INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jerzy Bogusław Sienkiewicz     

Jerzy Bogusław Sienkiewicz  

 
 
1883-09-15 - 1947
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sienkiewicz Jerzy Bogusław Ryszard, pseud. konspiracyjne: Guzenda, Juraha (1883–1947), ksiądz pułkownik Dowództwa Okręgu Korpusu w Toruniu, naczelny kapelan Armii Krajowej. Ur. 15 IX w Okinczycach w pow. mińskim, był synem Konstantego, leśnika, i Heleny Julii z Czeczukowiczów.

S. ukończył 8-klasowe gimnazjum w Kołomnie pod Moskwą, po czym wydział prawny i jednocześnie 6 semestrów filologii na uniwersytecie w Moskwie. W gimnazjum prowadził wśród żołnierzy Polaków działalność patriotyczną i oświatową, a w okresie uniwersyteckim należał do najczynniejszych członków tajnej polskiej organizacji niepodległościowej. Później S. kształcił się w seminarium duchownym w Wilnie, gdzie otrzymał 8 VI 1908 święcenia kapłańskie. Następnie był do 18 III 1911 wikarym przy parafii ostrobramskiej i sekretarzem (notariuszem) wileńskiej Kurii Biskupiej, potem (do 26 VI 1913) kapelanem przy Kaplicy Dobroczynności i w dalszym ciągu notariuszem wileńskiej Kurii Biskupiej. Redagował też wychodzący w Wilnie tygodnik dla ludu „Przyjaciel”. Za pracę niepodległościową został przez pskowski sąd okręgowy skazany na cztery lata twierdzy; przebywał od 26 VI 1913 do 9 IX 1914 w więzieniu i klasztorze Agłońskim. Ułaskawiony, był do 17 VI 1915 wikarym przy Katedrze Wileńskiej, potem – do 23 VIII 1917 proboszczem parafii św. Jakuba w Wilnie.

W czasie pierwszej wojny światowej S. wstąpił w r. 1916 do Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) i za tę działalność był w październiku 1917 aresztowany przez Niemców i więziony w Wilnie, potem w Czersku (Pomorze), a z kolei wywieziony do niemieckiej twierdzy w Colle-Schloss. Po zwolnieniu 15 XI 1918 powrócił do Wilna na probostwo św. Jakuba i do 6 I 1919 był kapelanem «Samoobrony Wileńskiej». W czasie wojny polsko-sowieckiej w l. 1919–20 S. był kolejno: kapelanem formowanej właśnie I Dyw. Litewsko-Białoruskiej, dziekanem Frontu Litewsko-Białoruskiego, 4. armii i Dowództwa Frontu Północno-Wschodniego. «Od początku 1919 r. dał się poznać jako niezwykle energiczny, do samozaparcia się pracowity i pełen ideowego patriotyzmu kapelan. Był na pierwszej linii frontu, w szpitalach» (opinia przełożonych o S-u w aktach w CAW).

Po wojnie S. pełnił funkcję dziekana duszpasterstwa Okręgu Wojskowego w Lublinie (nominacja jeszcze z 1 VI 1919), skąd Kuria Biskupia WP delegowała go w r. 1921 do Dowództwa Okręgu Generalnego w Grudziądzu, powierzając mu szefostwo duszpasterstwa katolickiego na terenie Pomorza. Zasługą jego było opracowanie podstaw organizacyjnych duszpasterstwa wojskowego oraz dobór na tym terenie doświadczonych kapelanów dla posługi duchowej w całym Okręgu. W r. 1923 został rektorem kościoła garnizonowego św. Katarzyny w Toruniu, będąc jednocześnie nadal dziekanem Okręgu Korpusu VIII przeniesionego w r. 1922 z Grudziądza do Torunia. Dzięki staraniom S-a dokonano w kościele św. Katarzyny wielu inwestycji, by kościołowi (uprzednio zbór luterański dla garnizonu toruńskiego) nadać charakter katolicki i polski. Ozdobiono wnętrze malowidłami i rzeźbami, zmodernizowano organy, wmurowano w ściany kościoła tablice pamiątkowe, m.in. z nazwiskami osób poległych w walkach o niepodległość, pochodzących z Torunia i okolicy. W r. 1922 S. otrzymał godność tajnego szambelana papieskiego.

S. był także m.in. członkiem Komisji Rewizyjnej Rady Administracyjno-Gospodarczej w Kurii Biskupiej WP, członkiem Rady Nadzorczej Pomorskiej Ligi Obrony Powietrznej Państwa, Komitetu Budowy Domu Żołnierza w Toruniu. Ponadto w l. 1928–33 był sekretarzem, potem prezesem Zarządu Okręgu Polskiego Czerwonego Krzyża (PCK) na Pomorzu. Z dn. 31 VIII 1933 S. został w wojsku przeniesiony w stan spoczynku. W grudniu t.r. powrócił do swej macierzystej diecezji w Wilnie. Był od r. 1934 administratorem parafii w Czarnej Wsi w pow. białostockim, a od r. 1936 w Zabłudowie w tym samym powiecie. W r. 1939 mieszkał w Warszawie na Mokotowie, gdzie prawdopodobnie zastał go wybuch drugiej wojny światowej. Podczas okupacji niemieckiej był członkiem tajnej organizacji «Tow. Patriotyczne», popierającej politykę gen. Władysława Sikorskiego, oraz członkiem Rady Kapłańskiej przy Delegacie Rządu na Kraj.

