INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jerzy Strojnowski      Jerzy Strojnowski, wizerunek na podstawie fotografii.
Biogram został opublikowany w latach 2006-2007 w XLIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Strojnowski Jerzy (1922–1999), psychiatra, filozof, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Ur. 14 V we Włodzimierzu Wołyńskim, był wnukiem Władysława Stroynowskiego (zob.), synem Antoniego, uczestnika wojny polsko-sowieckiej 1920 r., rządcy majątków ziemskich, oraz Heleny z Długoszów, tłumaczki języka niemieckiego w Inspektoracie Szkolnym we Włodzimierzu Wołyńskim.

S. uczęszczał do I Państw. Gimnazjum (następnie I Państw. Gimnazjum i Liceum) w Jarosławiu. W latach szkolnych należał do harcerstwa i Sodalicji Mariańskiej. Po wybuchu drugiej wojny światowej przyłączył się we wrześniu 1939 do oddziału WP wycofującego się na wschód, ale po 17 IX t.r. został rozbrojony przez żołnierzy sowieckich; następnie dostał się do niewoli niemieckiej. Gdy został zwolniony, zamieszkał w Pruchniku (pow. jarosławski), gdzie pracował w młynie i tartaku. W grudniu wstąpił w Pruchniku do oddziału ZWZ (od r. 1942 AK). Od września 1941 do czerwca 1943 uczył się w Oddz. Hutniczym Państw. Szkoły Technicznej Górniczo-Hutniczo-Mierniczej (Staatliche Fachschule für Berg- Hütten- und Vermessungswesen) w Krakowie. W lipcu 1944, w ramach akcji «Burza», brał udział w wyzwoleniu Pruchnika przez oddziały AK, a we wrześniu t.r. podjął nieudaną próbę przedostania się do walczącej Warszawy. Dn. 15 XII w Jarosławiu zdał eksternistycznie egzamin dojrzałości przed Państw. Komisją. W maju 1945 został przyjęty na Wydz. Lekarski UJ. Pracował w tym czasie jako stenograf posiedzeń Tow. Lekarskiego Krakowskiego. Dn. 22 II 1948 został wybrany na funkcję pierwszego wiceprezesa, miesiąc później sekretarza Zarządu Sodalicji Mariańskiej Akademików UJ. Dn. 9 XII t.r., podczas ogólnopolskiego zjazdu-rekolekcji prezesów Akademickich Sodalicji Mariańskich w Szklarskiej Porębie, został na krótko zatrzymany w areszcie Milicji Obywatelskiej w Jeleniej Górze. W r. 1949 pełnił funkcję prezesa Zarządu Sodalicji Mariańskiej Akademików UJ. Za swą działalność sodalicyjną został pod koniec kwietnia 1949 ponownie zatrzymany na dwa dni przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (UBP) w Krakowie. Po uzyskaniu t.r. absolutorium, studiował przez trzy semestry pedagogikę na Wydz. Humanistycznym UJ; uczestniczył w zajęciach prowadzonych przez Romana Ingardena. Dn. 3 II 1950 otrzymał dyplom lekarza i został zatrudniony w Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Krakowie. Z pracy tej zrezygnował na początku r. 1951, następnie jako młodszy asystent prowadził dla studentów ćwiczenia z neurologii w Klinice Chorób Nerwowych (Neurologicznej) krakowskiej Akad. Med.

