INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jerzy Lutomirski h. Jastrzębiec  

 
 
2 poł. XVII w. - 1694-08-15
Biogram został opublikowany w 1973 r. w XVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lutomirski (Lutomierscius, Lutomierski) Jerzy h. Jastrzębiec (zm. 1694), kaznodzieja i pedagog kalwiński, superintendent dystryktu żmudzkiego. Pochodził z osiadłej na Litwie gałęzi Lutomirskich, od lat związanej z kalwinizmem. Jego dziad Jan był superintendentem żmudzkim. L. był starszym synem Jerzego (1612–1685), wykształconego w gimnazjum gdańskim i najprawdopodobniej w Franeker, od ok. r. 1648 ministra zborów kalwińskich na Litwie (Świadość, Żuprany, Słuck), od r. 1672 konseniora dystryktu nowogródzkiego, a od 1676 superintendenta nowogródzkiego i zarazem scholarchy gimnazjum kalwińskiego w Słucku. L., podobnie jak ojciec i młodszy brat Samuel (zob.), pisał się «z Chełmicy». W l. 1667–74 uczył się w gimnazjum słuckim, przyjęty zarazem na alumna; w r. 1675 synod prowincjonalny w Wilnie postanowił wysłać go, wraz z trzema innymi alumnami, jako stypendystę księcia pruskiego do Królewca. W r. 1676 zapisał się na uniwersytet we Frankfurcie nad Odrą. W r. 1677 wydał tu drukiem publiczną obronę tez moralnych frankfurckiego prof. teologii Samuela Strimesiusa, dyskutował z Eliaszem Grebenitzem, profesorem i seniorem wydziału teologicznego, na temat głównych artykułów wiary w świetle tolerancji kościelnej. W r. 1680 studiował na uniwersytecie we Franeker, gdzie t. r. ogłosił przygotowaną pod kierunkiem prof. teologii Mikołaja Arnolda rozprawkę pt. De Christo pontifice et apostolo.

Przez kilka lat (do poł. r. 1685) był kaznodzieją nadwornym księżnej Ludwiki Karoliny Radziwiłłówny, margrabiny brandenburskiej w Berlinie. W liście do synodu prowincjonalnego z 25 V 1685 Ludwika Karolina prosiła, by L. został w Słucku kaznodzieją po swym ojcu i superintendentem nowogródzkim. Księżna zapewniała, iż będąc u niej wykazał dojrzałość i rozsądek mimo młodego wieku. Istotnie w lipcu t. r. synod prowincjonalny w Żupranach powierzył L-emu obowiązki kaznodziei zboru słuckiego i zarazem rektora tamtejszego gimnazjum. W czerwcu 1686 L. był na synodzie prowincjonalnym w Bielicy, na którym pełnił funkcję pisarza. W liście z 2 V 1687 Ludwika Karolina ponownie domagała się, by na superintendenta nowogródzkiego powołać L-ego. Miał on jednocześnie doglądać i gimnazjum słuckiego. Życzenie księżnej nie zostało spełnione. Natomiast w liście z 1 V 1688 do Jana Reyera, jej konsyliarza w Berlinie, K. Taubman-Trzebicki, superintendent nowogródzki, donosił, iż L. całkowicie zaniedbuje swoje obowiązki rektora gimnazjum i prosił, aby przeniesiono go ze Słucka. W czerwcu t. r. decyzją synodu prowincjonalnego w Żupranach L. został zwolniony z rektorstwa; mianowano go konseniorem dystryktu nowogródzkiego. Polecono mu wówczas, aby 16 ksiąg spraw szkoły słuckiej, jakie ma przy sobie, oddał do archiwum mniejszego. Dopiero jednak w r. 1689 akta te zostały przekazane księdzu K. Trzebickiemu. Jako konsenior brał L. udział w konwokacji prowincjonalnej w Wilnie (15 XII 1689) i był dwukrotnie (1690, 1691) delegatem od synodu do Ludwiki Karoliny, wówczas już palatynowej reńskiej, z dezyderatami zborowymi.

Po nagłej śmierci Daniela Kałaja zgromadzenie prowincjonalne w Kiejdanach w czerwcu 1691 powołało L-ego na superintendenta dystryktu żmudzkiego. Po zmarłym został mu nadany folwark Palkiszki. W l. 1692–3 zajmował się L. m. in. ekspediowaniem alumnów za granicę. W r. 1693 z polecenia synodu miał przesłać do tłumaczenia Janowi Aschardowi, komendantowi fortecy słuckiej i majorowi JKM, „Księgi Samuelowe” z Biblii holenderskiej. On też zająć się miał przeniesieniem drukarni ze Słucka do Mitawy w Księstwie Kurlandzkim i tam ją bezpiecznie ulokować. Zgromadzenie prowincji lit. w Bielicy 1694 r. ponawiało prośbę, by dopomógł ulokować drukarnię w Księstwie Kurlandzkim. Powierzyło mu również wyjazd do Królewca w celu zabezpieczenia dokumentów dotacyjnych na rzecz zborów lit., które miał ulokować w archiwum królewieckim. Przy aktywnym udziale L-ego wspomniany synod oddał zbory żmudzkie pod patronat Henryka Putkamera, z zastrzeżeniem, iż żona i córki, jeśli wyjdą za mąż za człowieka odmiennej religii, będą wykluczone od sprawowania patronatu. Z racji swej funkcji był L. również seniorem zboru kiejdańskiego i archischolarchą kolegium kiejdańskiego. Zmarł nagle 15 VIII 1694 w Kiejdanach. Z małżeństwa z Zofią z Dąbrowów miał córkę Teofilę.

 

Estreicher; – Konarski S., Szlachta kalwińska w Polsce, W. 1936; Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, P. 1843 II 225–6; – Aeltere Universitäts-Matrikeln. Universität Frankfurt a. O., Hrsg. v. E. Friedlaender, Bd II: 1648–1811, Leipzig 1888; Materiały do dziejów kalwinizmu w Wielkim Księstwie Litewskim w XVII wieku, Oprac. S. Tworek, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 14: 1969 s. 206; Obraz historyczny kalwinizmu na Litwie 1650–1696, Wyd. H. Barycz, „Reform. w Pol.” T. 4: 1926 s. 220; – AGAD: Arch. Radziwiłłowskie Dz. VIII nr 543, 709, 710; B. Lit. Akad. Nauk w Wil.: Sygn. F. 40 ERS–125, ERS–148 s. 14v., 43, 48, 49, 53v., ERS–863 s. 7, ERS–1136 s. 387; B. Republikańska w Wil.: F. 93 nr 13, F. 93 nr 16; Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Kartoteka Komitetu Źródeł do Dziejów Życia Umysłowego w Polsce; Życiorys Jerzego L-ego (ojca), opracowany przez Stanisława Tworka, w materiałach Redakcji PSB.

Stanisław Tworek

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Samuel Lutomirski

2 poł. XVII w. - 1711-08-29 minister kalwiński
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Krzysztof Krzykawski

XVII w. - 1705-11-07
teolog
 

Franciszek Szembek

2 poł. XVII w. - IX/X 1712
stolnik nadworny koronny
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.