Korzeniowski Józef (1863–1921), historyk, wydawca źródeł historycznych, bibliotekarz. Ur. 1 X w Puławach, syn Władysława, inżyniera, i Kazimiery z Winklerów, wnuk Józefa, autora „Kollokacji”. Jako kilkumiesięczne dziecko został wyrzucony przez Kozaków w czasie rewizji z bryki na ziemię, doznając skrzywienia kręgosłupa, które odbiło się na jego stanie zdrowia na całe życie. Wraz z rodzicami był na zesłaniu w Orenburgu. W l. 1875–80 uczęszczał do Gimnazjum Św. Krzyża w Dreźnie, a w l. 1880–2 do Gimnazjum Św. Anny w Krakowie. Następnie studiował historię na Wydziale Filozoficznym UJ, uzyskując tytuł doktora w r. 1886. Rozprawa doktorska O autorach Żywota P. Kmity i opisu wojny kokoszej (Kr. 1887) wywołała ostrą polemikę z W. Kętrzyńskim. W sporze tym zabierali głos F. Bostel, Z. Celichowski, K. Liske, A. Prochaska i W. Zakrzewski. Ostatecznie pogląd K-ego uznano za najtrafniejszy. W r. 1886 K. wydał Nieznane polskie i łacińskie wiersze politycznej treści (1548–1551) (Kr. 1886). W t. r. wyjechał do Rzymu z ekspedycją naukową zorganizowaną przez S. Smolkę w celu poszukiwań źródłowych poloników w archiwach i bibliotekach włoskich. Wyniki tych badań opublikował w wydawnictwie Analecta Romana, quae historiam Poloniae saec. XVI illustrant, ex archivis et bibliothecis excerpta (Kr. 1893, Script Rer. Pol., XV). Powróciwszy do Krakowa w r. 1888, katalogował i porządkował zbiór rękopisów Biblioteki Czartoryskich; pracę tę rozpoczął jeszcze przed wyjazdem do Rzymu, a następnie ogłosił drukiem pt. Catalogus codicum manuscriptorum Musei Principum Czartoryski Cracoviensis (t. 1–4, Kr. 1891–3).

W l. 1888–92 był K. sekretarzem komitetu wydawniczego przy Komisji Literackiej AU. Zajmował się wydawaniem serii Biblioteka Pisarzów Polskich, w której zamieścił również kilka swoich wydań źródłowych: „Rozmowa Polaka z Litwinem, 1564” (Kr. 1890 Xl), „Orichoviana. Opera inedita et epistulae Stanislai Orzechowski 1543–1566” (t. l. Kr. Í891, XIII), oraz „Sebastiana GrafiWieckiego rymy duchowne 1590” (Kr. 1893, XXVI). W r. 1889 wyjechał z komisją Akademii Węgierskiej do Konstantynopola, gdzie w skarbcu sułtańskim odkrył bullę Stefana Urosza II z r. 1308, wydaną z odpisu K-ego przez Akademię Serbską w Belgradzie. W l. 1890–1 był asystentem seminarium historycznego UJ. Następnie, otrzymawszy stypendium im. Śniadeckich, wyjeżdżał dwukrotnie do Petersburga (1891–2 i 1907) na poszukiwania naukowe. Wyniki tych badań opublikował m. in. w pracy Zapiski z rękopisów Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu i innych bibliotekach petersburskich („Arch. do Dziej. Liter.”, Kr. 1910 Xl). Z Petersburga pojechał do Szwecji, gdzie w Sztokholmie i Upsali prowadził poszukiwania źródłowe w archiwach państwowych. W l. 1893–6 jako delegat Akademii Umiejętności był kierownikiem stacji paryskiej, gdzie przyczynił się do uporządkowania i inwentaryzacji zbiorów Biblioteki Polskiej. W tym czasie czynił również poszukiwania poloników w archiwach londyńskich oraz w Simancas w Hiszpanii. Z tego okresu pochodzi opracowanie K-ego Souvenirs du Prince Stanislas Poniatowski, opublikowane w „Revue d’Histoire Diplomatique” (1895). Na życzenie Alberta Sorela K. poddawał Polakom studiującym w Szkole Nauk Politycznych w Paryżu tematy do prac naukowych. W r. 1896 za namową i poparciem S. Smolki został K. ammanuentem, w r. 1904 skryptorem Biblioteki Uniwersyteckiej we Lwowie. Równocześnie w r. 1898 był redaktorem „Kwartalnika Historycznego”, a w l. 1899–1905 zarządzał Biblioteką fundacji Wiktora Baworuwskiego we Lwowie. W l. 1905–19 był kustoszem Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. W r. 1912 uczestniczył w zjeździe w Raperswilu i został wybrany członkiem komisji rzeczoznawców do spraw Biblioteki Raperswilskiej. W t. r. został również mianowany konserwatorem Rady Archiwalnej dla powiatów Dobromil, Jarosław, Lesko, Przemyśl i Sanok. Po wybuchu pierwszej wojny światowej w r. 1914 ułatwił wyjazd do Anglii Konradowi Korzeniowskiemu, przebywającemu z dwoma synami w Zakopanem. W r. 1916 został członkiem Rady Archiwalnej w Wiedniu, a w r. n. członkiem Krajowego Grona Konserwatorskiego w Galicji Zachodniej w Krakowie. W końcu 1918 r. został powołany przez Min. Wyznań Rel. i Oświecenia Publ. na członka Rady Archiwalnej. W sierpniu 1919 r. przeniósł się do Warszawy dla zorganizowania wydziału bibliotek w Departamencie Nauki i Szkół Wyższych Min. Wyznań Rel. i Oświecenia Publ., w którym otrzymał stanowisko naczelnika. W grudniu 1920 r. wyjechał jako członek komisji polskiej delegacji pokojowej do Rygi w sprawie rewindykacji zbiorów bibliotecznych. Zmarł w Rydze 28 II 1921 r. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Ożeniony był z Anielą z Oświęcimskich, miał syna Józefa i córkę Marię Elżbietę.

