Horoszkiewicz Julian (1816–1900), więzień polityczny, pisarz i pamiętnikarz. Ur. 16 II w Łopatynie. Ojciec jego, Andrzej (1775–1838), był najpierw śpiewakiem, a potem oficjalistą u Ks. F. Chołoniewskiego, matka, Wyszyńska, była córką oficjalisty tychże dóbr. Po ukończeniu szkoły elementarnej w Łopatynie i szkoły realnej we Lwowie (1832) zapisał się na kurs budownictwa przy lwowskim uniwersytecie. Jednakże wciągnięty w przygotowania do wyprawy Zaliwskiego musiał uchodzić ze Lwowa. Wkrótce objął posadę aktuariusza dominikalnego w Lipsku koło Milatyna, gdzie przebywał dwa lata. Tam zetknął się z nędzą i poniżeniem chłopa i wtedy wzbudziła się w nim myśl czynnego zajęcia się poprawą doli ludu. Poznał wtedy Ignacego Kulczyńskiego, czynnego organizatora spisków niepodległościowych, i pod jego wpływem zaczął działać w okolicach Łopatyna; w r. 1836 wyjechał do Lwowa, gdzie objął posadę diurnisty w buchalterii państwowej. Wszedł w kontakt z Kasprem Cięglewiczem, a potem w mieszkaniu Urszuli Siemieńskiej zaznajomił się z wybitniejszymi spiskowcami lwowskimi: nie należał jednak do żadnej konkretnej organizacji. Pod wpływem Kulczyńskiego zaczął układać pisma w języku ukraińskim, o treści rewolucyjnej, które sam powielał. Na tej robocie przyłapała go policja w grudniu 1837 r. W więzieniu, poddany bardzo surowemu śledztwu, nie załamał się. W r. 1839 skazano go na sześć lat ciężkiego więzienia i odesłano do Kufsteinu. Tam miał możność bardzo poważnego samokształcenia się, tak w zakresie humanistyki, jak i matematyczno-przyrodniczym oraz gospodarstwa rolniczego. Nauczył się ponadto kilku języków obcych. Uwolniony został w sierpniu 1844 r.
Po powrocie do domu chciał pracować na roli, przejęty nowoczesnymi teoriami, z którymi zapoznał się w więzieniu. Nie mogąc jednak zrealizować swoich zamiarów, rozpoczął pracę jako nauczyciel domowy u swego wuja w Uwinie k. Brodów. Brał udział w przygotowaniach powstańczych 1846 r., ale ostatecznie w ruchu zbrojnym nie uczestniczył. Rok 1846 stał się przełomem w jego stosunku do sprawy chłopskiej: z rewolucjonisty przeobraził się w propagatora zasad solidarystycznych, stał się burżuazyjnym liberałem, propagującym zasady ustroju kapitalistycznego. Jeszcze w Uwinie napisał pierwszą książkę pt. Nauka obyczajności dla dzieci, ale ukazała się ona dopiero w r. 1848, po zniesieniu cenzury. W r. 1847 dostał posadę u adwokata Śmiałowskiego we Lwowie, jako mundant, a zarazem nauczyciel domowy. Od stycznia 1848 zaczął pracować jako sekretarz osobisty Leona Sapiehy; na posadzie tej pozostał przez 20 lat.
H. był świadkiem wypadków rewolucyjnych 1848 r. we Lwowie, ale wybitniejszego udziału w nich nie wziął, służąc w gwardii narodowej. Jedynie jakiś czas działał razem z K. Cięglewiczem w Zborze Ruskim, propagującym nacjonalistyczne koncepcje, iż Rusini są tylko szczepem polskim, a nie odrębnym narodem. Ponownie zabrał głos w tej sprawie, która mu zawsze bardzo leżała na sercu, dopiero w r. 1871, kiedy pod kryptonimem Gente Ruthenus natione Polonus ogłosił broszurę pt. Podstawa do zgody w narodzie, gdzie znowu głosił pogląd, że Ruś Czerwona jest częścią Polski i należy dążyć do spolonizowania ludu ukraińskiego.
Po rewolucji 1848 r., jako zaufany Sapiehów, należał do ich kółka domowego, gdzie gromadzili się ludzie pióra, jak W. Pol, i działacze klerykalno-społeczni, jak ks. Karol Antoniewicz. Z tego to grona wyszła inicjatywa do wydania, w duchu solidaryzmu klasowego, czasopisma dla ludu pt. „Dzwonek”, w którym H. ogłaszał anonimowo swoje utwory. Obok tego kontynuował działalność pisarską popularnooświatową i dydaktyczną. W okresie powstania styczniowego wydał dwie broszury politycznoprogramowe (Rada Familijna, Paryż 1861 i Austria i Polska, Paryż 1863), bliskie poglądom działaczy arystokratycznych z kręgu Sapiehy i Czartoryskiego. W powstaniu styczniowym nie wziął udziału. Po powstaniu wydał we Lwowie w dwóch tomach Listy o rzeczach publicznych dla ludu (cz. 1 1865, cz. 2 1868), w których propagował zasady solidaryzmu społecznego i apoteozowal przeszłość Polski. W latach późniejszych, zgodnie ze swymi stałymi zamiłowaniami muzycznymi, publikował pieśni patriotyczne z okresu walk o wolność. Pod koniec życia napisał książeczkę pt. Strój narodowy w Polsce (Kr. 1900). Sam chodził zawsze w czamarze i był przywiązany do staropolskich tradycji.
W ostatnich latach życia pisał H. pamiętnik zatytułowany Notatki z życia, gdzie w pierwszej części opisał swoją młodość, udział w działalności spiskowej oraz pobyt w Kufsteinie, a drugą część poświęcił Sapiehom, dając wyraz pewnej niechęci do nich, zwróconej w szczególności przeciw ks. Adamowi.
H. ożenił się w r. 1851 z Walentyną Trojanowską, poetką i literatką, pochodzącą z Warszawy, która była nauczycielką córek L. Sapiehy, a później właścicielką pensji żeńskiej we Lwowie. W r. 1868 H. objął posadę w Wydziale Krajowym, a w l. 1888–98 pracował jako dyrektor kasy Banku Krajowego we Lwowie. Potem przeszedł na emeryturę. Zmarł 15 VI 1900 r., pozostawiając syna Stanisława, inżyniera budowy maszyn, zmarłego w r. 1905 w Krakowie, oraz 2 córki.
Notatki z życia, Wstęp i oprac. H. Wereszycki, Wr.–Kr. 1957 (pełna bibliogr. prac H-a oraz bibliogr. do jego życiorysu).
Henryk Wereszycki