Raciborski Józef (1879–1935), konserwator zabytków, archiwista. Ur. 28 V w Kociołkach w pow. kaliskim, był synem Walerego i Emilii z Łaszczyńskich.
Wcześnie osierocony, pozostawał R. pod opieką franciszkanów; uczył się w ich szkole przyklasztornej w Kaliszu, potem we Lwowie. Był w r. 1899 wysłany do Rzymu, po powrocie zdał w r. 1910 maturę w gimnazjum w Szawlach. W l. 1904–5 studiował na Wydziale Teologicznym UJ, a także uczęszczał na wykłady Stanisława Krzyżanowskiego (nauka o archiwach i chronologia). Wg nekrologu w „Kurierze Warszawskim” miał studiować przez kilka lat w Rzymie (archeologia i historia sztuki). Wrócił następnie do Kalisza, gdzie w r. 1912 ogłosił Monografię Kalisza. Od r. 1915 przebywał w Rosji; w r. 1917 został zatrudniony w Komisji Likwidacyjnej do spraw Król. Pol. jako komisarz na gubernię smoleńską.
W r. 1919 R. wrócił do kraju. Pracował jako konserwator sztuki w okręgu kaliskim, a w l. 1921–3 jako konserwator przy Urzędzie Wojewódzkim Łódzkim, W wyniku konkursu został w grudniu 1925 kierownikiem powstającego w Łodzi Archiwum Akt Dawnych. W okresie od 1 IV 1928 do 31 VIII 1930 pełnił jednocześnie obowiązki kierownika Archiwum Państwowego w Piotrkowie, zastępując Adama Próchnika, wówczas posła do Sejmu RP. Pod wpływem zainteresowań R-ego ukształtowany został profil Archiwum Akt Dawnych w Łodzi. Bezpośredni jego udział w pracach porządkowych nad aktami był niewielki. Zajmował się głównie gromadzeniem zasobu oraz pracami wydawniczymi. R. był jednym z inicjatorów i redaktorem czasopisma poświęconego Łodzi i okolicy pt. „Rocznik Łódzki”, którego trzy tomy zostały wydane w l. 1928–33. Był członkiem Komisji Archiwalnej w Łodzi (od r. 1926) i członkiem Komisji Historycznej PAU (od ok. r. 1933). Po przejściu na emeryturę z dn. 1 X 1934 mieszkał w Piotrkowie Trybunalskim.
R. prowadził badania regionalne. Na łamach „Rocznika Łódzkiego” ogłosił m. in. rozprawy: Dawny ratusz łódzki (T. 1: 1928), Godło i pieczęcie Łodzi (T. 3: 1933), a także Bibliografię Łodzi za lata 1928–1929–1930 (T. 2: 1931) i za l. 1931–2 (T. 3: 1933). W rękopisie pozostała nie ukończona praca Martyrologium powstania styczniowego 1861–1864. R. zmarł 7 XII 1935, pochowany został na cmentarzu w Piotrkowie Trybunalskim. Był odznaczony orderem papieskim Pro Ecclesia et Pontifice i Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta.
Brak danych o stosunkach rodzinnych, poza informacją (M. Rawita-Witanowski), że R. był żonaty.
Fot. w Materiałach Red. PSB; – Rawita-Witanowski M., Józef Rawita-Raciborski, „Nurt” (Piotrków) 1937 nr 1 (3) (fot.); – „Archeion” 1927 t. 2. s. 179–80; „Kur. Warsz.” 1935 nr 356; „Roczn. Hist.” 1936 s. 359–60; „Roczn. PAU” 1933/4 s. XLVI; – Arch. UJ: S II 515, WT II 140–142; Akta m. Łodzi, Wydział Kontroli, sygn. 28334; B. Arch. Państw. w Ł.: Szwed R., 60 lat Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim. Ludzie i osiągnięcia, (mszp.); – Rawita-Witanowski M., Ś. p. Józef Rawita Raciborski, (rkp. w Materiałach Red. PSB).
Julianna Wasiak