INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Józef Sanojca      Józef Sanojca, wizrunek na podstawie zdjęcia z lat 1920-tych.

Józef Sanojca  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sanojca Józef (1887–1953), publicysta, działacz ruchu ludowego, poseł na Sejm RP. Ur. w Kołomyi-Wincentówce w rodzinie chłopskiej, był synem Stefana i Rozalii.

S. ukończył gimnazjum we Lwowie, a następnie studiował rolnictwo i prawo na Uniw. Lwow. Jeszcze przed pierwszą wojną światową zbliżył się do ruchu ludowego i był współpracownikiem „Przyjaciela Ludu”, a także „Zarania” i „Kuriera Lwowskiego”. W czasie rozłamu w r. 1913 w Polskim Stronnictwie Ludowym (PSL) opowiedział się po stronie PSL-Lewicy i 5 IV 1914 został wybrany na sekretarza Rady Naczelnej tegoż stronnictwa. Przed pierwszą wojną światową działał także w organizacjach niepodległościowych w Galicji. Był delegowany przez Stronnictwo do Polskiego Skarbu Wojskowego. W czasie wojny służył w Legionach Pol.

W okresie międzywojennym S. działał nadal w ruchu ludowym. Współpracował z „Przyjacielem Ludu”, organem PSL-Lewicy w Krakowie, i redagował go w r. 1922. Był także w l. 1920–1 redaktorem „Tygodnika Ludowego” w Piotrkowie. W r. 1922 w związku z zamierzonym choć niedokonanym połączeniem z PSL-«Piast», S. wraz z gronem posłów przeszedł do PSL-«Wyzwolenie». Z ramienia tej partii był posłem na Sejm w kadencji 1922–7, wybrany w okręgu nr 42: pow. Kraków. Był następnie od r. 1923 członkiem Zarządu Głównego PSL-«Wyzwolenie», a potem wiceprezesem PSL-«Wyzwolenie» i wiceprezesem Klubu parlamentarnego «Wyzwolenie i Jedność Ludowa». W r. 1926 wraz z grupą Jana Dąbskiego, wystąpił z PSL-«Wyzwolenie» i stał się współzałożycielem Stronnictwa Chłopskiego (SCh), działając tu jako sekretarz i członek Rady Naczelnej. S. w Sejmie uczestniczył w następujących Komisjach: Budżetowej, Morskiej, Robót Publicznych, Prawniczej, Przemysłowo-Handlowej, Skarbowej, Regulaminowej i Nietykalności Poselskiej. Występował głównie w sprawach rolnych i skarbowych. Stawiał wnioski o budowę nowych linii kolejowych, pomoc dla powodzian, przeciwko wywłaszczeniu drobnych dzierżawców. W przemówieniach swych (m. in. 30 VI 1925) podkreślał rolę stronnictw chłopskich w odbudowie i obronie państwowości polskiej.

W swej działalności publicystycznej związanej z wystąpieniami sejmowymi S. poruszał przede wszystkim sprawy reformy rolnej i występował przeciw rządom prawicy. Popierał ideę spółdzielczości. Artykuły swoje drukował głównie w „Wyzwoleniu” i „Chłopskim Sztandarze”, gdzie był od r. 1923 redaktorem odpowiedzialnym. S. był uważany za zręcznego mówcę i publicystę. Jego ostre, często nawet demagogiczne wystąpienia zjednywały mu dużą popularność na wiecach chłopskich, ale wywoływały także spory krytycyzm innych współczesnych. Ogłosił m. in. broszurę Pochód rewolucji (Wil. 1924).

