INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Kazimierz Karwowski h. Pniejnia  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1966-1967 w XII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 
Karwowski Kazimierz h. Pniejnia (ok. 1670–1746), stolnik bielski, sędzia grodzki brański, poseł i marszałek sejmowy. Pochodził z rodziny mazowieckiej, wywodzącej się z Karwowa w ziemi wiskiej. Był synem Wojciecha i Aleksandry Ciszewskiej. Otrzymał staranne wykształcenie; posiadał doskonałą znajomość jęz. łacińskiego, historii i prawa oraz duży talent oratorski i polemiczny. Wcześnie związał się z domem Sapiehów. W czasie wojny północnej jako łowczy bielski brał udział w obradach toruńskich (listopad 1702) i malborskich (marzec–maj 1703). Lojalny wobec Augusta II, otrzymał 7 III 1703 r. w Malborku urząd cześnika wiskiego, potwierdzony przez sejmik wiski 31 V t. r. Dn. 18 V 1707 r. posłował z ziemi wiskiej na radę generalną w Lublinie (zwołaną na 23 V), a równocześnie wiózł suplikę do cara z wyłuszczeniem krzywd, jakich ziemia doznała od wojsk rosyjskich. W początkach listopada 1708 r. delegowany był do S. A. Szczuki z wyrazami uznania dla jego polityki. T. r. jeździł do Stanisława Leszczyńskiego z prośbą o protekcję dla ziemi wiskiej, zniszczonej kontrybucjami i przechodami wojsk moskiewskich i szwedzkich. Wówczas to niewątpliwie dostał od Leszczyńskiego urząd podstolego brańskiego i pisarza ziemi bielskiej. Po Połtawie opowiedział się za Sasem, za co otrzymał jeszcze w r. 1709 godność podczaszego wiskiego, potwierdzoną następnie przez sejmik 17 III 1711 r., a walna rada warszawska 1710 r. wybrała go do deputacji przy królu. W r. 1714 był z woj. podlaskiego deputatem na Trybunał Kor. W konfederacji tarnogrodzkiej udziału zapewne nie brał, skoro w tym czasie otrzymał urząd podstarościego, a zaraz potem sędziego grodzkiego brańskiego.
 
K. dał się poznać przede wszystkim ze swej działalności na arenie sejmowej. W ciągu 40 lat (1701–40) miał być 27 razy posłem. Brał więc udział m. in. w sejmie lubelskim 1703 r., w walnej radzie warszawskiej z ziemi wiskiej, a następnie jako przedstawiciel ziemi bielskiej w sejmach w l. 1712, 1712/3, 1718, 1719/20, 1720, 1722, 1724, 1726, 1729, 1730, 1732 i 1740. W częstych wystąpieniach był wyrazicielem poglądów polityki dworskiej, choć potrafił też zająć odrębne stanowisko. Mówił krótko, treściwie, łagodził spory, wzywał opozycjonistów do rozsądku, a nierzadko ze łzami błagał o zgodę opornych. Na sejmie warszawskim 1710 r. podpisał poparcie konfederacji sandomierskiej. W r. 1718 przeciwstawił się opozycji hetmańskiej, która atakowała J. H. Flemminga z powodu nadania mu komendy nad wojskiem cudzoziemskiego autoramentu. Na sejmie 1719/20 r. wysuwał K., może nawet nie bez sugestii posła pruskiego, zastrzeżenia natury prawno-politycznej przeciwko traktatowi wiedeńskiemu, ale przekonany przez króla opowiedział się 7 II za ratyfikacją traktatu. Popierał głosy w sprawie ustanowienia pensji deputackich, proponując na ten ceł pogłówne żydowskie. Na sejmie 1722 r. został z prowincji Małopolskiej deputatem do konstytucji. Sejm 1724 r. mianował K-ego na okres aż do następnej kadencji deputatem przy boku prymasa i ministrów «dla odprawienia konferencji z ministrami postronnych dworów». Na sejmie 1726 r. poruszał sprawę aukcji wojska i w związku z tym domagał się nowych podatków, a przynajmniej «koekwacji», tj. równomiernego rozciągnięcia podatków na województwa ruskie Małopolski. Już wówczas ostrzegał przed skutkami zrywania sejmów: «Niech Bóg broni – mówił 24 X – żeby się to miało weryfikować, co dawno napisano: Polska nierządem stoi, nierządem zginie». Dla załatwienia spraw Elbląga i Drahima K. wszedł do komisji wyłonionej przez sejm do pertraktacji z dworem berlińskim. Brał również wówczas udział w pracach komisji sejmowej, która dokonała korektury Trybunału Kor. Był powołany, w związku z wydaną pracą Stanisława Kożuchowskiego, do rewizji konstytucji koronnych i W. Ks. Lit. Ponadto wszedł jeszcze do komisji kurlandzkiej, która pracowała w Mitawie od połowy sierpnia 1727 aż do r. 1728. Otrzymał wówczas (1727) godność stolnika bielskiego. Od listopada 1731 do kwietnia 1732 r. z ramienia Sapiehów przewodniczył komisji dla rozstrzygnięcia grożącego wojną domową sporu o dobra nejburskie i doprowadził do ugody, na mocy której Sapiehowie za cenę 2 milionów złp. zrzekli się tych dóbr na rzecz Radziwiłłów. Gdy na sejmie nadzwycz. 1732 r. opozycja Potockich nie dopuściła do zagajenia obrad i sejmowi groził los dwóch poprzednich (1729 i 1730), zerwanych przed obiorem marszałka, wyznaczono do rozmów z oponentami deputację, do której wszedł również K. Wskazywał on na konieczność załatwienia na sejmie wielu spraw, jak kurlandzkiej, aukcji wojska, koekwacji podatków, obmyślenia płacy wojsku, ustalenia subsidium charitativum od duchownych, rozdania buław, ostrzegał przed niebezpieczeństwem ze strony Moskwy i Brandenburgii. «Liberum veto – mówił – więcej złego aniżeli pożytku in publicum przyniosło», apelował o jednomyślność i zgodę; a gdy żadne argumenty nie skutkowały, szukał ratunku w zwołaniu sejmu konnego, tj. skonfederowanego, o co wielokrotne wnosił petycje do króla.
 
