Sowiński Krzysztof Franciszek (1642–1699), doktor teologii, profesor i rektor Uniw. Krak., dziekan kapituły kolegiaty św. Floriana w Krakowie. Ur. w miasteczku Wielopole (obecnie Wielopole Skrzyńskie) w woj. sandomierskim, był synem tamtejszego mieszczanina Andrzeja i Agnieszki z Lepieckich.
Pod opieką wuja Floriana Lepieckiego (zob.), profesora Uniw. Krak., podjął S. naukę w Krakowie, początkowo najprawdopodobniej jako uczeń Szkół Nowodworskich, następnie student Wydz. Filozoficznego Uniw. Krak. Dn. 8 IV 1664 otrzymał promocję na bakałarza, a 30 IV 1666 – na doktora filozofii. Jako docent bezpłatny podjął latem t.r. wykłady na Wydz. Filozoficznym; objaśniał traktaty św. Tomasza z Akwinu. Jednocześnie był nauczycielem synów kaszt. lwowskiego Andrzeja Maksymiliana Fredry. Oddelegowany w kilka miesięcy później do Akad. Lubrańskiego w Poznaniu, pełnił tam od 22 XI t.r. do końca letn. semestru w r. 1668 obowiązki profesora filozofii. Po powrocie do Krakowa wybrany został 3 XI 1668 na seniora Bursy Filozofów, w półr. letn. 1671 podjął wykłady na Wydz. Filozoficznym, komentował dzieła Arystotelesa. W związku z powołaniem go 10 I 1674 do Kolegium Mniejszego (zrezygnował wtedy z senioratu Bursy Filozofów) przedstawił 25 I do dysputy publicznej tezy rozprawy Quaestio physica. De concursu causae primae cum secundis… (Kr. 1674). W t.r. opublikował poświęcone pamięci Marianny Sicińskiej, właścicielki jego rodzinnego Wielopola, wierszowane epitafium Srzeniawa żalem obfitym płynąca…, (Kr. 1674).
Latem 1674 wyjechał S. za granicę, prawdopodobnie jako opiekun i nauczyciel synów podkomorzego krak. Jana Karola Czartoryskiego: Kazimierza Michała i Michała. Trasa podróży prowadziła zapewne przez Lowanium, Paryż do Włoch. Najprawdopodobniej w r. 1676 uzyskał S. w rzymskiej Sapienzy doktorat teologii (w literaturze mylnie datuje się promocję S-ego na r. 1671). Jeszcze w czasie pobytu za granicą powołany został na członka Kolegium Większego (21 III 1676) i zaraz po powrocie do Krakowa objął 17 I 1677 profesurę królewską, opłacaną z fundacji Gabriela Władysławskiego. Dn. 14 V t.r. otrzymał kanonię w kolegiacie św. Anny w Krakowie. Przypuszczalnie dzięki kaszt. krakowskiemu Stanisławowi Warszyckiemu dostał S. w r. 1678 kustodię w kolegiackiej kapitule w Pilicy z probostwem w Słupi (uposażony był dziesięciną ze Słupi, Lgoty i Nakłowa). W półr. zim. 1679/80 objął urząd dziekana Wydz. Filozoficznego, ale już 4 IX 1682 został oficjalnie przedstawiony członkom Wydz. Teologicznego i zaprzysiężony jako profesor tegoż wydziału. Obowiązkowego egzaminu nie składał, ze względu na rzymski tytuł doktora teologii. Przed 15 I 1683 otrzymał z prezenty uczelni kanonię w kolegiacie św. Floriana (6 IX r.n. został kustoszem kapituły tej kolegiaty). Latem 1683 podjął wykłady z teologii; w l. 1686–9 wykładał teologię moralną jako «professor cursus Obłomkovianus». Zachował się brulionowy tekst tych wykładów, pisanych ręką S-ego (B. Jag.: rkp. 1274 s. 179–329; w literaturze przypisuje się S-emu wszystkie, pisane różnymi rękami, teksty teologiczne, które znalazły się w tym manuskrypcie, jednak brak dowodów na jego autorstwo). Dn. 14 V 1687 został S. dziekanem kapituły kolegiaty św. Floriana, w t.r. dostał probostwo w Proszowicach.