W wyniku szykan UBP jesienią 1951 opuścił S. Kraków i przeniósł się do Lublina, gdzie dzięki Stefanowi Swieżawskiemu kontynuował studia na Wydz. Filozofii Chrześcijańskiej KUL. Dn. 20 XII t.r. na Wydz. Lekarskim Akad. Med. w Krakowie uzyskał doktorat na podstawie rozprawy Stosowanie metod statystycznych w pracy klinicznej. Został potem adiunktem w Katedrze Psychologii Eksperymentalnej KUL; prowadził zajęcia zlecone z anatomii i fizjologii człowieka na specjalizacji filozoficzno-psychologicznej. Równocześnie w l. 1952–8 był lekarzem i dyrektorem Wojewódzkiej Przychodni Zdrowia Psychicznego w Lublinie; w r. 1954 pracował również w Domu Pomocy Społecznej «Caritas» w Irenie koło Zaklikowa (pow. kraśnicki). W r. 1955 uzyskał pierwszy stopień specjalizacji z psychiatrii oraz magisterium z filozofii na podstawie napisanej pod kierunkiem Swieżawskiego pracy Z filozofii Hexaemerona św. Bazylego Wielkiego (L. 1956). Opublikował też w tym czasie rozprawę seminaryjną Dante a medycyna średniowieczna (L. 1956). W r. 1959 przebywał w RFN na kilkumiesięcznej praktyce specjalistycznej w Klinice Neurologiczno-Psychiatrycznej Albert-Ludwigs-Universität we Fryburgu Bryzgowijskim; przy tej okazji uczestniczył w XII Kongresie Stow. Niemieckich Lekarzy Katolickich w Fuldzie, z którego w „Znaku” (R. 12: 1960 nr 1) zamieścił sprawozdanie. Po uzyskaniu w r. 1960 drugiego stopnia specjalizacji z psychiatrii pracował przez rok jako lekarz i ordynator w Łysołajach (pow. lubelski) w Oddz. Państw. Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Abramowicach (obecnie dzielnica Lublina). Opublikował artykuły Karol Gustaw Jung (18751961) („Znak” R. 13: 1961 nr 11), Zasady psychoterapii w ujęciu K. G. Junga („Przegl. Lek.” 1962 nr 11), Psychologia religii K. G. Junga („Zesz. Nauk. KUL” R. 6: 1963 nr 1). Na XXVIII Zjeździe Naukowym Psychiatrów Polskich, 13–15 IX 1963 w Lublinie, wygłosił referat Polska psychiatria społeczna w ujęciu historycznym („Pamiętnik XXVIII Zjazdu Naukowego Psychiatrów Polskich w Lublinie”, L. 1965). W artykule Prasłowiańska dola jako elementarna wiedza o dziedziczności i konstytucji („Roczniki Filoz.” T. 12: 1964 z. 4) proponował rozwój tzw. psychologii historycznej, zajmującej się tym, jak różne przekonania na temat ludzkiego zachowania kształtowały w przeszłości indywidualne i społeczne postępowanie. W skrypcie „Zarys alkohologii” (Kr. 1965) zamieścił artykuły Przejawy istota przyczyny alkoholizmu oraz Alkoholizm a dziedziczność. Jako jeden z pierwszych propagował w Polsce myśl Teilharda de Chardin w artykułach: Geneza i rozwój psychizmu w ujęciu o. Teilharda de Chardin („Znak” R. 20: 1968 nr 3), Dialektyka osoby i społeczeństwa u Teilharda de Chardin i Ericha Fromma („Życie i Myśl” R. 21: 1971 nr 10). Publikował życiorysy polskich lekarzy, m.in. Jana Balińskiego („Arch. Hist. Med.” R. 28: 1965 nr 4) i Józefa Oettingera („Kwart. Hist. Nauki i Techn.” R. 15: 1970 nr 1) oraz opracował dziesięć biogramów do PSB. Szczególnie interesował się badaniami Jędrzeja Śniadeckiego: Jędrzej Śniadecki o początkach medycyny („Arch. Hist. Med.” R. 28: 1965 nr 3), Teoria lokalizacji mózgowej Jędrzeja Śniadeckiego („Roczniki Filoz.” T. 13: 1965 z. 4), Jędrzej Śniadecki pionier seksuologii naukowej w Polsce („Kwart. Hist. Nauki i Techn.” R. 13: 1968 nr 4), Jędrzej Śniadecki prekursorem nauki o psychopatii („Przegl. Lek.” R. 24: 1968 nr 14).

