INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Józef Sembratowicz  

 
 
1821-11-08 - 1900-10-23
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sembratowicz Józef (1821–1900), metropolita lwowski obrządku greckokatolickiego. Ur. 8 XI w Krynicy, był synem Teodozego, tamtejszego proboszcza greckokatolickiego, i Konstancji z Choroszczakowskich.

W szkole ludowej S. uczył się w Muszynie i w Nowym Sączu, naukę gimnazjalną rozpoczął w Nowym Sączu (1834–9) i kontynuował w Przemyślu. Dzięki stypendium przemyskiego bpa greckokatolickiego Iwana Snihurskiego, od października 1841 do lipca 1845 studiował teologię na uniwersytecie w Wiedniu. Święcenia kapłańskie otrzymał S. w Przemyślu 7 X 1845, jako celebs, po czym objął funkcję prefekta w otwartym właśnie przemyskim seminarium duchownym. Od 12 VI 1846 do 19 VIII 1850 przebywał w Wiedniu dla dalszych studiów w Augustineum. Dn. 27 VII 1850 otrzymał tam tytuł doktora na podstawie dysertacji De justificatione secundum doctrinam s. apostoli Pauli.

W r. akad. 1850/51 S. objął, jako suplent po śmierci Jakuba Gierowskiego, katedrę Nowego Testamentu i języka greckiego na Uniw. Lwow., pełniąc jednocześnie obowiązki prefekta tamtejszego seminarium greckokatolickiego. Dn. 11 XII 1852, wskutek starań rektora seminarium centralnego ks. Spiridona Litwinowicza, został przeniesiony do Wiednia, początkowo jako prefekt tej instytucji, a od 17 II 1853 jako jej wicerektor. Dn. 11 VI 1859 został mianowany profesorem w uprzednio już zajmowanej katedrze na Uniw. Lwow. Wykłady prowadził do r. 1865. W r. 1863 S. objął funkcję referenta pomocniczego w greckokatolickim konsystorzu lwowskim i egzaminatora archidiecezjalnego w zakresie hermeneutyki i egzegezy. Mając opinię człowieka żyjącego tylko nauką i modlitwą, pozyskał sobie życzliwość wpływowych kół polskich.

Dn. 24 III 1865 Pius X prekonizował S-a na tytularnego arcybpa Nazjanzu, a 27 III mianował go ordynariuszem dla rytu greckiego w Rzymie. Sakrę otrzymał S. w katedrze św. Jura we Lwowie 11 VI t.r. z rąk metropolity Litwinowicza oraz bpa przemyskiego Tomasza Polańskiego i arcybiskupów lwowskich Franciszka Wierzchlejskiego (łacińskiego) i Grzegorza Szymonowicza (ormiańskiego). Przed wyjazdem z Galicji poświęcił fundamenty pod nową cerkiew w Krynicy. Głównymi obowiązkami S-a w Rzymie było wyświęcanie kleryków Kolegium Greckiego, wykładanie tamże liturgiki oraz doradztwo Kongregacji Rozszerzania Wiary. Otrzymał zaraz do wypełnienia szczególną misję w Konstantynopolu, gdzie 9 XI 1865 w kościele św. Jana Chryzostoma konsekrował na biskupa ks. Rafaiła Popowa, administratora dla unitów bułgarskich. Był także S. trzecim postulatorem w procesie kanonizacyjnym Jozafata Kuncewicza, zakończonym 12 VI 1867. Dn. 29 VI uczestniczył w celebrze kanonizacyjnej w bazylice św. Piotra, wkrótce w triduum (12–14 VII) ku czci świętego w kościele św. Atanazego. Działalność rzymska zbliżyła go do zakonu oo. zmartwychwstańców, odgrywającego za pontyfikatu Piusa IX wybitną rolę w sprawach unijnych.

