Skrzypiński Józef Leszek, pseud. Strzęp (1905–1995), ekonomista, oficer WP, Straży Pożarnej i konspiracyjnych formacji w czasie okupacji niemieckiej. Ur. 17 III (podawany w części dokumentów r. ur. 1906 jest błędny) w miasteczku Szczerców (pow. Łask), w rodzinie o tradycjach patriotycznych, był trzecim spośród sześciorga dzieci Wincentego, restauratora w Sieradzu, i Władysławy z domu Hauser (Hauzer).

S. jako harcerz i członek «Sokoła» wziął udział w rozbrajaniu Niemców w Sieradzu w r. 1918. Uczył się następnie w Szkole Handlowej w Sieradzu, którą ukończył w r. 1924. W t. r. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Handlowej w Poznaniu; ukończył je w r. 1927. Odbył następnie służbę wojskową (sierpień 1927 – wrzesień 1928) w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim i otrzymał stopień plutonowego podchorążego. Przydzielony został do 10. p. artylerii polowej (pap), a następnie do 10. p. artylerii lekkiej (pal) w Łodzi. W r. 1931 awansował do stopnia podporucznika rezerwy artylerii (patent nr 11015), porucznikiem został w r. 1937. Zarazem w l. 1929–30 kształcił się w Szkole Korpusu Technicznego Straży Pożarnej. W l. 1930–1 był w stopniu aspiranta oficerem Straży Pożarnej w Okręgu VI Tarnów Związku Straży Pożarnych woj. krakowskiego, następnie zaś objął stanowisko inspektora pożarnictwa w Grudziądzu w Związku Straży Pożarnych woj. pomorskiego.

W r. 1932 S. przeniesiony został do Policji Państwowej (PP) jako funkcjonariusz niemundurowy, pracował początkowo w Komendzie Powiatowej w Sarnach, zaś od r. 1934 jako referent w referacie bezpieczeństwa starostwa w Krzemieńcu. W r. 1935 został przeniesiony jako «pełniący służbę w PP w stopniach ofic.» do Oficerskiej Kadry Okręgowej (OKO) w II Pow. Komendzie Uzupełnień Warszawa–Miasto III OKO II (Tajny Dziennik Personalny Min. Spraw Wojsk., W. 1935 nr 224) i zaczął pracować w Komisariacie Rządu na m. stoł. Warszawę. Wchodził w skład ochrony prezydenta Ignacego Mościckiego w czasie uroczystości pogrzebowych marszałka Józefa Piłsudskiego (1935) i podczas wizyty prezydenta i ministra spraw zagranicznych Józefa Becka w Rumunii (1936).

W lipcu 1939 powołano S-ego na staż dowódców baterii do 18. pal (Ostrów Mazowiecka), podczas mobilizacji pułku 15 VII objął dowództwo 9. baterii III dywizjonu. Po wybuchu drugiej wojny światowej został 1 IX odwołany z 18. pal i przydzielony w stopniu kapitana jako oficer do zleceń przy Komisarzu Cywilnym Obrony Warszawy, prezydencie Stefanie Starzyńskim z zadaniem ochrony prezydenta i zapobiegania dywersji. Po kapitulacji Warszawy podjął próbę przedostania się do Francji, dotarł jedynie do Kowla, skąd późną jesienią t. r. powrócił do Warszawy i założył sklep hurtowy przy ul. Hożej 9. Jednocześnie działał w podziemiu. W marcu 1940 został wykładowcą i instruktorem m. in. stosowania materiałów wybuchowych i zasad walk ulicznych w konspiracyjnej szkole podchorążych Organizacji Wojskowej – Kadry Bezpieczeństwa (od listopada 1943 Korpusu Bezpieczeństwa – OW–KB). W r. 1942 po podporządkowaniu się OW–KB Armii Krajowej (AK) S. przeszedł wraz z częścią kadry OW–KB do Wojskowego Korpusu Służby Bezpieczeństwa (WKSB), tworzonego przez tzw. Administrację Zmilitaryzowaną Komendy Głównej AK, mającego w ramach Wojskowej Administracji Ziem Nowych (WAZN) stanowić kadrę administracyjną i policyjną tzw. Ziem Postulowanych, tzn. wschodnich terenów Rzeszy, przewidzianych do włączenia do Polski po zakończeniu wojny. W r. 1943 S. zorganizował grupę operacyjną dla Prus Wschodnich i następnie nią dowodził (w stopniu majora WKSB).

W powstaniu warszawskim w r. 1944 walczył S. w Zgrupowaniu mjr. «Bartkiewicza» (Włodzimierza Zawadzkiego) w Śródmieściu Północnym, przede wszystkim zaś w kompanii 1149 kpt. «Mazura» (Piotra Umińskiego), rozwiniętej z plutonu żandarmerii dowodzonego przez «Mazura». Podlegała ona bezpośrednio dowódcy Obwodu I «Środmieście» – ppłk. Edwardowi Pfeifferowi («Radwanowi») i brała udział w kolejnych próbach zdobycia PAST-y (gmach Polskiej Akcyjnej Spółki Telegraficznej przy ul. Zielnej), w ataku na gmach Komendy Policji przy Krakowskim Przedmieściu. Zadaniem jej było również ubezpieczenie miejsca zrzutów lotniczych na pl. H. Dąbrowskiego oraz ochrona miejsc postoju Komendy Obwodu i jedynego przejścia w Al. Jerozolimskich, łączącego Śródmieście Północne z Południowym (R. Bielecki). Wg własnych wspomnień kierował również akcją gaszenia pożaru gmachu Prudentialu. Był też szefem żandarmerii Obwodu I Śródmieście, któremu podlegało sześć plutonów żandarmerii powstańczej działających w różnych rejonach Północnego i Południowego Śródmieścia (J. Marszalec).