Dn. 23 V 1969 habilitował się S. na Wydz. Lekarskim Akad. Med. w Warszawie na podstawie dorobku naukowego oraz pracy Psychofizjologia Jędrzeja Śniadeckiego (Wr. 1968). W r. 1969 odbył kolejne staże zagraniczne w École Pratique des Hautes Études w Paryżu i Université Catholique w Leuven. W l. 1970–4 był lekarzem psychiatrą i psychoterapeutą na Oddziale Nerwic Szpitala w Łysołajach. Od l. siedemdziesiątych tematyka jego zajęć uniwersyteckich miała charakter biologiczno-społeczny – oprócz fizjologii człowieka, zajmował się psychopatologią, biologicznymi podstawami zachowania, poradnictwem psychologicznym, psychopatologią i psychoterapią, a na Wydz. Teologicznym wykładał medycynę pastoralną. Na łamach pism katolickich: „Znak”, „Tygodnik Powszechny” i „Więź” wypowiadał się w sprawach kościelnych, zwłaszcza odnowy posoborowej, oraz kwestiach rodziny, małżeństwa i seksuologii; z tego zakresu przygotował też hasła do „Encyklopedii Katolickiej”. Na konferencji poświęconej współczesnym problemom polityki ludnościowej, 15–18 III 1972 w Jadwisinie koło Warszawy, wygłosił referat Problemy regulacji urodzeń z punktu widzenia moralności laickiej i chrześcijańskiej („Polityka ludnościowa. Współczesne problemy”, W. 1973). Uczestniczył w I Kongresie Moralistów Europejskich, 25–28 IX 1973 w Strasburgu, z którego sprawozdanie opublikował w „Zeszytach Naukowych KUL” (R. 17: 1974 nr 4).

W r. akad. 1973/4 objął S. kierownictwo Katedry Psychopatologii KUL (w r. 1979 przekształcił ją w Katedrę Dynamiki Grupowej i Psychoterapii). Jednocześnie od r. 1974 pracował jako lekarz psychiatra i psychoterapeuta w Zespole Opieki Zdrowotnej dla Szkół Wyższych w Lublinie. Płciowości człowieka poświęcił pracę Eros i człowiek (Kr. 1976), a psychoterapii artykuły Trening autogenny według J. H. Schulza („Roczniki Filoz.” T. 24: 1976 z. 4), Dynamika grupowa jako krytyka cywilizacji przemysłowo-miejskiej („Summarium” R. 7: 1978) oraz Psychoterapia humanistyczna („Zesz. Nauk. KUL” R. 24: 1981 nr 1). W r. 1977 odbył cykl szkoleń i kursów psychoterapeutycznych w niemieckich klinikach psychiatrycznych w Essen, Moguncji, Fryburgu Bryzgowijskim, Hanowerze i Lubece. Uczestniczył w pierwszym Światowym Kongresie Duszpasterstwa i Poradnictwa, 8–15 VIII 1979 w Edynburgu, którego tematem było „Ryzyko wolności”; swoje spostrzeżenia przedstawił w artykule Kongres w Edynburgu a problemy formacji duszpasterstwa („Summarium” R. 8: 1979). Działał w senackich komisjach KUL: lokalowej, ds. młodzieży oraz bibliotecznej. W r. 1980 wstąpił do uczelnianego NSZZ „Solidarność”. W l. 1981–3 pełnił funkcję prodziekana Wydz. Nauk Społecznych KUL. Opublikował książkę Psychologia fizjologiczna (L. 1981, wyd. 2, L. 1989), a w wielokrotnie wznawianym leksykonie „Katolicyzm A–Z” (P. 1982) ogłosił hasło poświęcone zdrowiu. W r. 1982 otrzymał tytuł profesora nadzwycz. Opracował część dotyczącą XIX w. w „Wyborze tekstów źródłowych do dziejów medycyny polskiej” (W. 1983). Podczas kolokwium zorganizowanego przez Lubelskie Tow. Naukowe, 12–14 VI 1984, wygłosił referat Stan zdrowotny i lecznictwo Lubelszczyzny do czasów rozbiorów („Między Wschodem a Zachodem”, W. 1989 I). W l. 1984–5 odbył podróż naukową do USA i Kanady, gdzie prowadził badania i trening w zakresie terapii rodzin. W książce Psychoterapia (W. 1985, wyd. 2, Wr. 1998) omówił problemy ujawniania i przepracowania emocji poprzez ich werbalizację. W l. 1985–6 prowadził na KUL projekt badawczy nad rodzinną terapią systemową, opracowaną przez Danutę Mostwin, a w l. 1986–90 kierował Centralnym Programem Badawczym „Relacje międzyosobowe w rodzinach z potomstwem chorym i wykolejonym. Opis i próby wpływania”. Podczas Międzynarodowego Kongresu Terapii Rodzin, 11–15 V 1987 w Pradze, wygłosił referat The Short Term Multidimensional Family Intervention (STMFI) of Danuta Mostwin in our Experience. W r. 1987 otrzymał tytuł profesora zwycz. W artykule Psychoterapia wobec groźby zagłady („Przegl. Psychologiczny” R. 31: 1988 nr 4) sformułował idee budowania wolnej i demokratycznej Polski na podstawie wartości wyższych, z zachowaniem rozsądnego umiaru w wytwarzaniu i korzystaniu z dóbr materialnych.