Dn. 1 X 1867 S. został administratorem greckokatolickiej diec. przemyskiej, której ordynariusz był chory. Nie został zaakceptowany przez tamtejsze środowisko kościelne i przez pewien czas musiał nawet mieszkać poza pałacem biskupim. Po śmierci bpa Polańskiego (11 XI 1869) kapituła katedralna uznała, że kompetencje S-a (uchodzącego za stronnika polskich sfer politycznych) wygasły – wybrała na wikariusza kapitulnego ks. Grzegorza Szaszkiewicza. Interwencja Watykanu przywróciła jednak władzę S-owi. Sprawował ją aż do 26 V 1872, odbywając w tym czasie liczne wizytacje pasterskie nawet w najbardziej odległych, górskich dekanatach diecezji. Na zaproszenie papieskie przygotowywał się do udziału w I Soborze Watykańskim.

Po śmierci arcybpa Litwinowicza cesarz Franciszek Józef I mianował 18 V 1870 S-a metropolitą lwowskim, co potwierdził papież Pius IX 26 VI t.r. Awans S-a nastąpił podobno dzięki poparciu ministra dla Galicji Kazimierza Grocholskiego, wbrew opinii Ludwika Possinger-Choborskiego, ówczesnego wicenamiestnika Galicji. Już w trakcie ingresu do katedry (7 VIII) doszło do pierwszego zatargu z nowym namiestnikiem Agenorem Gołuchowskim. który przerwał pieśń „Otče, blagaju tja”, wykonywaną przez seminarzystów na melodię rosyjskiego hymnu państwowego, a potem w raporcie dla Wiednia ostro skrytykował postawę S-a.

Zaraz po objęciu swego stanowiska S., na zwołanej u siebie naradzie, usiłował pogodzić zwalczające się ugrupowania rusińskie – rusofili i narodowców – opierając się na programie opracowanym przez swego najbliższego współpracownika ks. Mychajłę Malinowskiego. Jednak narodowcy w liście do S-a koncepcje te odrzucili (,,Osnova” 1871 nr 58). Stopniowo nasilał się konflikt S-a z polskimi sferami politycznymi. W sierpniu 1871 S. złożył skargę do cesarza na «uciemiężenie narodowości ruskiej ze strony galicyjskich władz rządowych», szczególnie «co do równouprawnienia języka ruskiego w szkołach”. Radzie Szkolnej Krajowej zarzucił prowadzenie polityki personalnej zmierzającej do polonizacji, a to w związku z zakładaniem szkół utrakwistycznych. Sam S. wspomagał działalność ruskich burs szkolnych. Z racji swej godności kościelnej został posłem do sejmu galicyjskiego, członkiem austriackiej Izby Panów i tajnym radcą cesarskim. W sierpniu 1873 wydał list pasterski w sprawie pierwszych bezpośrednich wyborów do Rady Państwa. Brał udział w uroczystościach państwowych, jak np. 25-lecie panowania Franciszka Józefa w r. 1873 i pogrzeb eks-cesarza Ferdynanda I w r. 1875.

Obejmowanie nowego urzędu i wybuch zatargu o państwo kościelne przeszkodziły S-owi w zrealizowaniu zamiaru uczestnictwa w Soborze. Konsekwentnie wspierał papieża: potępił fakt zajęcia Rzymu przez Włochy w specjalnym liście pasterskim i omówił w nim wydaną z tej okazji encyklikę „Ubi nos arcano” (10 VI 1871); z okazji jubileuszu 25-lecia Piusa IX wydał 30 VI t.r. list pasterski i zarządził specjalne uroczystości w swej dziecezji, 1 VII zaś ogłosił kolejny list w sprawie papieskiej bulli „Pastor aeternus”. Przez dwa lata był S. jedynym hierarchą swego rytu w Galicji. Dopiero 8 IX 1872 konfirmował, a 20 IX konsekrował we Lwowie swego następcę w Przemyślu, Jana Stupnickiego.

W l. 1873–9 podejmował S. starania o skompletowanie składu kapituły lwowskiej, co napotykało na poważne trudności natury finansowej i personalnej. Zlecił archidiakonowi ks. Malinowskiemu opracowanie statutów, które zostały zatwierdzone przez papieża w r. 1875. Dn. 31 VII ogłosił zbiórkę, co pozwoliło mu przeprowadzić renowację katedry św. Jura. Wizytacje kanoniczne doprowadziły S-a do wniosku, że niski stan moralny wsi wschodniogalicyjskiej spowodowany jest plagą alkoholizmu. Ogłosił w tej sprawie list pasterski O visokom dostoinstve čolovieka (3 IV 1874) i kilka innych dokumentów pastoralnych. Poparcie przez S-a ruchu trzeźwości przyczyniło się do spadku spożycia alkoholu, ale też wywołało niechęć do niego ze strony ziemiaństwa polskiego, zabiegającego w tym samym czasie o utrzymanie swych zysków z propinacji.

