Roszkowska z Wardejnów, 1. v. Zdzienicka Janina (1882–1974), nauczycielka, dyrektorka i właścicielka szkoły średniej w Warszawie. Ur. 22 X (we własnoręcznie pisanych życiorysach i ankietach podawała również daty 20 X i 21 X), była córką Władysława Wardejna, urzędnika zarządu miejskiego w Warszawie, i Marii z Reidów.
W r. 1903 Janina ukończyła II Żeńskie Gimnazjum Ogólnokształcące w Warszawie i w t. r. zdała egzamin uprawniający do nauczania języka polskiego i rosyjskiego oraz historii i arytmetyki. W l. 1904–10 uczyła prywatnie, studiując równocześnie przez 4 lata humanistykę na kursach organizowanych przez Tow. Kursów Naukowych. W r. 1905 należała do komisji robotniczych «Zetu», a w l. 1906–13 była członkiem zarządu Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich. W l. 1910–13 uczyła języka polskiego na «Kursach wieczorowych pracownic igły» prowadzonych przez inż. Stefana Woyzbuna, a w r. szk. 1912/13 w szkole powszechnej na Powiślu w Warszawie. W r. 1913 odkupiła od Elżbiety Radzickiej szkołę przy ul. Puławskiej 5 i zorganizowała tam 7-klasową żeńską szkołę średnią; uczyła w niej historii, języka polskiego i matematyki. Nosiła ówcześnie nazwisko z pierwszego małżeństwa: Zdzienicka. W związku z dużym napływem uczennic przeniosła szkołę do większego lokalu przy ul. Bagatela 15. W r. 1918 nastąpiło połączenie jej szkoły z inną warszawską szkołą żeńską w Gimnazjum Filologiczne Żeńskie J. Popielewskiej i J. Roszkowskiej. Od r. 1920 gimnazjum otrzymało od Min. WRiOP uprawnienia zrównujące je ze szkołami państwowymi. R. była wspólnie z J. Popielewską dyrektorką szkoły. Do niej należały sprawy organizacji pracy wychowawczej i sprawy administracyjne. Prowadziła szkołę z nastawieniem, że ma ona nie tylko uczyć, ale przede wszystkim przygotowywać młodzież do życia w społeczeństwie. Wprowadzała różnorodne formy samorządu szkolnego. Urządzała kolonie letnie dla młodzieży. Kierowana przez nią szkoła, jako jedna z pierwszych w Warszawie zorganizowała własne osiedle szkolne w Nowinkach koło Warszawy, a następnie wspólnie z gimnazjum Wojciecha Górskiego i gimnazjum miejskim im. gen. Józefa Sowińskiego uruchomiła drugie osiedle szkolne nad jeziorem Wigry. W r. szk. 1937/8 otworzyła przy szkole Liceum Handlowe.
W okresie okupacji niemieckiej R. zorganizowała naukę wyższych klas gimnazjalnych i licealnych na tajnych kompletach, a równocześnie pod osłoną tworzonych legalnie szkół zawodowych prowadziła nielegalną naukę w zakresie niższych klas gimnazjalnych. W r. szk. 1943/4 zorganizowała dla wychowanek szkoły tajny kurs pedagogiczny. Lokal swej szkoły udostępniła innym szkołom warszawskim. Korzystała z niego m. in. Szkoła dla Personelu Sanitarnego Jana Zaorskiego, w której ramach odbywały się zajęcia tajnego Wydz. Medycznego. Dzieje swej szkoły, a zwłaszcza jej losy w okresie okupacji 1939–44, opisała w opracowanym wspólnie z Janiną Kulwieć artykule Z dziejów szkoły J. Popielewskiej i J. Roszkowskiej („Kron. Warszawy” 1972 nr 4, tu fot. po s. 76). Młodzież szkolna kierowana przez R-ą brała udział w akcjach pomocy dla więźniów Pawiaka i opieki nad dziećmi wywożonymi z Zamojszczyzny. W mieszkaniu R-iej zorganizowany był punkt nasłuchu radiowego Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej, kierowany przez jej stryjecznego brata Tadeusza Wardejna.
Wysiedlona po powstaniu 1944 r. powróciła R. do Warszawy wiosną 1945 i od 1 VI t. r. rozpoczęła pracę w Wydz. Opieki Społecznej Zarządu m. st. Warszawy, początkowo jako referentka, a od r. 1947 jako kierowniczka referatu opieki nad dziećmi i młodzieżą. W l. 1950–8 była starszym radcą do spraw wychowania i nauczania w dziecięcych zakładach przeciwgruźliczych w Wydz. Walki z Gruźlicą Min. Zdrowia. Zajmowała się organizacją nauczania w prewentoriach, m. in. w Rabce, Dzierżążnie, Zakopanem, Wrocławiu i Otwocku. Zmarła w Warszawie 17 VIII 1974 i pochowana została na cmentarzu Powązkowskim. Odznaczona była m. in. Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
R. była dwukrotnie zamężna. Pierwszym jej mężem był Zdzienicki, drugim Zygmunt Roszkowski, lekarz Polskich Kolei Państwowych. Oba małżeństwa pozostały bezdzietne.
Bibliogr. Warszawy, IV; Zagórowski, Spis nauczycieli, I–II; – Kulwieć J., Janina Roszkowska, „Głos Naucz.” 1974 nr 45 s. 11; Roszkowski S., Komisje robotnicze „Zetu”, „Niepodległość” T. 7: 1933 z. 2 s. 370; – „Życie Warszawy” 1974 nr 198 s. 9, nr 199 s. 9; – Min. Zdrowia w W.: Teczka akt personalnych nr 3568.
Stanisław Konarski