Po czerwcowych wyborach 1989 r. uczestniczył S. w pracach Zespołu Doradców ds. Psychologii Społecznej Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego «Solidarność». W r. 1990 był współzałożycielem Ruchu Obywatelskiego Akcji Demokratycznej (ROAD). W grudniu t.r. wybrano go przewodniczącym Unii Demokratycznej (UD) w Lublinie, a w maju 1991 został członkiem Rady Krajowej tej partii. W październikowych wyborach t.r. z ramienia UD kandydował bezskutecznie na senatora z woj. chełmskiego; opublikował na ten temat artykuł Refleksje niedoszłego senatora („Tyg. Powsz.” R. 45: 1991 nr 46). T.r. otrzymał certyfikat psychoterapeuty Zarządu Głównego Polskiego Tow. Psychiatrycznego. Ostatnią jego monografią była praca Biologiczne mechanizmy zachowania (L. 1992). W r. 1992 przeszedł na emeryturę. W kolejnych latach należał do Społecznej Rady Programowej przy MON, a w czasopiśmie „Wojsko i Wychowanie” (1992 nr 9, 1993 nr 5) opublikował cykl artykułów Metody relaksacji i ich zastosowanie w wojsku. W l. 1993–5 był członkiem Rady Naukowej Inst. Historii Nauki, Oświaty i Techniki (od r. 1994 Inst. Historii Nauki) PAN. Na Zjeździe Absolwentów Wydz. Lekarskiego UJ, 21–23 X 1994, wygłosił referat Medycyna filozofia praktyka. Wielokrotnie wypowiadał się w sprawach psychiatrii i wychowania seksualnego na łamach „Gazety Wyborczej” i magazynu psychologicznego „Charaktery”. Opublikował artykuł Moje spotkania ze Stefanem Swieżawskim („Kwart. Filoz.” T. 25: 1997 z. 1). Zasiadał w Komitecie Redakcyjnym „Roczników Filozoficznych” i Radzie Redakcyjnej „Archiwum Historii Medycyny” (od r. 1985 „Arch. Hist. i Filoz. Med.”). Był członkiem Komisji Psychologicznej Tow. Naukowego KUL (od r. 1970 przewodniczącym), Lubelskiego Tow. Naukowego, lubelskiej Sekcji Psychoterapii (przewodniczącym w l. 1978–84) i Zarządu Głównego Polskiego Tow. Psychiatrycznego, Polskiego Tow. Psychologicznego, Sekcji Historii Psychiatrii i Neurologii Międzynarodowego Tow. Historii Medycyny, Komisji Historii i Filozofii Medycyny Oddz. PAN w Krakowie, Polskiego Tow. Historii Medycyny i Farmacji (od r. 1982 Polskie Tow. Historii Medycyny, od t.r. przewodniczył Komisji Rewizyjnej jego Zarządu Głównego), Polskiej Akad. Medycyny oraz Inst. Europy Środkowo-Wschodniej w Lublinie. Zmarł 3 IV 1999 w Lublinie, został pochowany 9 IV na cmentarzu przy ul. Lipowej. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1978), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1993) i Srebrnym Medalem «Za zasługi dla obronności kraju» (1997).

W małżeństwie zawartym 1 VI 1952 z Bronisławą z Kamińskich, socjologiem, współautorką niektórych publikacji S-ego, zwłaszcza z zakresu problematyki rodzinnej, miał dziewięcioro dzieci: Katarzynę, Marię, Andrzeja, Stanisława, Jana, Kamilę, Zofię, Antoninę i Krzysztofa.