W r. 1874 S. wziął udział w naradach episkopatu Austrii w sprawie projektu nowej regulacji stosunków państwowo-kościelnych. Wbrew jego zaleceniom księża greckokatoliccy – posłowie do Rady Państwa głosowali za tym projektem (tzw. ustawy majowe). Obniżyło to opinię o S-u w Watykanie; z drugiej strony obłożenie jednego z duchownych – Gabriela Krzyżanowskiego – suspensą, wywołało interpelację w Radzie Państwa (25 IV 1874) i oświadczenie rządu, że sprzeciwi się próbom ewentualnego odebrania tym księżom uposażeń rządowych z tytułu sprawowanych funkcji kościelnych. Stopniowo zaostrzał się konflikt S-a z polskimi sferami politycznymi.

W trudnej sytuacji postawiła S-a likwidacja przez rząd rosyjski unii w Król. Pol. Na przełomie l. 1873 i 1874 starał się o zgodę na złożenie wizyty w Petersburgu w tej sprawie. Dn. 13 V 1874 Pius IX w encyklice „Omnem sollicitudinem” zwrócił się do S-a i pozostałych biskupów greckokatolickich w Galicji z apelem o pomoc dla unitów chełmskich. Również opinia publiczna Galicji naciskała na S-a, biskupi łacińscy zarzucali mu «milczenie naganne» (bp Ignacy Łobos, 20 XI 1874). Pod tą presją S. usiłował zahamować wyjazdy duchowieństwa galicyjskiego do diec. chełmskiej i deklarował wierność Stolicy Apostolskiej (list pasterski z 17 III 1875 O ednosti v Cerkvi i o primati sv. Petra). Zabronił też czytania najsilniej popierającego prawosławie czasopisma „Nauka” (29 X, zakaz ponawiany potem w l. 1880 i 1881). Wysiłki te przyniosły mierny rezultat, apostaci z archidiecezji S-a odegrali znaczną rolę w wydarzeniach chełmskich. Podejrzenia o rusofilskie sympatie S-a pochodziły stąd, że godził się z polityką ks. Malinowskiego, który nie dopuścił uchodzących z Królestwa kapłanów unickich do obejmowania parafii w archidiec. lwowskiej, choć ministerstwo wyznań reskryptem z 7 III 1873 zezwalało S-owi użyć ich prowizorycznie w duszpasterstwie, a papież w nowym liście do niego z 4 I 1876 wręcz zażądał nadawania im wakujących parafii i zwolnił z egzaminu konkursowego. Skargi księży chełmskich (tylko jeden z nich, ks. Bojarski, otrzymał od S-a parafię) wywołały oburzenie opinii polskiej (petycje w Sejmie Krajowym w maju 1875 i marcu 1876). Napływające do Watykanu oskarżenia pod adresem S-a (m.in. memoriał Maurycego Dzieduszyckiego) spowodowały wysłanie przez sekretarza stanu, kard. G. Antonellego poufnej misji informacyjnej w r. 1876 do Lwowa. Papież skierował też do S-a brewe 8 III 1876. Pragnąc usunąć podejrzenia, S., w liście pasterskim z 28 III, raz jeszcze wezwał swój kler do wierności katolicyzmowi.