Po przewrocie majowym w r. 1926 S. opowiedział się po stronie Józefa Piłsudskiego i na początku r. 1928 wystąpił ze SCh i przeszedł do Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR). Przez 4 miesiące 1927 r. redagował propiłsudczykowski „Tygodnik Włościański”, gdzie był też autorem większości artykułów. W r. 1928 został wybrany na posła do Sejmu z listy BBWR w woj. tarnopolskim (nr 54: pow. Tarnopol, Zbaraż i in.), był członkiem Komisji Budżetowej. W tej kadencji przemawiał także często w Sejmie, ale jego mowy nie budziły już teraz takiego zainteresowania jak dawniej (B. Singer). Jako poseł BBWR, zaniechał zupełnie problematyki rolnej. W r. 1930 wszedł do Sejmu z listy BBWR wybrany w okręgu wyborczym 22: Sandomierz, Stopnica, Pińczów. W l. 1927–31 był członkiem zarządu miasta Kołomyi, w r. 1933 zastępcą komisarza rządowego, a od r. 1934 prezydentem Kołomyi. Wysuwano wówczas przeciw niemu pewne zarzuty o nadużywanie stanowiska dla celów osobistych. W l. 1938–9 był po raz czwarty posłem na Sejm z ramienia Obozu Zjednoczenia Narodowego z okręgu 67: Kołomyja; wchodził do Komisji Administracyjno-Samorządowej i Komisji Budżetowej.

We wrześniu 1939 przez Węgry S. wyjechał do Paryża. Następnie przebywał z ramienia rządu RP w Bukareszcie, gdzie zajmował się ewakuacją polskich żołnierzy do Francji. Później przebywał w Palestynie i w Libanie; prowadził tam działalność oświatową w wojsku. Od r. 1951 mieszkał w Anglii. Zmarł 29 IV 1953 w Croydon i tam został pochowany.

 

Giza S., Wycech C., Materiały do bibliografii historii ruchu ludowego i zagadnień społecznych wsi 1864–1961, W. 1964; Szczechura R. i T., Zagadnienia kult.-oświat. Bibliogr.; ciż, Zagadnienia społ.-polit. Bibliogr.; Turowska-Bar I., Polskie czasopisma o wsi i dla wsi, W. 1963 s. 66, 142; W. Enc. Powsz. (PWN), X; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Mościcki-Dzwonkowski, Parlament RP 1919–27 (fot); Rzepeccy, Sejm i senat 1922–7, s. 275 (fot.), 279, 464, 466, 470; Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–33, s. 112 (fot.), 114, 203, 211; Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, W. 1989 (fot.); [Zieleniewski L.], Scriptor, Sejm i Senat 1938–1943, W. 1939; Giza, Władze stronnictw lud., s. 600, 607–10, 621–2; Izby Ustawodawcze, „Przekrój” 1939 nr 1 s. 76 (fot.), 111, 112; Skład osobowy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 marca 1931 r., W. 1931, s. 32, 43, 52; – Borkowski J., Ludowcy w Drugiej Rzeczypospolitej, W. 1987 I (wspólna fot.) – II; Dunin-Wąsowicz K., Dzieje Stronnictwa Ludowego w Galicji, W. 1957; Jachymek J., Myśl polityczna PSL Wyzwolenie, L. 1983; tenże, Polskie Stronnictwo Ludowe Lewica 1913–1924, L. 1991; Madajczyk C., Burżuazyjno-obszarnicza reforma rolna w Polsce, W. 1956; Paczkowski A., Prasa polityczna ruchu ludowego, W. 1970; Szczepański S., Z dziejów ruchu ludowego, Kr. 1923; Więzikowa A., Stronnictwo chłopskie 1926–1931, W. 1962; – Rataj M., Pamiętniki, W. 1965; Singer B., Od Witosa do Sławka, W. 1990 s. 63, 76–8; Spraw. stenogr. Sejmu 1922–35, 1938–9; Stapiński J., Pamiętnik, W. 1959; Świtalski K., Diariusz 1919–1935, Do druku przygotował A. Garlicki i R. Świętek, W. 1992; – „Roczniki Dziej. Ruchu Lud.” II, IV, V, VI, IX, X; – Informacje Reginy Oppmanowej z Instytutu im. Generała Sikorskiego w Londynie.

Krzysztof Dunin-Wąsowicz

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.