INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Józef Alojzy Strzelecki (w zakonie Wojciech)     

Józef Alojzy Strzelecki (w zakonie Wojciech)  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2006-2007 w XLIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Strzelecki Józef Alojzy w zakonie Wojciech (1723–1793), pijar, nauczyciel, rektor Collegium Nobilium.

Ur. 23 IX w diec. krakowskiej, w rodzinie szlacheckiej h. Oksza.

S. wstąpił 25 VIII 1737 do zakonu pijarów w Podolińcu i po dwuletnim nowicjacie odbył dodatkowe studia (humaniora) w kolegium w Rzeszowie (m.in. w r. 1742). Pracę pedagogiczną podjął w r. 1742 jako nauczyciel klas początkowych (magister infimae) w Międzyrzecu (Koreckim). Po ponownych studiach w Rzeszowie był w r. 1744 nauczycielem gramatyki w Łowiczu. W l. 1745–6 studiował filozofię w Rzeszowie. Następnie, w l. 1747–50, uczył różnych przedmiotów w szkołach warszawskich, a w r. 1748 przyjął święcenia kapłańskie i został katechetą oraz podprefektem Collegium Nobilium. W r. 1749 uzupełniał studia filozoficzne w Warszawie. Z zalecenia Stanisława Konarskiego spędził l. 1751–2 na studiach w akad. pijarskiej w Wiedniu (Academia Sabaudo-Lichtensteinina Viennensis); sprawował wtedy opiekę nad uczącą się tam młodzieżą polską. Ze swych obowiązków miał się wywiązać znakomicie (S. Bielski). W r. 1753 był profesorem retoryki w Chełmie, cenionym za gorliwość, wiedzę i pobożność, a w r.n. uczył różnych przedmiotów w Międzyrzecu. Z Collegium Nobilium związany był ponownie w l. 1755–65 jako prefekt. W l. 1763–5 był również jednym z czterech konsultorów (asystentów prowincjała). Być może już w tym okresie uczestniczył w «obiadach czwartkowych», początkowo urządzanych u Adama Kazimierza Czartoryskiego. W l. 1766–71 był rektorem kolegium w Międzyrzecu. W okresie konfederacji barskiej i panowania zarazy (1770) prowadził tam ożywioną działalność jako opiekun głodujących i chorych. W r. 1772 był w Rzymie na kapit. generalnej.

Od r. 1772 piastował S. godność rektora Collegium Nobilium w Warszawie. Dał się poznać jako znakomity administrator, troszczący się zarówno o poziom nauczania, jak i warunki materialne placówki. Dokończył rozpoczętą przez poprzednika budowę pawilonu na Żoliborzu, założył tam również ogród. Dbając o popularyzację wyników nauczania w Collegium Nobilium, ogłaszał drukiem programy dorocznych publicznych popisów uczniów. Gościem tych uroczystości bywał król Stanisław August Poniatowski, który osobę rektora darzył szczególną sympatią. Natomiast Antoni Popławski w liście do Ignacego Potockiego z sierpnia 1780 zaliczył S-ego do grona «despotów» zakonnych, dbających przede wszystkim o własne interesy. S. był stałym uczestnikiem królewskich «obiadów czwartkowych». Portret S-ego, namalowany przez Ludwika Marteau, został po r. 1775 zawieszony wśród podobizn innych uczestników spotkań w sali jadalnej Zamku Warszawskiego. W satyrze na obiady czwartkowe Stanisława Kostki Potockiego (ok. 1780) został S. przedstawiony jako bezpodstawnie zajmujący «wysokie miejsce» wśród uczonych gości królewskich.

W r. 1782, z tytułu specjalnego uznania papieskiego, został S. administratorem (być może proboszczem – praepositus) bogatej, ale zaniedbanej paraf. Załoźce nad Seretem w Galicji Wschodniej. Przeniósł się tam w r. 1783. W l. 1784–92 odnowił w Załoźcach kościół parafialny i postawił przy nim dom mieszkalny. Wybudował też aptekę, do powszechnego użytku mieszkańców, którą zaopatrywał na własny koszt. Za tę działalność cesarz Józef II nadał mu medal «Bene Merentium», a arcybp lwowski Ferdynand Kicki powołał go na egzaminatora kleru. Pogarszający się stan zdrowia skłonił S-ego do udania się do Lwowa, gdzie zmarł 9 II 1793.

Wg Żegoty Paulego S. miał brata, po którym zostały dwie córki i trzech synów, m.in. Ignacy i Piotr Strzeleccy.

 

Bielski, Vita et scripta; Diccionario enciclopedico escolapio, Madrid-Salamanca 1990 I; toż, Salamanca 1983 II; Niesiecki; – Kaleta R., Obiady czwartkowe na dworze Stanisława Augusta – próba monografii, w: Warszawa XVIII wieku, W. 1973 z. 2; Konopczyński W., Stanisław Konarski, W. 1926; Popławski A., Pisma pedagogiczne, Wyd. S. Tync, Wr. 1957; Wołoszyński R. W., Między tradycją a reformą. Nauczyciele w Polsce XVIII wieku, Piotrków Trybunalski 2000 s. 245–6; – Listy Stanisława Konarskiego 1733–1771, Oprac. J. Nowak-Dłużewski, W. 1962; Magier, Estetyka Warszawy; – Arch. PAN: rkp. III–76 j. 39 k. 204 (odpisy i wypisy L. Chmaja z akt pijarskich); Arch. Pol. Prow. Pijarów w Kr.: Matricula Provinciae Polonae Scholarum Piarum (1742–1867); B. Jag.: rkp. 5344 t. IV (mater. Ż. Paulego).

Ryszard W. Wołoszyński

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.