Szczepkowski Kasper (Kacper, Gaspar) (1823–1899), jezuita, prowincjał zakonu.
Ur. 1 I we wsi Tomaszowce (pow. kałuski), był najstarszym synem Józefa, mandatariusza w Tomaszowcach, i Marianny z Raczków. Miał braci: Alojzego, urzędnika kolejowego, i Tytusa, lekarza w Stanisławowie, oraz siostrę Ludwikę Zefirynę (ur. 1825).
S. uczył się od r. 1831 w szkole głównej w Czerniowcach, a od r. 1834 w gimnazjum bazylianów w Buczaczu, skąd przeniósł się w r. 1836 do prowadzonego przez jezuitów gimnazjum w Tarnopolu. Po jego ukończeniu w r. 1840 wstąpił 12 IX t.r. do zakonu jezuitów i od 23 IX odbywał dwuletni nowicjat w Starej Wsi; w r. szk. 1842/3 studiował w tamtejszym kolegium retorykę. W l. 1843–4 pracował jako wychowawca w kolegium szlacheckim we Lwowie, a w l. 1844–6 w Theresianum w Innsbrucku. Potem był nauczycielem w gimnazjach w Tarnopolu (1846/7) i Nowym Sączu (1847/8). Po ogłoszeniu w maju 1848 dekretu banicyjnego cesarza Ferdynanda I, zmuszającego jezuitów do opuszczenia monarchii austriackiej, został przeniesiony do Francji. W l. 1848–52 studiował teologię w kolegium jezuickim w Laval i 20 IX 1851 przyjął tam święcenia kapłańskie. Trzecią probację, czyli okres studiów duchowości i prawa zakonnego, odbywał od października 1852 do kwietnia 1853 w Liesse. W r. 1853 przyjechał na misję do Wielkopolski, ale jeszcze t.r. wrócił do Laval, gdzie wykładał filozofię i opracował podręcznik z zakresu teorii poznania Praelectiones de cognitione humana... (Lavalli 1855, wyd. 2, Lavalli 1867).
W r. 1855 przybył S. do Lwowa, gdzie podjął pracę duszpasterza, kaznodziei i opiekuna bractwa przy kościele św. św. Piotra i Pawła. Od r. 1856 wydawał i redagował tamże kalendarz liturgiczny prow. jezuitów „Ordo divini officii”. W kościele św. św. Piotra i Pawła złożył 2 II 1858 profesję zakonną. Przeniesiony w r. 1861 do Starej Wsi, pełnił tam jednocześnie funkcje rektora kolegium, magistra nowicjatu i prefekta studiów. Dn. 3 V 1866 został mianowany prowincjałem galicyjskim zakonu jezuitów i w lipcu t.r. wrócił do Lwowa. W r. 1867, korzystając ze wsparcia ks. Stanisława Dominika Słotwińskiego, opata kanoników regularnych laterańskich przy kościele Bożego Ciała, wprowadził jezuitów do Krakowa, otwierając kolegium jezuickie ze studiami teologicznymi; ponadto zdecydował o zakupie nieruchomości przy ul. Kopernika i przeniesieniu kurii prowincjalnej ze Lwowa. W klasztorze kapucynów w Krośnie zorganizował w r. 1869 rekolekcje zamknięte dla księży diecezjalnych, czym przywrócił zarzucone w Galicji ich praktykowanie. Przyczynił się też do założenia nowych domów misyjnych na Śląsku: w r. 1867 w Świdnicy i w r. 1869 w Rudzie oraz do wybudowania w l. 1867–9 kolegium jezuickiego w Śremie. W r. 1871 przestał pełnić funkcję prowincjała i zakończył redagowanie „Ordo divini officii”. Wyjechał wtedy do Tarnopola, gdzie objął funkcję rektora konwiktu. Od r. 1874 był prefektem kościoła św. św. Piotra i Pawła we Lwowie, ojcem duchownym tamtejszego domu zakonnego oraz opiekunem bractw. Powołany 23 XII 1877 na rektora kolegium i prefekta studiów w Starej Wsi, był tam od r. 1880 także instruktorem trzeciej probacji. Przyczynił się do wybudowania dla młodzieży zakonnej willi wypoczynkowej w Starej Wsi, tzw. Gasparówki.