 

Bibliografia historii Kościoła w Polsce za lata 1980–1981, W. 1989; Bibliografia katechetyczna 1945–1995, W. 1999; Bibliografia Lubelszczyzny 1965–1970, L. 1982; toż za l. 1976–80, L. 2004; toż za l. 1998–9, L. 2002; Bibliografia miesięcznika „Znak” 1946–1996, Kr. 1997; Informator KUL na r. akad. 1978/9, L. 1979; toż na r. akad. 1982/3, L. 1983; toż na r. akad. 1985/6, L. 1986; toż na r. akad. 1988/9, L. 1989; toż na r. akad. 1990/1, L. 1992; toż na r. akad. 1998/9, L. 1998; Informator o członkach Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, W. 1975; Katalog rozpraw doktorskich i habilitacyjnych 1970, W.–P. 1971; Kim kto jest w Lublinie?, L. 1997; Kto jest kim w polskiej medycynie, W. 1987; Myszor J., Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL w latach 1945–1989, W. 2002–6 I–III; Polska bibliografia nauk kościelnych za r. 1971, W. 1973; toż za l. 1972–3, W. 1979; toż za l. 1974–6, W. 1983; toż za l. 1977–9, W. 1986; Polska bibliografia teologii i prawa kanonicznego za lata 1949–1968, W. 1972; Polski almanach medyczny na rok 1956, W. 1957; Skład osobowy oraz spis wykładów i instytucji [KUL] w r. akad. 1958/9, L. 1958; toż w r. akad. 1959/60, L. 1959; toż z l. akad. 1970/1–1974/5, L. 1971–6; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964; Streszczenia rozpraw doktorskich, magisterskich i seminaryjnych pisanych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim pod kierunkiem prof. dra Stefana Swieżawskiego (historia filozofii) i prof. dra Alberta Krąpca OP (metafizyka), P. 1956; Swienko H., Filozofia o religii i filozofia religijna. Bibliografia przedmiotowa publikacji polskich wydanych w latach 1945–1985, W. 1986; Współcześni uczeni polscy, W. 2002 IV (fot.); Złota księga nauki polskiej, Gliwice 1999; Żmuda R., Bibliografia historii Kościoła w Polsce, W. 1997; – Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, L. 1969; Księga pamiątkowa jubileuszu 100-lecia I Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Jarosławiu 1884–1984, Jarosław 1987 (fot.); Obecność. Karol Wojtyła w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, L. 1989; Rozprawy na stopień doktora medycyny, stomatologii i farmacji w latach 1945–1952, Oprac. Z. Woźniewski, W. 1963; – Sprawozdania Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1970, L. 1973; Sprawozdania z czynności wydawniczej i posiedzeń naukowych oraz Kronika Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego za okres od 1 stycznia 1965 do 31 grudnia 1965 r., L. 1967 s. 135–6; Swieżawski S., W nowej rzeczywistości 1945–1965, L. 1991; – „Roczniki Filoz.” R. 37/38: 1989/90 z. 4 s. 5–28 (P. Oleś, bibliogr., fot.); „Szkoła Specjalna” T. 48: 1987 nr 6 s. 471–3; „W drodze” 1976 nr 12 s. 101–5; „Życie i Myśl” 1976 nr 9 s. 126–8; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1999: „Arch. Hist. i Filoz. Med.” T. 62 z. 6 (bibliogr., fot.), „Charaktery” nr 5 (Z. Chlewiński, fot.), nr 6/7, „Dzien. Wschodni” nr 81, „Gaz. Wyborcza” nr 80 (J. Turnau, fot.), nr 81 wyd. lub. (J. Gałkowski), wyd. stoł., nr 255 (fot.), „Kur. Lub.” nr 80–82, „Rzeczpospolita” nr 89 (A. Kaczyński), „Tyg. Powsz.” nr 16 (P. Gutowski), „Więź” R. 42 nr 5; – Arch. Prow. Polski Południowej Tow. Jezusowego w Kr.: sygn. 2431 k. 185–9 (walne zebrania Sodalicji Mariańskiej Akademików UJ), sygn. 2432 (protokoły z zebrań Zarządu Sodalicji Mariańskiej Akademików UJ); Arch. UJ: sygn. S III 524, WL AM (teczka akt studenckich), sygn. WHm 155, 160; B. Jag.: rkp. Przyb. 270/93 (papiery Stefana Swieżawskiego); B. Ossol.: rkp. 18248/II s. 25–34 (koresp. Stanisława Trębaczkiewicza) – Informacje i mater. żony, Bronisławy Strojnowskiej z L.

Zdzisław Chlewiński

 
 

Powiązane artykuły

 

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jerzy Stefan Stawiński

1921-07-01 - 2010-06-12
reżyser filmowy
 

Władysław Szpilman

1911-12-05 - 2000-07-06
kompozytor
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Józef Karol Latour

1853-05-29 - 1933-05-04
generał dywizji WP
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.