INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Konstancja Staniszewska (z domu Łozińska)      Fragment portretu Konstancji z Łozińskich Staniszewskiej, pędzla Stanisławy z Kraszewskich Strzemboszowej, z zbiorach Muzeum Kraszewskiego w Romanowie.

Konstancja Staniszewska (z domu Łozińska)  

 
 
przed 10 stycznia 1867 - 1944
Biogram został opublikowany w latach 2003-2004 w XLII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Staniszewska z Łozińskich Konstancja, używane nazwiska literackie: Łozińska, Łozińska-Staniszewska, pseud. i krypt.: A. Kłos, K. Ł., K. Łoz., Stanisław Pobóg (1867–1944), literatka, animatorka amatorskiego ruchu teatralnego.

Ur. przed 10 I w Usolu koło Irkucka, była wnuczką Józefa I. Kraszewskiego (zob.), córką Bolesława Łozińskiego (1820–1870) i Konstancji z Kraszewskich (1839–1871). Ojciec S-iej, właściciel wsi Bereżyńce (pow. ostrogski), był naczelnikiem cywilnym powstania styczniowego w pow. zasławskim, za co skazany został na zesłanie. Wraz z nim pojechała żona; w drodze, z sań przewróconych nad skalistymi brzegami Wołgi, wypadł i zginął ich synek, Władysław. W r. 1864 Łoziński uzyskał zgodę na osiedlenie w Irkucku, gdzie dla utrzymania rodziny założył piekarnię.

Po śmierci ojca Konstancja i jej dwaj starsi, również urodzeni na zesłaniu, bracia bliźniacy – Józef (zob.) i Czesław – jako tzw. posieleńcy, nie mieli prawa opuszczenia Syberii. Starania o powrót do kraju podjęła matka w sierpniu 1870, korzystając (za pośrednictwem Kraszewskiego) z porad prawnych oraz poparcia Włodzimierza Spasowicza w Petersburgu. Uzyskawszy zgodę władz w r.n., w drodze powrotnej do kraju w Jambułtowie między Kazaniem a Niżnym Nowogrodem, podczas niemal identycznego co poprzednio wypadku, zmarła z lęku o dzieci na atak serca. Sieroty dowiózł do Warszawy towarzyszący im zesłaniec, również wracający do kraju, Sławoj Szymkiewicz. Dalszym wychowaniem trójki rodzeństwa kierowała babka, Zofia Kraszewska. Z jej listów do męża wynika, że Konstancja – «bardzo dobra uczennica, wielkich zdolności […] dziewczynka» – odebrała staranne wykształcenie; nie udało się ustalić w jakiej szkole się uczyła. W październiku 1887 podjęła pracę zarobkową, jako nauczycielka domowa na Lubelszczyźnie. Niedługo potem wyszła za mąż za Teodora Marię Staniszewskiego, inżyniera agronoma, absolwenta Inst. Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach.

W r. 1899 na łamach „Tygodnika Polskiego” ogłosiła S. swe pierwsze utwory, m.in. Sen. Ballada o końcu XIX stulecia (nr 40), a w r. 1902 wydała pierwszą powieść: W rozterce (W., wyd. 2, W. 1905). Na początku XX w. mieszkała zapewne w Łodzi, gdyż tam wystawiono jej komedie: One (teatr «Victoria», 20 VI 1903) i Fałszywa pozycja (29 IX 1904); drugą z tych inscenizacji zespół łódzki prezentował wcześniej na scenie warszawskiego teatru «Eldorado» (18 IX t.r.). Następnie S. przeprowadziła się do Kijowa, ale często przyjeżdżała do Warszawy, gdzie w r. 1905 wydała kolejną powieść obyczajową pt. Życie (wyd. 2, W. 1910). Po zmianach politycznych t.r. rozwinęła energiczną działalność publicystyczną i teatralną. W ukazującym się od lutego 1906 „Dzienniku Kijowskim” publikowała opowiadania, wiersze i recenzje z przedstawień w teatrach rosyjskich. Amatorskie kółko dramatyczne kijowskiego klubu polskiego «Ogniwo» wystawiło komedię One (5 III 1906). Wkrótce S. utworzyła Tow. Miłośników Sztuki (TMS, zatwierdzenie statutu: 6 XII t.r.), które wchłonęło istniejące od niedawna Tow. Miłośników Sceny; w ramach TMS powstała sekcja dramatyczna (Trupa Dramatyczna Kijowskiego Polskiego TMS) pod jej kierownictwem. W lutym 1907 przekazała S. funkcję reżysera byłemu dyrektorowi teatru w Łodzi, Henrykowi Grabińskiemu, który 7 III t.r. wystawił jej kolejną sztukę pt. Błękitna. W tym czasie S. nawiązała kontakt korespondencyjny z Elizą Orzeszkową i uzyskała jej zgodę na dokonanie przeróbek scenicznych powieści „Nad Niemnem” (wystawiona przez zespół kijowski, również w marcu, oraz t.r. w Puławach przez Tow. Dramatyczne w Warszawie) oraz „Chama” (inscenizacja warszawskiego Teatru Małego: Kijów 11 X, Warszawa 4 XI). T.r. opublikowała S. tom nowel Na wiarę (Kijów, wyd. 2, W. 1912) oraz podjęła współpracę z „Bluszczem”, jako recenzentka, autorka wspomnień pośmiertnych i korespondencji z Kijowa. Pisywała też w „Świecie” oraz kijowskich „Kresach”. Tadeusz Michalski, krytyczny recenzent polskiego życia literackiego w Kijowie, ocenił S-ą jako «powieściopisarkę bez talentu, lecz bardzo pracowitą i uwydatniającą się tym, że w powieściach swoich trzyma się poziomu dostępnego przeciętnemu ogółowi, broniąc humanizmu i szlachetnych porywów ludzkiego serca».