W bezkrólewiu po śmierci Augusta II zasiadał w sądach kapturowych brańskich. Był już wówczas od szeregu lat związany z Janem Klemensem Branickim i wraz z nim opowiedział się od razu po stronie Sasa. Po reasumowaniu w r. 1736 komisji kurlandzkiej z r. 1727, K., jako jej członek, wziął udział najpierw przy układaniu nowego statutu, potem, po osadzeniu w Mitawie Birona, w pertraktacjach z jego pełnomocnikiem Finckem. Jako poseł bielski na sejm 1740 r. w pierwszym dniu obrad niespodziewanie został wybrany marszałkiem sejmu. Ale mimo starań i zabiegów nie zdołał i tego sejmu uratować przed zerwaniem. W r. 1744 zrezygnował z urzędu stolnika bielskiego na rzecz syna Pawła. Mimo nadwątlonych sił funkcje sędziego pełnił do końca życia, wykazując wysoko rozwinięte poczucie sprawiedliwości. Na arenie sejmowej i w «radach publicznych» uchodził K. za duży autorytet. Zwolennik reform, nazwany współcześnie Civis et consul Polonus, może być uważany za jednego z prekursorów odrodzenia narodowego. K. zmarł 12 V 1746 r., pochowany w Dolistowie. Ożeniony z Reginą Sopoćkówną, zostawił trzech synów: Pawła, podkomorzego bielskiego, działacza sejmowego, Andrzeja, stolnika wiskiego, i Benedykta, oraz córkę Reginę za Godlewskim, pisarzem brańskim.
 
 
Boniecki; Niesiecki; Uruski; Żychliński, XXII; – Hylzen J. A., Inflanty, Wil. 1750 s. 399, 402–4, 411–3; Jarochowski K., Car Piotr i August II w trzechlecie po Sejmie Niemym z r. 1717, Rozpr. Hist.-Krytyczne, P. 1889 s. 60, 95, 100, 102; tenże, Napad Brandenburczyków na klasztor Paradyski w r. 1740, Opowiadania i studia historyczne, W. 1887 s. 138–9; tenże, Próba emancypacyjna polityki Augustowej i intryga Posadowskiego, rezydenta pruskiego w Warszawie r. 1720, Nowe opowiadania i studia historyczne, W. 1882 s. 356, 363; Kantecki K., Stanisław Poniatowski, kasztelan krakowski, ojciec Stanisława Augusta, P. 1880 II 62, 112; Konopczyński W., Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Arch. Kom. Hist., Kr. 1948 XVI 164; Olszewski H., Doktryny prawno-ustrojowe czasów saskich 1697–1740, W. 1961 s. 184, 187, 203, 217, 294, 296, 300; Rostworowski E., O polską koronę, polityka Francji w l. 1725–1733, Wr.–Kr. 1958; Skibiński M., Europa a Polska w dobie wojny o sukcesję austriacką w latach 1740–1745, Kr. 1913; Zimmermann K., Fryderyk Wielki i jego kolonizacja rolna na ziemiach polskich, P. 1915 I; – Diariusze sejmowe z wieku XVIII, Wyd. W. Konopczyński, W. 1911–37 I, III; Matuszewicz M., Pamiętniki, W. 1876; Otwinowski Anonim, Pamiętniki do panowania Augusta II, Wyd. E. Raczyński, P. 1838 s. 351; Przywileje i konstytucje… 1764 d. 3 XII, W. (1764) s. 31; Teka Podoskiego, II 110, 204, 212–3, 216–7, 221, 228–9, 236, 249, 251–2, 265–6, 272, 309, 314–5, 325, 333, 349, 359, 375, 379, 381, III 6, 8, 42, 48–9, 51–3, 70–1, 87, 90, 99, 104–5, 112, 114–5, 128, 301, IV 17, 52–60, 104, 109, 118, 121, 123, 125–7, 135–6, 153, 159–61, 164, 171–2, 176–7, 181, 185–6, 188–90, 205, 209–10, 493–706, 788, V 18, 232–4, 241, 262, VI 94, 101, 105–6, 110, 116, 120, 121, 124, 138, 185–6, 190–1, 197, 201–3, 221, 224–6, 231, 239, 245, 252, 269, 299, 307, 313, 318, 321, 323, 330, 340–2, 347, 348, 353, 356, 358–62, 382–4, 392–7, 405, 407, 409, 422, 423; Teki Pawińskiego, VI 137, 139, 145–6; Vol. leg., VI 97, 100, 207, 210, 215, 228, 229, 233, VII 13; Zawisza K., Pamiętniki, Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1862 s. 413–4; – AGAD: Arch. Roskie IX 24, XXXIV 21, XXXVI 95, LIII 7 (wszystkie teki zawierają korespondencję K-ego); Arch. Państw. w Ł.; Arch. Potockich i Ostrowskich z Maluszyna II 46 p. 62; Zbiory Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Teki Pawińskiego, Lauda wiskie.
 
 
                                                                                                                                                                                                                              Wacław Szczygielski
 
 
 
 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.