INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Józef Karge     

Józef Karge  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1966-1967 w XII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Karge Józef (1823–1892), generał armii amerykańskiej, profesor uniwersytetu w Princeton. Ur. 4 VI w Olędrach Terespolskich pod Opalenicą, ukończył gimnazjum w Poznaniu, a następnie studiował językoznawstwo, najpierw na uniwersytecie we Wrocławiu, potem w Paryżu i w Berlinie. Po skończeniu studiów wstąpił do wojska i w chwili wybuchu rewolucji 1848 r. był oficerem pruskiej kawalerii. Na wieść o organizacji wojsk polskich w Wielkopolsce opuścił szeregi pruskie i zaciągnął się do oddziałów L. Mierosławskiego. Po upadku powstania poznańskiego aresztowany przez Prusaków, zbiegł z twierdzy wykopanym przez siebie tunelem, a następnie przedostał się za granicę. Z Holandii, skąd został wydalony na skutek interwencji pruskiej, udał się najpierw do Paryża, a następnie do Londynu. Wspólnie ze spotkanym tam przypadkowo bratem wyemigrował w r. 1851 do Stanów Zjedn. A. P. i osiadł na stałe w Nowym Jorku. Początkowo znalazł się w trudnym położeniu materialnym; poprawę bytu spowodowało dopiero małżeństwo z wdową po pastorze amerykańskim. Przy pomocy szwagra – ustosunkowanego adwokata nowojorskiego – K. założył w Nowym Jorku prywatną szkołę języków obcych, która cieszyła się dobrą opinią i dużą popularnością.

W chwili wybuchu wojny domowej (1861) w Stanach Zjedn. K. zgłosił się jako ochotnik do wojsk Unii Północnej i został mianowany podpułkownikiem 1 p. jazdy New Jersey. W okresie organizowania tej jednostki popadł w konflikt z dowódcą pułku, co spowodowało jego krótkotrwały areszt. Latem 1862 r. pułk, wchodzący w skład armii gen. Fremonda, walczył przeciwko wojskom A. Jacksona. K. odznaczył się w tych walkach, a po wzięciu do niewoli dowódcy pułku sam stanął na jego czele. W podległej mu jednostce zaprowadził żelazną dyscyplinę, która w tym tak ciężkim dla Unii okresie wojny wielokrotnie uratowała pułk od rozbicia i zniszczenia. W czasie kampanii jesiennej 1862 r. K. odniósł szereg sukcesów na terenie północnej Wirginiim i odznaczył się w licznych bitwach i potyczkach (pod Brendy Station, Warreton, Aldie). W grudniu t. r. na skutek złego stanu zdrowia i odniesionych ran podał się do dymisji, wkrótce jednakże powrócił do służby. W początkach 1863 r. powierzono mu komendę nad nowo utworzonym 2 p. jazdy New Jersey. W czerwcu, w czasie zagrożenia spowodowanego ofensywą wojsk Konfederacji, K. otrzymał przejściowo dowództwo całej jazdy stanu New Jersey. W listopadzie 1863 r., wraz z podległym mu 2 p. jazdy, ruszył na południowy zachód, gdzie właśnie wzdłuż rzeki Missisipi rozwijała się ofensywa wojsk Unii. Po zdobyciu Vicksburga i kilku decydujących bitwach na terenach tych trwała mała wojna partyzancka. Przez półtora roku K. działał w stanach Missisipi, Tennessee, Kentucky, Arcansas i Luizjanie, odbył szereg marszów i walk i ten właśnie okres przyniósł mu sławę świetnego dowódcy kawalerii. W lecie 1864 r. mianowany został gen. brygady (Kongres Stanów Zjedn. zatwierdził tę nominację dopiero 13 III 1865), a przejściowo dowodził nawet dywizją. Jesienią 1864 r. wziął udział w słynnym raidzie kawaleryjskim przez stan Missisipi, w czasie którego odniósł szereg sukcesów, zdobył wiele sprzętu wojennego i jeńców. W początkach 1865 r. działał w rejonie Nowego Orleanu, a po zakończeniu wojny domowej mianowany został komendantem okręgu południowej Missisipi. Przez kilka lat służył jeszcze K. w armii Stanów Zjedn. Po demobilizacji armii, pomimo utrzymania tytułu generała brygady, objął w r. 1867 stanowisko porucznika w 8 p. kawalerii, stacjonowanym w stanie Nevada, na niespokojnym pograniczu zachodnim. Dopiero 1 I 1871 r. na własną prośbę otrzymał dymisję.

W r. 1870 Kolegium New Jersey w Princeton zaprosiło K-ego na katedrę języków i literatur europejskich. Stanowisko to zajmował aż do śmierci (27 XII 1892), a «… dzięki wysokiemu wykształceniu, zaletom charakteru i rzadkim talentom pedagogicznym stał się jednym z najgłośniejszych ówczesnych profesorów…» („National Encyklopedia of American Biography”). Pomimo iż z uwagi na służbę w wojsku pruskim i na brzmienie nazwiska Niemcy skłonni byli uważać K-ego za Niemca, on sam manifestował swoją polskość. W r. 1863 był członkiem założonego w Nowym Jorku Komitetu Polskiego, utrzymywał też żywe kontakty korespondencyjne ze swoją rodziną w Wielkopolsce i z proboszczem z Opalenicy. W kwietniu 1938 r. wzniesiono nagrobek K-ego na cmentarzu w Princeton.

 

Enc. Wojsk., IV 56; National Encyclopaedia of American Biography; Who’s who in Polish Amerika; Haitman F. B., Historical Register and Dictionary of the United States Army, Washington 1903; – Haiman M., Historia udziału Polaków w amerykańskiej wojnie domowej, Chicago 1928 s. 62–75, 185; Retinger J. H., Polacy w cywilizacjach świata do końca wieku XIX, W. 1937 s. 180; – Gordon J., Podróż do Nowego Orleanu, Lipsk 1867 s. 69, 85–8.

Marian Zgórniak

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.