Dn. 15 XII 1876 wydał S. list O katechizacji. W r. 1877 stanął na czele ukraińskiej pielgrzymki do Rzymu z okazji 50-lecia sakry biskupiej Piusa IX (3 VI). W t.r. policja dokonała dwukrotnej rewizji w seminarium lwowskim z powodu podejrzeń o propagowanie tam literatury socjalistycznej. Dało to asumpt do ataku na S-a ze strony ks. Danyły Taniaczkewycza (Obačnyj, „Socijalisti meži seminaristami?”, L’viv 1877), który postulował, aby odebrać mu władzę i przydać sufragana w osobie jego bratanka Sylwestra Sembratowicza (zob.). We wrześniu t.r. S. wraz z nuncjuszem wiedeńskim L. Jacobinim wziął udział w trójobrządkowej celebrze intronizacji obrazu Matki Boskiej u jezuitów w Starej Wsi, a następnie gościł go w swym pałacu we Lwowie. Wykorzystując pobyt nuncjusza, zarzuty wobec S-a przedstawił Adam Sapieha i ponowił je w Watykanie (listopad 1878). Nowy sekretarz stanu, kard. A. Franchi miał wówczas nazwać nominację S-a «des calamités». Tymczasem S. z jednej strony wspierał jezuickie misje ludowe, mające na celu wyrugowanie sympatii do prawosławia (dał też jezuitom zgodę na druk literatury religijnej w języku ukraińskim), z drugiej zaś solidaryzował się z działalnością polityczną Rusinów (poparcie protestu posłów przeciw brakowi ukraińskojęzycznej wersji dokumentu erekcyjnego dla nowego gmachu sejmowego; list pasterski z 2 VI 1879 O viborach do parlamentu). Niezadowolenie władz nie ustawało, m.in. dał mu wyraz arcyks. Karol Ludwik podczas wizyty we Lwowie. Nasilał się też nacisk sfer polskich. W r. 1878 magistrat m. Lwowa zażądał od niego wprowadzenia w cerkwiach miejskich kazań w języku polskim. Wreszcie w r. 1879 został sufraganem bratanek S-a, Sylwester, co pomyślane było jako próba osłabienia wpływów rusofilskich w konsystorzu.

Dn. 22 IV 1880 S. ponownie naraził się opinii sfer urzędowych, celebrując przeniesienie zwłok swych poprzedników: Grzegorza Jachimowicza i S. Litwinowicza z likwidowanego cmentarza Grodeckiego na cmentarz Łyczakowski. Uroczystość ta stała się okazją do masowej demonstracji o wyraźnie rusofilskiej wymowie. Mimo to, papież nadał S-owi w r. 1880 tytuł hrabiego i asystenta tronu papieskiego.

Rusofilska linia postępowania S-a była również krytykowana przez niektórych księży greckokatolickich, zarówno orientacji propolskiej, jak i proukraińskiej. Ci ostatni, skupieni wokół czasopisma ,,Ruskij Sion”, cieszyli się cichym poparciem jego bratanka. W listopadzie 1880 S. zlikwidował jednak to czasopismo, a na jego miejsce powołał ,,Galickij Sion”, pod nową redakcją. Zapewne wówczas pogorszyły się stosunki S-a ze zmartwychwstańcami, których inicjatywie – internatowi dla synów księży greckokatolickich – był przeciwny.

Pod koniec czerwca 1881 S. stanął na czele pielgrzymki greckokatolickiej z Galicji do Rzymu z okazji milenium misji morawskiej św. Cyryla i Metodego oraz dla wyrażenia wdzięczności za ogłoszoną 30 IX 1880 encyklikę „Grande munus”, która podnosiła kult cyrylometodiański do rangi ogólnokościelnego. W dn. 3–5 VII S. uczestniczył w uroczystym triduum, sprawowanym pod auspicjami papieża Leona XIII. Po zakończeniu uroczystości wziął udział w przyjęciu wydanym przez A. Sapiehę w pałacu Altieri, na którym był demonstracyjnie honorowany przez gospodarza. Z kolei za udział w tej imprezie był S. atakowany przez rodaków. W trakcie tej wizyty, w rozmowach z arcybpem S. Cretonim, sekretarzem Kongregacji Rozszerzania Wiary ds. Rytu Wschodniego, odmówił swego poparcia dla propozycji wprowadzenia celibatu w metropolii lwowskiej.

