowana śpiewaczka. Już jako dziecko zwracała uwagę talentem deklamatorskim, wcześnie rozpoczęła naukę śpiewu, kształcąc się najpierw przez kilka miesięcy pod kierunkiem słynnego tenora Aleksandra Myszugi, a następnie w Lwowskim Konserwatorium u znakomitego śpiewaka i pedagoga Walerego Wysockiego. W r. 1897 po dwóch zaledwie latach studiów zadebiutowała w Operze Lwowskiej rolą Hanny w „Strasznym dworze” (S. Moniuszki), a następnie na tej samej scenie śpiewała Alinę w „Goplanie” (W. Żeleńskiego), Micaelę w „Carmen” (G. Bizeta) i tytułową partię w „Marcie” (F. Flotowa). W n. r. ukończyła z odznaczeniem klasę śpiewu w konserwatorium i wraz z zespołem Opery Lwowskiej wyjechała na gościnny letni sezon do Krakowa; śpiewała w otoczeniu najwybitniejszych artystów (A. Myszuga, Kasprowiczowa, J. Jeromin) Małgorzatę w „Fauście” (Ch. Gounoda) i Violette w „Traviacie”(G. Verdiego), odnosząc pierwsze poważne sukcesy. W r. 1898 przybyła do Warszawy i zaangażowana została na okres trzyletni do opery, zadebiutowała w „Lunatyczce” V. Belliniego. W tym samym jeszcze sezonie śpiewała sopranową partię w „Strasznym dworze”, „Goplanie”, w „Rigoletcie” (G. Verdiego), „Fauście”, „Carmen”, „Traviacie”, „Cyruliku sewilskim” (G. Rossiniego) i „Don Juanie” (Zerlina). W l. 1898–9 K.-W. śpiewała również często na tajnych koncertach, z których dochód przeznaczony był dla więźniów politycznych, na tajne nauczanie w jęz. polskim. W Operze Warszawskiej była solistką do czerwca 1902 r., przestawiając się stopniowo z lekkich partii koloraturowych i lirycznych na repertuar liryczno-dramatyczny do dzieł R. Wagnera włącznie. W r. 1900 brała udział w otwarciu Teatru Miejskiego we Lwowie; śpiewała tam po raz pierwszy Halkę (S. Moniuszki).

W okresie dyrekcji T. Pawlikowskiego w teatrze lwowskim (1900–6) śpiewała we wszystkich sezonach operowych (z wyjątkiem drugiego), w rolach Bronki w „Janku” (W. Żeleńskiego), Halki, Małgorzaty w „Fauście”, Rozyny w „Cyruliku sewilskim” i Gildy w „Rigoletcie”. Początkowo krytycy wyrażali się o K.–W-ej z pewnym umiarkowaniem, chwalili piękny głos i doskonały śpiew, wytykając wady w koloraturze, gdy jednak po przerwie w r. 1903 znów przyjechała do Lwowa i występowała w dawnych i nowych swoich partiach: jako Elza w „Lohengrinie” (R. Wagnera), Mimi w „Cyganerii” (G. Pucciniego), Tosca (G. Pucciniego), Lotta w „Werterze” (J. Masseneta), wzbudziła powszechny entuzjazm.

K.-W. ufundowała stypendium swego imienia dla Konserwatorium Lwowskiego, z którego korzystali znani później artyści, jak Zygmunt Mossoczy i Adam Okoński. Dn. 19 VI 1902 r. w Krakowie poślubiła doktora praw Władysława Waydę. Następny sezon operowy przyniósł jej występy w Teatrze San Carlos w Lizbonie, a sezon 1903/4 – występy na scenie Królewskiej Opery w Madrycie, Barcelonie, Budapeszcie, Wenecji, Bukareszcie i znowu we Lwowie (m. in. Zyglinda w „Walkirii” R. Wagnera). W r. 1904 zaangażowana została na sezon włoskiego zespołu operowego do Odessy; po jego zakończeniu występowała jeszcze w Kijowie, śpiewając m. in. „Halkę” w jęz. polskim, co było wówczas na tamtym gruncie niezwykłym wydarzeniem. Powtórnie zaproszona do Kijowa w r. 1906, znowu śpiewała w tym mieście, mając po raz pierwszy za partnera F. J. Szaliapina (w „Fauście”), i uzyskała propozycję pozostania na stałe na scenie Cesarskiej Opery w Petersburgu. Jeszcze przedtem śpiewała w Królewskiej Operze Covent Garden w Londynie w „Fauście” i „Pajacach” z E. Carusem. W przerwach działalności operowej występowała na wielkich koncertach symfonicznych w Monte Carlo i Ostendzie. Dalsze kontrakty na przestrzeni lat 1906–10 prowadziły śpiewaczkę przez Berlin, Budapeszt, Petersburg, Wenecję, Pragę, gdzie śpiewała w Nàrodnim Divadle, Sofię i Paryż. Często jednak powracała do kraju, wielokrotnie występując w Operze Warszawskiej i Lwowskiej, a także na koncertach oraz biorąc udział w akcjach o charakterze charytatywnym i patriotycznym.