W utworzonej w r. 1942 konspiracyjnej Kurii Polowej Armii Krajowej (AK), noszącej krypt. NAKASZ, S. (pseud.: Guzenda, Juraha) został w lipcu 1944 I zastępcą naczelnego kapelana AK ks. Tadeusza Jachimowskiego, pseud. Budwicz. W chwili wybuchu powstania warszawskiego 1 VIII 1944 S. znajdował się w mieszkaniu swego bratanka na Lesznie. Dn. 8 VIII został zatrzymany przez Niemców i dołączony do grupy mieszkańców tego domu, skierowanych na wyjazd do Rzeszy. S. ostatecznie trafił do obozu w Pruszkowie, gdzie zabiegał u władz niemieckich o pomoc dla przebywających w obozie. Z Pruszkowa dostał się do Milanówka pod Warszawą. Dn. 26 X 1944 został wikariuszem generalnym AK, od listopada t.r. jako naczelny kapelan Sił Zbrojnych, zatwierdzony 22 XII 1944 w tej funkcji, którą pełnił do marca 1945. Wg Stanisława Podlewskiego S. w listopadzie 1944 jako zastępca naczelnego kapelana AK (?) urządził w Krakowie w mieszkaniu Walerii Mazankowej przy ul. Krowoderskiej odprawę księży kapelanów AK, wyznaczając im nowe przydziały i zadania.

W ostatnim okresie swego życia S. był duszpasterzem w parafii Żuków koło Milanówka, gdzie zmarł w r. 1947 i pochowany został na tamtejszym cmentarzu. Był odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodłegłości, Odznaką Honorową PCK, Odznaką «Krzyż POW».

 

Czajka M., Kamler M., Sienkiewicz W., Leksykon historii Polski, W. 1995; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928; Jachimowski T., Pierwszy biskup polowy Wojsk Polskich, „Wiad. Archidiec. Warsz.” 1937 nr 6 s. 268; Księga pamiątkowa dziesięciolecia Pomorza, Tor. 1930 s. 121 (fot.), 124, 129, 131; Księga pamiątkowa Pomorskiej Ligi Obrony Powietrznej Państwa, Tor. 1925 s. 130, 132; Księga Sapieżyńska. Praca zbior. Pod red. J. Wolnego, Kr. 1986 II; Ney-Krwawicz M., Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945, W. 1990 (fot.); Odziemkowski J., Frątczak S., Polskie duszpasterstwo wojskowe, W. 1996 s. 198, 205; Odziemkowski J., Spychała B., Duszpasterstwo wojskowe w Drugiej Rzeczypospolitej, W. 1987 s. 46; Piskorska H., Z dziejów Polskiego Czerwonego Krzyża na Pomorzu 1918–1938, w: Z dziejów Polskiego Czerwonego Krzyża na Pomorzu 1918–1938 i sprawozdanie z działalności Okręgu Pomorskiego za rok 1937, Tor. 1938 s. 43, 50; Podlewski S., Wierni Bogu i Ojczyźnie, W. 1982 (fot.); Stopniak F., Tajna organizacja polskich kapelanów wojskowych w latach II wojny światowej, w: Kościół katolicki na ziemiach Polski w czasie II wojny światowej, W. 1973 Z. 1 s. 235, 238, 243, 244, 245, 247; Udział kapelanów wojskowych w drugiej wojnie światowej, W. 1984 (J. Humeński, M. Paszkiewicz, J. Zator-Przytocki, fot); – AK w dokumentach, III, V; Calendarium pro clero Dioecesis Vilnensis in annum Domini 1913, 1914, Vilnae 1912, 1913; Catalogus Ecclesiarum et cleri Dioecesis (od 1926: Archidioecesis) Vilnensis pro anno Domini… [za l. 1924–39], Vilnae; Dom Żołnierza w Toruniu. Na uroczystość otwarcia w dniu 19 marca 1933 roku, Tor. [1933] s. 10; Ordo divini officii recitandi missaeque celebrande ad usum insignis ecclesiae cathedralis et dioecesis Vilnensis […] pro anno Domini 1917, Vilnae 1916; Ordo divini officii recitandi sacrique peragendi ad usum Almae Ecclesiae Metropolitanae Archidioecesis Varsoviensis pro A. Dom. 1939 s. 129, 1946 s. 160; Rostworowski S., Nasi kapelani. Wspomnienia żołnierskie, „Kwart. poświęcony sprawom Kat. Duszpasterstwa Wojsk. w Pol.” 1932 nr 1 s. 31; Schematyzm Kościoła Rzymsko-Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej…, Oprac. Z. A. Czernicki, Kr. 1925; – „Dzien. Pomor.” 1933 nr 132 s. 9; „Ilustr. Kur. Codz.” 1927 nr 130 s. 9; „Kwart. poświęcony sprawom Kat. Duszpasterstwa Wojsk. w Pol.” 1931 nr 3–4 s. 72–4, 1932 nr 3 s. 38, 1933 nr 2 s. 35–6, nr 3 s. 11, 44, 1934 nr 2 s. 9, nr 3 s. 43; „Słowo Pomor.” 1927 nr 59 s. 9; „Świat” 1912 nr 51 s. 13 (fot); – CAW: sygn. Ap 814 prac. cyw., AP 28733 ppłk. ks., Ap 30543 płk., KN 170338; AP w Tor.: AMTD sygn. 547 poz. 4135, 4255, sygn. 4416 k. 92–95, 142–148.

Kazimierz Przybyszewski i Jerzy Adam Radomski

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Powiązane artykuły

 

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Władysław Orkan

1875-11-27 - 1930-05-14
pisarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Franciszek Julian Paschalski

1889-10-20 - 1940-11-13
adwokat
 

Józef Śliwicki

1867-12-26 - 1944-10-07
aktor teatralny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.