Dn. 5 I 1882 do S-a zwróciła się wspólnota wiejska w Hniliczkach, w pow. zbaraskim, z zawiadomieniem o przejściu na prawosławie. Wprawdzie S. natychmiast zgłosił ten fakt prokuraturze i współpracował z akcją misyjną jezuitów, zainicjowaną na obszarach zagrożonych odpadnięciem od Unii (tzw. misja podolska), lecz krytyka ze strony opinii polskiej i niezadowolenie władz narastało. Wyznaczona 29/31 I t.r. przez S-a komisja, mająca zbadać sprawę Hniliczek, doprowadziła w końcu wieś do powrotu na łono Kościoła katolickiego, lecz już wkrótce lwowski proces działaczy rusofilskich (czerwiec–lipiec t.r.), w którym oskarżano również kilku księży greckokatolickich, a szczególnie Iwana Naumowicza, udowodnił istnienie sympatii ku prawosławiu i Rosji w środowisku świętojurskim. Sytuację S-a pogorszył fakt, że właśnie w trakcie procesu, wizytując parafię Naumowicza – Skałat – złożył wizytę grzecznościową jego żonie. Wiele pism polskich zamieściło wówczas ostre ataki na niego. Na te ataki S. odpowiedział kurendą (27 IV 1882), w której zarzucał gazetom polskim, że «bezczeszczą hierarchiczne i parafialne nasze duchowieństwo, a nawet targają się na duchową jurysdykcję ordynariatu» („Gaz. Narod.” 1882 nr 110), na co z kolei redakcje „Gazety Narodowej” i „Dziennika Polskiego” zapowiedziały proces karny przeciw S-owi, zaś redaktor „Przeglądu Polskiego” ks. Edward Podolski – wystąpienie przeciw niemu na drodze kanonicznej. By ratować swą pozycję, S. obłożył Naumowicza ekskomuniką, wydał listy pasterskie zakazujące klerowi wprowadzania zmian w liturgii w kierunku rosyjsko-synodalnym i ograniczające używanie krzyży trójramiennych oraz wyznaczył specjalną komisję dla rewizji ksiąg używanych w cerkwiach. S. świadom był już wówczas zagrożenia «schizmą», lecz polecając namiestnikowi ks. Malinowskiego jako jedynego człowieka, który może temu zapobiec, potwierdził słuszność opinii o swym kompletnym zagubieniu w sytuacji.

Ostatecznym powodem upadku S-a była sprawa zakonu bazylianów. Już w r. 1874 dokonał krytycznej wizytacji zakonu męskiego, a w r. 1881 rozpoczął reformę bazylianek. Z polecenia Kongregacji Rozszerzania Wiary odbył 9 IX do 14 X drugą wizytację wszystkich klasztorów bazyliańskich w Galicji. W swym sprawozdaniu dla Watykanu z 2 I 1882 stwierdzał upadek życia duchowego i ascezy zakonnej, zalecając pozostawienie reformy samym bazylianom i otwarcie trzech nowicjatów, działających pod jego kontrolą. Na tę propozycję nie otrzymał odpowiedzi; dopiero 5 V t.r. Kongregacja poinformowała go, że bulla Leona XIII „Singulare presidium” (12 V 1882) przekaże reformę jezuitom. S. przyjął to rozwiązanie niechętnie i nie starał się zahamować narastającej fali protestów ze strony kleru greckokatolickiego. Próba zmuszenia go do konkretnego przeciwdziałania, podjęta przez władze w trakcie wizyty w Wiedniu (na przełomie maja i czerwca), nie dała niczego. W liście z 2 VI S. bronił swego duchowieństwa przed zarzutem sprzyjania «schizmie». Mimo nalegań nuncjusza S. Vannutellego nie potępił też buntujących się bazylianów z Buczacza, a nawet doradził im składanie zażaleń do Watykanu. Z powodu tej postawy S. otrzymał ostrą naganę ze strony namiestnika Alfreda Potockiego (który 13 VI skierował do ministra wyznań oskarżycielskie memorandum przeciw S-owi), zaś arcybp S. Cretoni przekazał mu wyrazy zdumienia i żalu papieża z powodu zawartych w liście sformułowań. Dn. 9 VII S. został wezwany w trybie pilnym do Watykanu. Przyjęto go bardzo zimno; kard. Mieczysław Ledóchowski przypomniał stare zarzuty niewłaściwego obejścia się z księżmi chełmskimi. Dn. 23 VII na audiencji u Leona XIII S. spokojnie bronił się przed oskarżeniami, a nawet zażądał procesu kanonicznego. Pod wpływem perswazji opublikował jednak drugi list pasterski w sprawie reformy (Rzym, 16 VIII), zawierający wszystkie wymagane przez Watykan sformułowania.