Gdy na prośbę bazyliańskiego protoihumena (prowincjała) Klemensa Sarnickiego papież Leon XIII ogłosił 12 V 1882 reformę unickiego zakonu bazylianów w Galicji, S. został wyznaczony przez prowincjała jezuitów Henryka Jackowskiego do jej przeprowadzenia. Celem reformy było odrodzenie bazylianów pod kierunkiem jezuitów przez wszechstronną edukację kandydatów do zakonu oraz opracowanie nowych konstytucji zakonnych. Dn. 15 VI t.r. otrzymał S. nominację na przełożonego (ihumena) monasteru bazylianów w Dobromilu, gdzie we wrześniu t.r., po niezbędnym remoncie, otworzył nowicjat. Reforma, nazwana później dobromilską, wywołała sprzeciw ludności ukraińskiej oraz liczne ataki na S-ego i Sarnickiego, którym zarzucano dążenie do latynizacji i polonizacji bazylianów, a także chęć zawłaszczenia ich dóbr. W konsekwencji już w grudniu 1882 ustąpił S. z funkcji przełożonego klasztorzu w Dobromilu, pełnił jednak nadal obowiązki magistra nowicjatu. Słabo znając język ukraiński, kontaktował się ze swymi ruskimi wychowankami (od r. 1888 był wśród nich Roman Szeptycki) po polsku, lecz mimo to zaskarbił sobie ich uznanie i szacunek. W r. 1883 brał udział w XXIII Kongregacji Generalnej zakonu jezuitów w Rzymie. Opracował dla bazylianów konstytucje nawiązujące do reguł św. Bazylego, metropolity Józefa Welamina Rutskiego i św. Jozafata Kuncewicza, które w l. 1884 i 1896 zostały zaaprobowane przez Stolicę Apostolską. Dn. 1 XI 1885 został S. ponownie ihumenem monasteru w Dobromilu. We wrześniu 1886 uczestniczył w 51. Kongregacji Prokuratorów Tow. Jezusowego we Fiesole we Włoszech. Z okazji 50. rocznicy wstąpienia do zakonu jezuitów zorganizowano mu w Dobromilu we wrześniu 1890 uroczysty jubileusz. Jesienią 1892 brał udział w wyborze generała zakonu na XXIV Kongregacji Generalnej zakonu jezuitów w Loyoli w Hiszpanii.
Dn. 23 VII 1893 został S. ponownie powołany na prowincjała galicyjskiego zakonu jezuitów. Pełnił jednocześnie obowiązki ostatniego wizytatora generalnego bazylianów (do 23 VIII 1897). W r. 1894 zdecydował o przeniesieniu studium filozofii z Tarnopola do Nowego Sącza. T.r. doprowadził do konsekracji dwóch kościołów p. wezw. Najświętszego Serca Jezusowego w Cieszynie i Czerniowcach, a także rozpoczął budowę rezydencji jezuitów oraz kościoła św. Stanisława Kostki w Stanisławowie. Uzyskał prawa publiczne dla prowadzonego przez jezuitów Gimnazjum w Chyrowie. W r. 1895 otworzył rezydencje zakonu w Kołomyi, a w r. 1896 w Opawie i Krakowie (przy ul. Grodzkiej 43). Wysyłał jezuitów na misje wśród polskiej emigracji zarobkowej, m.in. do Australii, oraz w ramach pomocy unitom do Król. Pol. i na Podlasie. Dn. 4 IV 1897 złożył urząd prowincjała i na krótko ponownie objął funkcję magistra nowicjatu w Dobromilu, ale ze względu na zły stan zdrowia już 12 VII t.r. zrezygnował i wyjechał na kurację do Chyrowa. W l. 1897–8 był duchownym wspólnoty, spowiednikiem i kaznodzieją u jezuitów w Stanisławowie, a w r. 1898 w kolegium krakowskim. Zmarł 7 I 1899 w Krakowie, został pochowany w grobowcu zakonnym na cmentarzu Rakowickim. Uroczystości pogrzebowe odprawiono w obrządkach łacińskim i bizantyjskim, ponadto osobne nabożeństwo żałobne, również w dwóch obrządkach, odbyło się 16 I t.r. w kościele paraf. w Dobromilu.
