Mycielski Józef h. Dołęga (ok. 1690–1734), stolnik w. kor. Był synem Andrzeja (zob.) i Marianny Tuczyńskiej, kasztelanki gnieźnieńskiej (która po śmierci Andrzeja wyszła za Adama Radońskiego, starostę inowłodzkiego). M. otrzymał staranne wykształcenie, ale wiemy o nim tylko tyle, że wydoskonalił się w retoryce i był dobrym mówcą. Właściciel rozległych majątków, już w r. 1713 otrzymał od matki za konsensem królewskim cesję wsi królewskiej Modrze w pow. kościańskim. Miał m. in. klucze Osiecznę z zamkiem, Wojnowice, Rokosowo w pow. kościańskim oraz Tuczno z zamkiem w pow. wałeckim. Wraz z Maciejem Mycielskim, kasztelanem poznańskim (zob.), podniósł M. swój ród do rzędu najpierwszych w Wielkopolsce. Obaj odziedziczywszy jako jedynacy wielkie majątki, podzielili się jeszcze znaczną częścią ogromnej fortuny po zmarłym bezpotomnie (w r. 1722) ostatnim z rodu Andrzeju Tuczyńskim, staroście powidzkim (siostra jego Marianna była matką M-ego), który był ojczymem Macieja. W r. 1718 nabył M. od Stanisława Domoradzkiego starostwo kruszwickie, które w r. 1730 cedował za konsensem królewskim Wacławowi Rzewuskiemu. Pozycję M-ego umocniło też małżeństwo (zawarte ok. r. 1718 – lub 1719) z Katarzyną Karoliną Małachowską, córką woj. poznańskiego Stanisława (zob.) i Anny Konstancji z Lubomirskich. Pod wpływem teściowej, gorliwej zwolenniczki Augusta II, M. został stronnikiem Sasów. Dn. 11 VIII 1729 otrzymał godność stolnika w. kor. Pełnił w tym czasie również funkcję rotmistrza woj. poznańskiego. Był deputatem na Trybunały w Piotrkowie i komisarzem w Radomiu. W obu instytucjach dał się poznać z dużej znajomości prawa i zagadnień skarbowych. W r. 1731, gdy Prusacy gwałtem uprowadzili poddanych z jego dóbr tuczyńskich, już uprzednio wielokrotnie rabowanych, M. wypadł za nimi z oddziałem zbrojnym, pochwycił już na terytorium brandenburskim podoficera pruskiego i uwięził go na zamku w Tucznie. W odpowiedzi na to Prusacy najechali dobra tuczyńskie, zrabowali, a następnie spalili kilka wsi, uprowadzając równocześnie wiele ludzi. Sam M., którego miano aresztować i odesłać do Berlina, ledwo zdołał schronić się do Drezna, gdzie szukał opieki u króla. Jan Lipski, podkanclerzy kor., interweniował w jego sprawie w ministerium berlińskim. Równocześnie (5 IX) M. zwracał się o pomoc do Michała Wiśniowieckiego, hetmana w. lit.
Po śmierci Augusta II M. posłował w r. 1733 z woj. poznańskiego na sejm konwokacyjny. Był wówczas delegowany na czas bezkrólewia jako rezydent do boku prymasa Teodora Potockiego. Opowiedział się za królem rodakiem, 10 IX 1733 z woj. poznańskim podpisał elekcję Stanisława Leszczyńskiego. M. zginął w nieznanych okolicznościach w czasie wojny domowej w r. 1734 i pochowany został 15 XI w Osiecznej u Reformatów, gdzie fundował im klasztor z kościołem.
Małżeństwo M-ego z Katarzyną Karoliną Małachowską (zm. 1744) było bezdzietne. Wdowa trzymała w dożywociu dobra tuczyńskie. Klucze Tuczno i Osiecznę dzieliły w r. 1746 siostry M-ego: Teresa Skoroszewska i Konstancja Ponińska.
Antoni Józef Żołędziowski, profesor Akademii Poznańskiej, poświęcił M-emu obszerny panegiryk (druk. P. 1734) oraz 3 utwory poetyckie: „Lament żalów JW IMci Stolnikowej Kor.”, „Na herb Nałęcz JW IMci Stolnikowej Kor. aluzja” oraz „Lament żalów JW rodzeństwa” (druk. łącznie z panegirykiem).
Estreicher, XVII 394, XXII 655, XXVIII 41; Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol.; Słown. Geogr., XII 605; Niesiecki, VI, IX 148; Uruski; Żychliński, V, XVIII 174; – Dworzaczek W., „Dobrowolne” poddaństwo chłopów, W. 1952 s. 82, 86, 88, 118, 121; Kantecki K., Stanisław Poniatowski, P. 1880 I 129; Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów parochialnych… w dawnej diecezji poznańskiej, P. 1858 I 221–4; – Elektorowie; Vol. leg., VI 293, 297; Żołędziowski A. J., Penniger sagittae…, P. 1734; – Arch. Państw. w Ł.: Arch. Kossowskich z Głogowy, rkp. 18; Arch. Państw. w P.: Majątek Kobylepole Mycielskich, rkp. 722, Rel. Grodz. Kościan, rkp. nr 85 s. 898, nr 91 s. 23, Pozn. nr 552 k. 59, 61, Wschow. nr 108 k. 11–12; B. Uniw. Warsz.: rkp. nr 97, 358; – Informacje Włodzimierza Dworzaczka.
Wacław Szczygielski