W drodze powrotnej w Wiedniu S. poprosił o audiencję u cesarza. Franciszek Józef, deklarując osobiste przekonanie o lojalności S-a, zarzucił jego klerowi sprzyjanie prawosławiu i prosił o ustąpienie z metropolii. Po 48 godzinach namysłu, w czasie których kilkakrotnie konferował z nuncjuszem, i uzyskał zgodę na stawiane warunki materialne, S. złożył dymisję. Oficjalna rezygnacja nastąpiła 11 XI 1882, a 22 XI Leon XIII przyjął ją, mianując S-a tytularnym arcybpem teodozjopolitańskim. Upadek S-a przypisywano w Galicji niesłusznie zmartwychwstańcom oraz ówczesnemu delegatowi Namiestnictwa w Krakowie hr. Kazimierzowi Badeniemu. Odwołano także z kapituły ks. Malinowskiego. Odejściu S-a towarzyszyły wyrazy sympatii ze strony środowisk rusofilskich (wiersze, adresy), a ich organ „Slovo” proponował nawet zorganizowanie protestu duchowieństwa.

Jako metropolita S. podejmował wiele inicjatyw duszpasterskich; wprowadził w myśl uchwał soboru trydenckiego – instytucję konkursów przy obsadzaniu parafii i mianował w tym celu prosynodalnych egzaminatorów. Skasował w r. 1879 zakaz udzielania święceń przed spłacaniem długów, co skutecznie zlikwidowało problem zadłużenia alumnów. Reformując zarząd majątkiem metropolitalnym w Perehińsku, wytoczył i wygrał proces o serwituty z okolicznymi chłopami. Utworzył fundusz dla wdów i sierot po księżach. Często spowiadał, zawsze starał się celebrować nabożeństwa w katedrze w niedziele i święta.

Od r. 1882 S. mieszkał stale w Rzymie przy via della Scrofa 109, utrzymując się z pensji wypłacanej przez rząd austriacki. «Prowadził życie nader ciche, oddane pobożności i nie udzielał się prawie nikomu» (Enc. Kośc.). Zrezygnował z ubioru biskupiego na rzecz prostej czarnej sutanny. Był członkiem i radcą Kongregacji Rozszerzania Wiary, Indeksu i Spraw Nadzwyczajnych. Ponadto przewodniczył Komisji ds. Rewizji Ksiąg Kościelnych. Publicznie występował jedynie przy większych okazjach, np. 30 VI 1885 inaugurował w bazylice św. Klemensa uroczyste triduum ku czci św. Metodego, a następnie, wraz z kapłanami greckokatolickimi z Galicji, został przyjęty na audiencji przez Leona XIII. Dn. 26 III 1886 współkonsekrował w kościele św. Jana Kantego bpa krakowskiego Jana Puzynę. W listopadzie 1895 obchodził 30-tą rocznicę sakry biskupiej. Z tej okazji przybyła do niego specjalna deputacja z Galicji i Krynicy z gratulacjami. Współpracował przy ostatecznym zredagowaniu i zatwierdzeniu uchwał synodu lwowskiego z r. 1891 („Acta et decreta Synodi Provincialis Ruthenorum Galiciae habitae Leopoli an 1891”, Roma 1896). Hojnie wspomógł założenie Ruskiej Bursy w Nowym Sączu. S. zmarł 23 X 1900 w Rzymie. Uroczystości pogrzebowe trwały w dn. 25–27 X z udziałem bpów Andrzeja Szeptyckiego i Konstantyna Czechowycza. Pochowany został na cmentarzu Campo Verano w grobowcu Kongregacji Rozszerzania Wiary. Postawa kręgów kościelnych we Lwowie była bardzo wstrzemięźliwa, żałoby nie celebrowano zbyt uroczyście. W r. 1902 na zachodniej Łemkowszczyźnie zbierano fundusz w celu sprowadzenia szczątków S-a do Krynicy. Plan ten nie został zrealizowany, natomiast w r. 1973 przeniesiono je staraniem kard. J. Slipyja, do nowo wybudowanego soboru św. Zofii przy via Boccea w Rzymie.