W r. 1909 powróciła S. z rodziną do Warszawy. W marcu t.r. Teatr Mały wystawił napisany jeszcze w Kijowie dramat pt. W rodzinie o konflikcie pokoleń, z melodramatyczną fabułą, ale żywym dialogiem. Inscenizacja przeróbki „Chama” w Wilnie (teatr «Lutnia», 5 XII t.r.) spotkała się z rozbieżnymi ocenami krytyki; chwalił ją „Goniec Wileński” (nr 268), lecz „Kurier Litewski” uznał za «bezlitosne znęcanie się nad powieścią, z zuchwałością iście grafomańską» (nr 269). Nie zniechęciło to S-iej do pisania kolejnych sztuk własnego autorstwa: Święty (jednoaktówka z ok. r. 1910) i Zagubione dusze, wystawione w Płocku w r. 1911. Drobniejsze utwory zamieszczała w „Kronice Rodzinnej”, „Kurierze Porannym”, „Tygodniku Mód i Powieści” oraz kijowskich jednodniówkach: Polskiego Tow. Gimnastycznego (1908) i Koła Kobiet Polek („Jesienią”, 1910); nadal współpracowała z „Dziennikiem Kijowskim”, m.in. przesyłając tu „Listy warszawskie”. W l. 1912–14 należała do komitetu redakcyjnego „Echa Literacko-Artystycznego”; publikowała tu recenzje teatralne, muzyczne i literackie utrzymane w stylistyce młodopolskiej. W r. 1912, wraz ze swym współpracownikiem z „Echa” Antonim Sikorskim, ogłosiła pod wspólnym pseud. A. Kłos dramat Ostatni akt (Napoleon Bonaparte w dolinie Świętej Heleny) (W.). T.r, przy okazji stulecia urodzin Kraszewskiego, wydała i opatrzyła wstępem jego drobne utwory pt. „Nigdzie nie drukowane poezje i urywki prozą. Z teki pośmiertnej” (W.), w większości, wbrew tytułowi, już publikowane w czasopismach lub księgach zbiorowych, zaś dla wydawnictwa Michała Arcta opracowała streszczenia 29-tomowej serii powieściowej Kraszewskiego („Powieści historyczne obejmujące dzieje Polski”), wznawiane kilkakrotnie w l. 1912–34. Postaci dziada poświęciła większy artykuł pt. J. I. Kraszewski w życiu i dziełach („Dzien. Kijowski”, dod. ilustr. na r. 1912). Nadal ogłaszała powieści (Na nowiu, W. 1912, Lunatycy, W. 1914). W r. 1915 wraz z redaktorką „Bluszczu” Zofią Seidlerową kierowała kursem nauk praktycznych dla kobiet. Kolejne sztuki S-iej wystawiano w Warszawie podczas okupacji niemieckiej w latach pierwszej wojny światowej: Powrót do gniazda (prawdopodobnie adaptacja powieści Kraszewskiego pod tym tytułem, Teatr Ludowy 7 IX 1915) oraz Romuald Traugutt, łączący wątek historyczny z intrygą miłosną (Teatr Popularny, 20 I 1917), dobrze przyjęty przez publiczność. S. brała też udział w przygotowaniu wydawnictwa zbiorowego „Warszawa – Wołyniowi” (W. [1917]).

W okresie międzywojennym S. napisała dla kółka teatralnego Stow. Handlowców jednoaktówkę Paskarze (premiera: 28 III 1922), wydała powieść historyczną z czasów powstania styczniowego osnutą wokół epizodu biografii Mariana Langiewicza pt. Od Wąchocka do Igołomii (W. 1923, dedykowaną Janowi Lorentowiczowi) oraz kolejne powieści obyczajowe: Różnie bywa (W. 1927, o pracy lekarzy społeczników na wsi), Ich szczęście (W. 1930), Urzeczeni (W. 1937, pod pseud. Stanisław Pobóg). S. zginęła tragicznie po powstaniu warszawskim, zapewne w październiku 1944, w Warszawie lub w okolicach Otwocka. Poszukiwania mające na celu ustalenie jej losów, podjęte w r. 1945 na prośbę rodziny przez Biuro Informacji i Poszukiwań PCK, nie przyniosły rezultatów.