Oprócz wymienionych wyżej publikacji K. ogłosił drukiem wiele prac i opracowań źródłowych. Do ważniejszych należą: Sposób odprawowania poselstwa z obedyencją do Rzymu (Kr. 1889), Wyprawa Królowej Katarzyny (Kr. 1889), Excerpta ex libris manu scriptis archivi consistorialis romani, 1409–1590, expeditionis romanae cura a. 1877 collecta (Kr. 1890), Polonici regni cum adjunctis provinciis descriptio (Kr. 1891). Prócz tego zamieszczał artykuły, sprawozdania i przyczynki w następujących czasopismach: „Ateneum”, „Czas”, „Dziennik Poznański”, „Eos”, „Historische Jahrbücher”, „Kraj”, „Kwartalnik Historyczny”, „Przegląd Polski” oraz w wydawnictwach encyklopedycznych, jak np. „Grande Encyclopédie”. Był członkiem korespondentem AU w Krakowie, Tow. Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Tow. Miłośników Historii i Zabytków Krakowa i Centralnej Komisji dla Zabytków Sztuki w Wiedniu.

Portret pędzla J. Malczewskiego oraz fot. w posiadaniu córki Marii Elżbiety Bylińskiej; – W. Enc. Ilustr.; – Hulewicz J., AU w Krakowie 1873–1918. Zarys dziejów, Wr.–W. 1958; Rederowa D., Ze studiów nad kontaktami AU z nauką obcą. Ekspedycja rzymska (1886–1918), „Roczn. B. PAN ,w Kr.” R. 4: 1958 s. 199, 202–3, 205, 214, 218, 246 (fot., tabl. przy s. 220); – „Dzien. Urzęd. Min. Wyznań Rel. i Oświecenia Publ.” R. 2: 1919 nr 9 s. 295, R. 4: 1921 nr 5 s. 168; – Al. K., Śp. J. K., „Świat” R. 16: 1921 s. 13 (fot.); Demby S., Śp. dr J. K., „Kur. Warsz.” R. 101: 1921 nr 65 s. 13 (nekrolog s. 15); Kronika, „Kwart. Hist.” R. 34: 1920 s. 203–4; Nekrologi, Śp. J. K., „Przegl. Hist.” S. 2 T. 3: 1922 nr 2 s. 90; Nekrologia, „Spraw. PAU” T. 26: 1921 nr 2 s. 1; Śp. dr J. K., „Tyg. Ilustr.” R. 62: 1921 nr 16 s. 254 (fot.); – Arch. UJ: S. II 906, Personel naukowy B. Jag. 1896–1913, Teczka przewodu doktorskiego Wydz. Filozoficzny II; B. Jag.: rkp. 6039 IV, 6510 IV k. 311–2, 648–51, 6289 III, 6444 III t. 4 k. 26–30, 6994 III k. 38, 7417 IV k. 31, 7535 IV, 7537 IV, 7538 III, 7540 III, 7544 IV, 7567 III k. 6–8, 7725 III k. 90–7, 7777 III k. 420, 7829 IV k. 160, 7889 III k. 59–60, 7921 k. 69–76, 8081 k. 209–10, 342–3, 366–7, 372–3, 8082 k. 120, 180, 9138 III k. 172–5; B. Narod.: rkp. 2725 k. 137–8, 2737 k. 43–4, 2783 k. 3–8, 2808 k. 84–6, 2926 k. 36, 5748 k. 54–5, 6319 k. 37–48, 7351, 7352; – Materiały oraz relacje ustne córki Marii Elżbiety Bylińskiej.

Stanisław Konarski