Majątku S. po sobie nie pozostawił, prywatną bibliotekę zapisał Collegium Ruthenum w Rzymie.

Współcześni S-owi podkreślali jego zalety moralne i oddanie sprawie Kościoła, a jednocześnie brak orientacji w sprawach politycznych i zbytnią uległość rusofilskiemu otoczeniu: «był to biskup w pojęciu kościoła wschodniego – człowiek postu i modlitwy […] nie nadawał się na księcia Kościoła» (F. J. Svistun), «człowiek cichy i święty, raczej do pustelniczego żywota niż do książęcej stolicy stworzony» (P. F. Krypiakiewicz), «człowiek może pobożny i bogobojny, ale do żadnej polityki, do żadnych spraw praktycznych nie nadający się, w żadnych rzeczach świeckich nie świadomy» (I. Franko).

 

Portret S-a, olej., znajdował się w cerkwi greckokatolickiej w Krynicy; – Estreicher w. XIX, IV, VII; Levickij I. E., Galicko-russkaja bibliografija XIX-go stoletija, L’vov 1895 II; Enc. Kośc., XXV; Encyklopedija Ukraïnoznavstva, Paris–New York 1973 VII; Podr. Enc. Kośc., XXXIII/XXXIV; Ukraïńs’ka Zagal’na Encikl’opedija, L’viv–Stanislaviv–Kolomija [b.r.w.] III 55; Wurzbach, Biogr. Lexicon; Blažejovskyj D., Byzantine Kyivan Rite Metropolitanates, Eparchies and Exarchates, Nomenclature and Statistics, Rome 1980; tenże, Byzantine Kyivan Rite Students in Pontifical Colleges, and in Seminaries, Universities and Institutes of Central and Western Europe (1576–1983), Rome 1984; Ritzler R., Sefrin P., Hierarchia catholica medii and recentioris aevi, Padua 1978 VIII; – Ammann A. M., Abriss der ostslavischen Kirchengeschichte, Wien 1950; Barvins’kij B., Prizabuta ukraïns’ka žalibna manifestacija u L’vovi 1880 r., „Zapiski čina sv. Vasilija Vl.” T. 1: 1924 s. 600–2; Bovdov A., Stolica Apostolska a Rosja, Kr. 1930 II; Clercq Ch. de, Conciles des orientaux catholiques, w: Histoire des conciles, Paris 1952 XI 710; Dzieje teologii katol., III cz. 1; FinkelStarzyński, Hist. Uniw. Lwow., Cz. 1; Franko I., Zibrannja tvoriv, Kiïv 1980–6 XXVII, XLI, XLVXLVI; Glinka L., Diocesi ucraino-cattolica di Cholm, Romae 1975; Guépin A., Żywot ś. Jozafata Kuncewicza, Lw. 1885 s. 419–22; Himka J. P., Galician Villagers and the Ukrainian National Movement, Edmonton 1988; Historia Kościoła w Polsce, P–W. 1979 II cz. 1–2; Iwicki J., Charyzmat zmartwychwstańców, Kat. 1990 I; Karovec’ M., Velika reforma čina sv. Vasilija V., Žovkva 1933–6 I–IV; Kieniewicz S., Adam Sapieha, Lw. 1938; Krypiakiewicz P. F., Unia święta, Lw. 1897 s. 157–9; Kurillo T., Lemky – knjazjami Cerkvy, w: Kalendar Lemko na rik 1938, [b.r.m.w.] s. 60–3; Levic’kij K., Istorija političnoï dumki galic’kich Ukraïnciv, L’viv 1926 I 114–17, 124, 132, 138–40, 164, 168, 197; Madey J., Kirche zwischen Ost und West, München 1969 s. 165–8; Miąso J., Z dziejów szkolnictwa ukraińskiego w Galicji, „Rozpr. z Dziej. Oświaty” T. 34: 1991 s. 58; Nabywaniec J., Organizacja grekokatolickiej diecezji przemyskiej, „Nasza Przeszłość” T. 70: 1988 s. 82 4; Nazarko I., Kiïvs’ki i galic’ki mitropoliti, Roma 1962 s. 195–203; O zmianach