Mąż S-iej, Teodor (1862 – 30 VII 1928), poza zajęciami zawodowymi parał się krytyką literacką, był recenzentem teatralnym „Dziennika Kijowskiego”, a w „Echu Literacko-Artystycznym” ogłosił omówienie „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego (osobno pt. „O Wyspiańskim i «Weselu» słów kilka”, W. 1912). Po pierwszej wojnie światowej był dyrektorem Giełdy Zbożowo-Towarowej w Warszawie. W małżeństwie tym miała S. dwoje dzieci. Wojciech (1 IV 1889 – 1940), był podczas studiów w Kijowie współautorem dwóch zbiorków poetyckich (Poezje..., Kijów 1910, Wczasy koleżeńskie, Kijów 1911), w okresie międzywojennym pracował w administracji gospodarczej WP w stopniu podporucznika, podczas kampanii wrześniowej 1939 r. dostał się do niewoli sowieckiej (obóz w Kozielsku) i w kwietniu r.n. został zamordowany przez NKWD w Katyniu. Córka S-iej, Bolesława (zm. po 1972), zamężna Ligowska, mieszkała po drugiej wojnie światowej w Warszawie.

 

Bibliogr. dramatu pol., I (błędnie jako Łozińska-Stanisławska); Bibliogr. Warszawy, IV–V; Nowy Korbut, XII, XVII 2; Straus S., Bibliografia źródeł do historii teatru w Polsce, W. 1957; – Ilustr. Enc. Trzaski; PSB (Łoziński Józef, Sikorski Antoni); – Repertuar teatrów warszawskich 1901–1906, Oprac. P. J. Domański, W. 1976; Słown. pseudonimów, II, IV; – Horbatowski RP., Polskie życie teatralne w Kijowie 1906–1908, Kr. 2003 (referat, Inst. Studiów Polonijnych i Etnicznych UJ, mszp.) s. 6–7; Kulczycka-Saloni J., Włodzimierz Spasowicz. Zarys monograficzny, Wr. 1975; Michalski T., Współczesna umysłowość polska na Ukrainie, Kijów 1910 s. 37; Staniszewski T. M., Siedmiolecie Teatru Polskiego w Kijowie, W. 1912; Zawodziński K., Opowieści o powieści, Kr. 1963; Zienkiewicz T., Polskie życie literackie w Kijowie w latach 1905–1918, Olsztyn 1990; – Roczn. nauk.-liter.-artyst. (encyklopedyczny) na r. 1905 Władysława Okręta, W. [1905] s. 161; – Kraszewski J. I., Lenartowicz T., Korespondencja, Oprac. W. Danek, Wr. 1963; Łozińska-Hempel M. z Łozińskich, Z łańcucha wspomnień, Kr. 1986 s. 51; Orzeszkowa E., Listy zebrane, Wr. 1961, 1976 V, VIII; – Rec. powieści i sztuk teatr. S-iej: „Bibl. Warsz.” 1914 t. 2 (H. Galle), „Bluszcz” 1909 nr 12 (S. Kiedrzyński), „Kur. Codz.” 1905 nr 101 (H. Galle), „Kur. Warsz.” 1909 nr 67, 1917 nr 22 ([A. Dobrowolski] Ad. D.), „Nowa Gaz.” 1909 nr 108, 1912 nr 224 (C. Walewska), „Pam. Liter.” 1924/5 (W. Hahn), „Świat” 1907 nr 45, 1909 nr 11 (A. Dobrowolski), – B. Jag.: sygn. 6937 III k. 586, 603, 681, 745–6 (listy Z. Kraszewskiej do J. I. Kraszewskiego), sygn. 6938 III, 6940 III; B. Narod.: sygn. 2854 k. 56, sygn. 2873 k. 18, sygn. 6319 k. 122–4, sygn. 6358 k. 62–3; IBL PAN: Kartoteka bibliogr. (A. Bara); – Mater. Red. PSB: List córki S-iej, Bolesławy Ligowskiej (4 IV 1972); List Anny Biernat z Biura Informacji i Poszukiwań PCK z 17 IX 2003.

Bibliogr. dot. Bolesława Łozińskiego: Boniecki, VI 47; – Bobrowski T., Pamiętniki mojego życia, Oprac. S. Kieniewicz, W. 1979 II.

Bibliogr. dot. Teodora M. Staniszewskiego: Słown. pseudonimów; – Wspomnienia puławskie, Red. T. Chwalibóg, W. 1933; – „Kur. Warsz.” 1928 nr 210, 211 (nekrologi).

Bibliogr. dot. Wojciecha Staniszewskiego: Internet: www.indeks.karta.org.pl (Indeks represjonowanych); – Roczn. oficerski, W. 1924, 1928; – Hertz, Zbiór poetów pol., VI–VII; Staniszewski W., Powódź. Opowieść z r. 1934, W. 1936.

Red.

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Józef Ignacy Kraszewski

1812-07-28 - 1887-03-19 pisarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Gustaw Holoubek

1923-04-21 - 2008-03-06
aktor filmowy
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Margit Sielska (Reich-Sielska)

1900-06-23 - 1980-02-03
malarz
 

Józef Huss

1846-04-11 - 1904-02-12
architekt
 

Józef Głębocki

1856-03-19 - 1903-11-28
poseł na sejm pruski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.