Po kapitulacji powstania S. był więziony w Stalagu XB Sandbostel, gdzie został polskim komendantem trzech baraków jenieckich. Po zakończeniu wojny przebywał w obozach przejściowych w Verden i Delmenhorst, skąd w grudniu 1945 powrócił do kraju. Zatrudniony został jako naczelnik wydziału początkowo w Min. Żeglugi, następnie w Min. Handlu Zagranicznego w Dep. Eksportu. W tym czasie był czterokrotnie zatrzymywany przez Urząd Bezpieczeństwa. W lutym 1950 zwolniono go z pracy, został aresztowany w r. 1951 i po rocznym śledztwie skazany na sześć lat więzienia z dekretu o faszyzacji życia. Wyrok odbywał w więzieniu na Mokotowie i w Obozie Pracy Więźniów w Jelczu przy budowie zakładów autobusowych, skąd zwolniono go w początku 1957 r. i zrehabilitowano.

Po krótkim okresie zatrudnienia w Min. Rolnictwa (naczelnik wydziału) był S. od 2 XI 1961 do przejścia na emeryturę 1 III 1971 zastępcą dyrektora ds. handlowych w Hurtowni Nr 1, a od 1 III 1963 dyrektorem Hurtowni Nr 2 Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Hurtu Spożywczego (WPHS). Po przejściu na emeryturę działał w środowisku kombatanckim OW-KB. Był także czynny w Społecznym Komitecie Budowy Pomnika Bohaterów Powstania Warszawskiego oraz członkiem Światowego Związku Żołnierzy AK i brał udział w Światowym Zjeździe tej organizacji w sierpniu 1994. Decyzją ministra obrony narodowej z 6 V 1993 awansowany został do stopnia podpułkownika. S. zmarł w Warszawie 20 V 1995 i został pochowany na cmentarzu Komunalnym na Powązkach (kw. OW–KB). Był odznaczony m. in. Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari V kl. (1985), krzyżami: Kawalerskim (1982) i Oficerskim (1988) Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych (1944), Krzyżem Kampanii Wrześniowej (1985), Krzyżem Armii Krajowej (1970), Warszawskim Krzyżem Powstańczym (1982), Złotym Krzyżem Korony Rumuńskiej (1936).

S. był żonaty dwukrotnie: po raz pierwszy z Zofią Pietrowiec, starszym radcą w Komitecie Normalizacyjnym, po raz drugi z Honoratą Wandą Rosińską, lekarzem specjalistą medycyny pracy. Z pierwszego małżeństwa pozostawił syna Włodzimierza Janusza (ur. 1935), sędziego Sądu Wojewódzkiego, który wraz z matką został jesienią 1939 deportowany do Kazachstanu, skąd oboje powrócili w r. 1946.

Portret S-ego w posiadaniu żony w W.; Fot. w Mater. Red. PSB; – Na drodze do Niepodległości 1914–1921. Wystawa 11 IX 1988 – 31 I 1989, Muz. Okręgowe w Sieradzu; – Bielecki R., W zasięgu PAST–y, W. 1994; Hempel A., Pogrobowcy klęski. Rzecz o policji „granatowej” w Generalnym Gubernatorstwie, 1939–1945, W. 1990; Lew-Starowicz J., Józef „Strzęp” Skrzypiński 1900–1995, „Na sieradzkich szlakach” 1996 nr 4/44 (fot.); Marszalec J., Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w Powstaniu, w: Powstanie Warszawskie. 1 sierpnia – 2 października 1944, Służby w walce, W. 1994 s. 125; Mączyński M., Policja Państwowa w II R.P., Kr. 1997; Oddziały powstania warszawskiego, W. 1987; Strzelecki W., Bezpieczeństwo na ziemiach Polski, W. 1934; – Amtliches Fernsprechbuch für des Generalgouvernement 1940, 1941, 1942 s. 159, 179, 230; Dzien. Personalny Min. Spraw. Wojsk. 1932 nr 1 s. 28, 71; – „Życie Warszawy” 1995 nr 139; – Arch. Uniw. Warsz.: Akta studenckie, nr alb. 28027 (dot. syna); Arch. Zarządu Woj. Związku Kombatantów RP i Osób Represjonowanych (dawny Zarząd stołeczny ZBoWiD) w W.: sygn. W 15446; Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe „WOLA” (dawny WPHS): Szczątkowe akta S-ego; – Biografie żołnierzy środowiska OW–KB–AL, W. 1992 (druk na prawach rkp.); – Mater. w posiadaniu żony H. W. Rosińskiej-Skrzypińskiej oraz jej informacje; – Informacje Zbigniewa Lwa-Starowicza, siostrzeńca S-ego, i Bohdana Kabulskiego z W.

Marek Getter