w cerkwi i obrządkach unickich w Galicji, Kr. 1882; Pelczar J., Pius IX, Przemyśl 1908 III; Pelesz J., Geschichte der Union, Wien 1881 II 9427, 9702; Sarna W., Biskupi przemyscy obrządku łacińskiego, Przemyśl 1910 II; Saurer E., Die politischen Aspekte der österreichischen Bischofsernennungen, Wien–München 1968; Svitil’nik istini, Red. P. Senicja, Toronto-Chicago 197383 I–III; Svistun F. J., Prikarpatska Rus’ pod vladniniem Avstrii, Trumbull 1970 s. 417; Velikij A. G., Z litopisu christians’koï Ukraïni, Romae 1978 VIII 1678, 17983, 195, 220; Załęski, Jezuici, V 702, 825, 827, 828, 850, 855, 919; – Almanach ukraïns’kich bogosloviv, L’viv 1934 s. 128–9; Biłous M., Stich vo čest’ Jego Visokopreos’viaščen’stva Kir Josifa Sembratoviča…, Kolomija 1871; Documenta Pontificum Romanorum historiam Ucrainae illustrantia, Ed. A. G. Welykyj, Romae 1954 II; Grodziski S., Sejm Krajowy galicyjski, W. 1993 II (w T. 1 pomylony z S. Litwinowiczem); [Himka I. P.] Chimka I.P., „Apologija” Michajla Malinovs’kogo: do istoriï krizi v greko-katolic’kij cerkvi 1882 roku i Charakteristiki pogliadiv „sviatojurciv”, „Zapiski Naukovogo Tovaristva imeni T. Ševčenka” T. 225: 1993 s. 365–92; Oriente Cattolico. Cenni storici e statistici, Citta del Vaticano 1962 s. 195; Potocka A., Mój pamiętnik, W. 1973; Schematismus venerabilis cleri dioeceseos rit. gr. cat. premisliensis pro anno 1852, Premisliae 1852 s. 11, 1867 s. 13; S. Josaphat. Hieromartyr. Documenta Romana beatificationis et canonizationis, [Oprac.] A. G. Welykyj, Romae 1967 III; Šematizm greko-katolic’kogo duchovenstva Apostols’koï Administraciï Lemkovščini 1936, L’viv 1936 s. 92–3, 102; Šematizm vsečestnogo klira mitropolital’noj archidiecezii greko-katoličeskoj l’vovskoj na r. 1888, L’viv 1888 s. VII; Szematyzmy Król. Galicji z l. 1860–82; Tarnavs’kij F., Spogady, Toronto 1981; – „Czas” 1877 nr 205–210; „Dilo” 1900 nr 230, 231, 234/235, 238; „Dušpastir” 1895 nr 24; „Gaz. Narod.” 1885 nr 159, 161; „Kraj” 1900 nr 42; „Navoz” 1888 nr 3; „Nova Zoria” 1932 nr 14, 1973 nr z 25 XI; „Przegl. Katol.” 1881 s. 491; „Rodimyj Listok” 1881 nr 9; „Ruslan” 1900 nr 231; „Salzburg Katholische Blätter” 1874 nr 419, 1875 nr 85, 258; „Svoboda” 1900 nr z 8 XI, 1901 nr z 5 I; „Tyg. Ilustr.” 1900 nr 44; – AP w Przemyślu: Akta archiwum greckokatolickiego biskupstwa w Przemyślu, sygn. 3670, 9471, 9523, Akta kapituły greckokatolickiej w Przemyślu, sygn. 409; B. Czart.: MNK 1190 (list bpa I. Łobosa); Central’nij Deržavnij Istoričnij Archiv Ukraïni u m. L’vovi: f. 201 op. 1 spr. 3887, 3930, op. 5 spr. 267, f. 408 op. 1 spr. 168.

Andrzej A. Zięba

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Leon Wyczółkowski

1852-04-12 - 1936-12-27
malarz
 

Wacław Jan Gąsiorowski

1869-06-27 - 1939-10-30
powieściopisarz
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Paweł Letocha

1834-01-17 - 1911-02-05
prawnik
 

Piotr Parylak

1846-06-29 - 1916-02-06
pedagog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.