W r. 1910 wyruszyła K.-W. po raz pierwszy na tournée za Ocean, występując m. in. w Nowym Jorku (Metropolitan Opera), Chicago, Filadelfii, Bostonie, Cleveland, a kończąc aż na St. Paul i Minneapolis. Przed wyjazdem studiowała jeszcze w Paryżu niektóre partie operowe (Walentyna w „Hugonotach” G. Meyerbeera) w jęz. francuskim pod kierunkiem wielkiego polskiego tenora Jana Reszke. W r. 1911 z operowym «zespołem gwiazd», zaangażowanym przez słynną Nellie Melbę, wyjechała na tournée do Australii, odnosząc i tam piękne sukcesy. W r. 1912 wróciła do kraju, angażując się na cały sezon 1912/3 do Opery Lwowskiej; później występowała też w Warszawie i w Krakowie. Pierwsze lata wojny światowej spędziła we Lwowie, występując w operze i prowadząc intensywną działalność dobroczynną, którą kontynuowała także w Warszawie, śpiewając czasem na kilku imprezach jednego dnia. Z dn. 1 IX 1917 r. objęła dyrekcję Opery Warszawskiej (na zasadzie dzierżawy przedsiębiorstwa od stołecznego magistratu) i prowadziła ją do listopada 1918 r. wystawiając 38 różnych oper, m. in. „Parię” Moniuszki, „Orfeusza i Eurydykę” Ch. W. Glucka, „Uprowadzenie z seraju” W. A. Mozarta, „Erosa i Psyche” L. Różyckiego, „Starą baśń” W. Żeleńskiego, wznawiając „Tannhausera” i „Lohengrina”. W r. 1920 wyjechała ponownie do Ameryki na przeciąg blisko 3 lat. Śpiewała tam również na wiecach i manifestacjach politycznych organizowanych przez delegację śląskich powstańców, przyczyniając się do upowszechnienia sprawy śląskiej w Stanach Zjedn. A. P. Została wówczas udekorowana Śląskim Oficerskim Krzyżem Powstańczym. W r. 1923 powróciła do Polski i wraz z mężem osiadła w Zakopanem, odsuwając się na czas dłuższy od działalności artystycznej. W r. 1934 ponownie objęła na dwa sezony dyrekcję Opery Warszawskiej. Ogłosiła wówczas artykuł Zadania kierownika opery („Muzyka” R. 11: 1934 nr 8/9). Nieco później założyła własne Studio Operowe w Warszawie i poświęciła się pracy pedagogicznej, kształcąc wielu świetnych artystów, jak Emma Szabrańska, Lucyna Szczepańska, Halina Stecka, Kazimierz Poreda, Cezary Kowalski, Tadeusz Beval. W czasie jubileuszu 40-lecia pracy artystycznej w r. 1935 K. została odznaczona Orderem Oficerskim „Polonia Restituta”.

Lata drugiej wojny światowej przeżyła K.-W. w Warszawie; straciła męża w r. 1944. Przez pierwsze lata powojenne przebywała w Krakowie, gdzie 11 IV 1947 r. w Filharmonii zorganizowano jubileusz 50-lecia jej działalności artystycznej. Została wówczas odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Ostatnie lata życia spędziła w Warszawie w bardzo ciężkich warunkach, utraciwszy niemal zupełnie słaby już od dzieciństwa wzrok. W tym właśnie czasie podjęła pracę nad pamiętnikiem całego swego życia i kariery, ogłoszonym pt. Sztuka i życie. Mój pamiętnik (Wr. 1958). Ostatnim pięknym przeżyciem był trzeci z kolei jubileusz, zorganizowany w ówczesnej siedzibie Opery Warszawskiej 9 II 1955 r. i połączony z uroczystym przedstawieniem „Halki”. K. została wówczas odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Bezpośrednio po tej uroczystości znalazła się w szpitalu. Zmarła 20 VI 1955 r. w Warszawie. K. posiadała nie tylko głos – dramatyczny sopran o wyjątkowo pięknym metalicznym brzmieniu – ale także wysoką muzyczną kulturę i temperament sceniczny, wsparty znakomitymi warunkami zewnętrznymi. Repertuar jej obejmował blisko 70 partii operowych; była też znakomitą interpretatorką repertuaru pieśniarskiego, zwłaszcza Moniuszki, Paderewskiego i innych polskich kompozytorów. Szczególnie bliską była jej „Halka” Moniuszki; brała udział w 500-m i 600-m przedstawieniu tej opery na warszawskiej scenie, a za jej dyrekcji w Operze Warszawskiej wypadło przedstawienie tysięczne.

 

Bibliografia polskiego piśmiennictwa muzycznego, Oprac. K. Michałowski, P. 1955; W. Enc. Powsz., (PWN); W. Ilustr. Enc. Gutenberga (uzup.); Mała Enc. Muzyki; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; – Bogusławski W., Aktorzy warszawscy, W. 1963; J. K.–W. 35-lecie działalności. Praca zbiorowa, W. 1935; Kański J., Gwiazdy polskiej opery, W. 1961; Pajączkowski F., Teatr lwowski pod dyrekcją Tadeusza Pawlikowskiego, 1900–1906, Kr. 1961 (fot.); Paszkowski L., Polacy w Australii; Reiss J., Polscy śpiewacy i polskie śpiewaczki, W. 1948; – Hoesick F., Powieść mojego życia, Wr.–Kr. 1959 II; Solski L., Wspomnienia 1855–1954, Kr. 1961; – „Dzien. Pol.” Dodatek od A do Z. 1955 nr 6 (fot.); „Muzyka” R. 6: 1955 nr 3–4 s. 99–103, nr 7–8 s. 95 (fot.); „Przegl. Kult.” R. 4: 1955 nr 7 s. 5, nr 26 s. 7; – B. Ossol.: rkp. 7179.

Józef Kański

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.