Gromczakiewicz Juliusz (1895–1943), podpułkownik W. P. Ur. w Krakowie; w czasie pierwszej wojny światowej odbywał służbę w armii austriackiej, a następnie jako oficer artylerii brał udział w wojnie 1920 r. W l. 1921/2 był dowódcą baterii w 6. p. artylerii lekkiej w Krakowie, później służył jako kwatermistrz w 8. p. artylerii ciężkiej w Toruniu, a przed drugą wojną światową był komendantem Rejonowego Inspektoratu Koni w Stryju. Po klęsce wrześniowej 1939 r., zostawiwszy w Stryju żonę i córkę, przedostał się na Węgry, a stąd stosunkowo szybko do Francji, gdzie w październiku 1939 r. rozpoczęło się formowanie pierwszych jednostek Polskich Sił Zbrojnych. Jako dawny oficer artylerii, wówczas w stopniu majora, otrzymał dowództwo 1. dywizjonu 1. p. artylerii ciężkiej (według nomenklatury francuskiej 201.), wchodzącego w skład 1. Dywizji Grenadierów Polskich, która właśnie formowała się w Bretanii. Po kilkumiesięcznym okresie organizacji i ćwiczeń, w połowie kwietnia 1940 r. dywizja przewieziona została do Lotaryngii na zaplecze Linii Maginota. Wkrótce po rozpoczęciu ofensywy niemieckiej artyleria dywizyjna została wydzielona i znalazła się na linii bojowej w tzw, «sektorze obronnym Saary», w rejonie Sarralbe Puttelange. Dowodzony przez G-a dywizjon odznaczył się w ciężkich walkach artyleryjskich toczonych od 11–14 VI na Linii Maginota, a następnie, po połączeniu się z resztą dywizji, w zaciętej bitwie stoczonej przez Dywizję Grenadierów Polskich w rejonie Dieuze z formacjami armii niemieckiej generała (wkrótce marszałka) von Witzleben. Gdy wojska 20. korpusu francuskiego, w skład którego wchodziła dywizja polska, zepchnięte zostały przez ofensywę niemiecką na południe, dywizjon G-a odznaczył się w ciężkich walkach o utrzymanie linii kanału Marna-Ren (17–18 VI), a następnie w bitwie pod Baccarrat i Saint-Die. Za bohaterską postawę w czasie tych walk G. odznaczony został czterokrotnie Krzyżem Walecznych, francuskim Croix de Guerre oraz otrzymał stopień podpułkownika. 21 VI 1940 r. 1. Dywizja Grenadierów Polskich przestała istnieć. Aby uniknąć kapitulacji, żołnierze jej otrzymali rozkaz przedarcia się na własną rękę do Szwajcarii lub do portów południowej Francji. Nie udało się to jednak G-owi. 22 VI dostał się do niewoli niemieckiej i przewieziony został do Oflagu XVII A. koło Krems w Austrii, a następnie do obozu «wrześniowców» polskich. W czasie jednego z nalotów alianckich G. został ranny i niedługo potem zmarł, przypuszczalnie na raka gardła, w r. 1943. Odznaczony Orderem Virtuti Militari V kl.

Gerhard J., Grenadierzy, W. 1957; L’Hopitalier, Dzieje Armii Polskiej we Francji, Paryż 1950; – Relacje Jerzego Langroda, kapitana Jerzego Brylińskiego, Jerzego Siekluckiego.

Marian Zgórniak