Fot. oraz szkic portretu w Arch. Prow. Polski Południowej TJ w Kr.: sygn. 5000–5001, 5012; – Diccionario Histórico de la Compañía de Jesús, Roma–Madrid 2001 s. 366; Drzymała K., Wspomnienia naszych zmarłych, Kr. 1982 I 24–5; Enc. Jezuitów (fot.); – Cieślak S., Wkład o. Wojciecha Marii Baudissa SJ w reformę zakonu św. Bazylego Wielkiego „Nasza Przeszłość” T. 101: 2004 s. 197–238; Grzebień L., Jezuici w Starej Wsi 1821–1984, w: Chwalcie z nami Panią Świata, Kr. 1986 s. 108–10; Jackowski H., Bazylianie i reforma dobromilska, Kr. 1884 s. 36–44; Korovec’ M., Velika reforma čina sv. Vasilija V. 1882 r., Žovkva–L’viv 1933–6 I–IV; Marciszewski M., Historia gimnazjum tarnopolskiego, Tarnopol 1896 s. 117, 141; Natoński B., Powstanie i rozwój Wydawnictwa Apostolstwa Modlitwy, w: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy 1872–1972, Kr. 1972 s. 21–3, 31, 52; Pidručnyj P., Relazioni dei Gesuiti sulla reforma basiliana di Dobromyl, „Analecta Ordinis Santi Basilii Magni”, S. 2, T. 12: 1985 s. 210–54; Preisner J., Jezuici w Nowym Sączu przy kościele Świętego Ducha, Kr. 2003 I 177, 190, 209–11, 305, 352, 364, 396, II 6, 9, 11, 354; Załęski, Jezuici, V; Załęski S., OO. Jezuici w Stanisławowie, Nowy Sącz 1896 s. 82–4; – Danieluk R., Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1878–1904). Wybór dokumentów z archiwów zakonnych Krakowa, Rzymu i Warszawy, Kr. 2009 s. 90, 172, 193–8; Leon XIII, List apostolski o zreformowaniu zakonu bazyliańskiego na Rusi Halickiej, Lw. 1882; [Mellin I.], U stóp Matki Boskiej Nowicjackiej. Różne zapiski i wspomnienia, Kr. 1900 s. 103, 122 (fot. po s. 94); – „Analecta Ordinis Santi Basilii Magni”, S. 2, T. 11 (17): 1982 s. 68, 73, 75–6, 82, 84, 87 (fot. po s. 112), s. 127, 129, 359, 385, 394, 397–403, 435, 467, 507; „Tyg. Katol.” 1869 nr 14 s. 214–15; „Wiad. Katol.” 1890 nr 18 s. 144; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Czas” 1899 nr 7, „Nasze Wiad.” T. 4: 1914 s. 393–410 (fot. s. 396), „Ruch Katol.” 1899 nr 7, 13; – Arch. Prow. Polski Południowej TJ w Kr.: Catalogus Provinciae Galicianae SJ 1841–1900, rkp. 271 I, 879 II, 879 VIII, 980, 982, 3574 (koresp. dot. S-ego), rkp. 273 II (żywoty zmarłych), rkp. 283, 622, 625, 659, 797, 841, 878 XV (dok. S-ego), rkp. 1159, 1165 I, 1166, 1176, 1230, 1245, 1246 (koresp. w sprawie bazylianów), rkp. 1297, 1335 I; B. Jag.: Klepsydry, sygn. BJ 22460 V k. 959.
Andrzej Paweł Bieś