W r. 1690 wszczął S. starania o nostryfikację doktoratu z teologii, co 9 IX 1690 stało się przedmiotem obrad zgromadzenia wydziału. W związku z tym w marcu 1691 przedstawił w auli Kolegium Większego dysertację Quaestio theologica de praedestinatione… (Kr.), w której opowiadał się po stronie szkoły tomistycznej, a następnie 12 VI t.r. na podstawie rozprawy Quaestio theologica de visione Dei… (Kr. 1691), został promowany na doktora teologii. Z tej okazji uczcili S-ego panegirykami Wojciech Dzielski, Andrzej Margowski, Franciszek Ormiński, Samuel Podgórski i Kazimierz Prokopowicz. S. pełnił w Uniw. Krak. wiele funkcji organizacyjnych. Był prowizorem kilku borkarn (stypendiów), od r. 1677 wielokrotnie obierano go na prowizora Kolegium Większego oraz administratora dóbr Kolegium; sądząc po rachunkach przedstawianych władzom uczelni, mógł zawsze przedstawić bilans dodatni. Dn. 4 VII 1685 objął obowiązki prowizora Bursy Filozofów, nadto w l. 1685–9 pełnił urząd wiceprowizora, a w l. 1689–95 – prowizora Szkół Nowodworskich. Niejednokrotnie delegowany był przez władze uniwersyteckie na sejmik w Proszowicach (m.in. 25 VII 1681 otrzymał od prokuratora uniwersyteckiego 30 fl. na wyjazd do Proszowic) oraz na sejm walny w Warszawie (m.in. zapewne w r. 1677) i gorliwie bronił interesów uczelni. W r. 1686 doprowadził wraz z Piotrem Praczlewicem do pomyślnego zakończenia długoletnich pertraktacji w sprawie przekazywania bibliotece Kolegium Większego czynszów z fundacji Benedykta z Koźmina. W r. 1696 obrano go do komisji mającej usunąć zaniedbania w stanie majątkowym biblioteki. W r. 1687 został S. powołany na świadka w procesie kanonizacyjnym bł. Jana z Kęt; proszono go o opinię w kwestii autentyczności kodeksów pisanych ręką błogosławionego. W r. 1695 był dziekanem Wydz. Teologicznego (w tym czasie otrzymał nowe beneficja: w Przemykowie i przy kolegiacie Wszystkich Świętych w Krakowie, gdzie od 1 X 1694 był prepozytem), sześciokrotnie pełnił urząd rektora uniwersytetu, wybierany w kolejnych półroczach 1692, 1692/3, 1693 i następnie w 1696/7, 1697 oraz 1697/8. W imieniu Uniw. Krak. witał 15 IX 1697 króla Augusta II, przybywającego do Krakowa na koronację, czemu zawdzięczał tytuł sekretarza królewskiego.
S. ufundował główny ołtarz w kościele św. Anny, wykonany w l. 1695–8. Pod koniec życia poczynił liczne zapisy na rzecz Uniw. Krak., m.in. w r. 1692 zapisał Kolegium Większemu 10 tys. złp., zaś Kolegium Mniejszemu – 500 złp. na wspólne posiłki (1696). Z kolei dla Kolegium Prawniczego przekazał w r. 1698 10 tys. złp., a w r.n. katedrze «cursus polemici» na Wydz. Teologicznym – 12 tys. złp. Zmarł 4 III 1699 i pochowany został 10 III t.r. w kolegiacie św. Anny. W supraporcie zakrystii kolegiaty zachowało się poświęcone S-emu epitafium z białego marmuru.
Estreicher; – Pietrzyk Z., Poczet rektorów Uniwersytetu Jagiellońskiego 1400–2000, Kr. 2000; Słown. Pol. Teologów Katol., IV; – Katalog zabytków sztuki w Pol., IV cz. 2 z. 1; – Dzieje teologii katol., II; Hist. B. Jag., I; Leniek, Książka pamiątkowa Gimn. św. Anny, s. LXXXVIII; Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, II 697; Tylkowski M., Krótki opis kościoła akademickiego kolegiaty św. Anny w Krakowie, Kr. 1863 s. 24, 48; Wiśniewski J., Historyczny opis miast w Olkuskiem, Marjówka 1935 s. 314; – Liber beneficiorum et benefactorum Universitatis Iagellonicae in saeculis XV–XVIII, Oprac. J. Michalewicz, M. Michalewiczowa, Kr. 1999 I nr 1009, 1037, 1043, 1047, Kr. 1991 V cz. 1 s. 125, 135; Metryka promowanych Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Krakowskiego z lat 1639–1741, Wyd. H. Barycz, „Nasza Przeszłość” T. 3: 1947 s. 193, 195; Putanowicz J., Stan wewnętrzny i zewnętrzny Studii Generalis Universitatis Cracoviensis, Kr. 1774 s. 10, 12; Statuta nec non liber promotionum; – Arch. UJ: rkp. nr 20 s. 194, 476, 578, 595, nr 37 s. 871, nr 38 s. 46, 92, 95, 127, 141, 226, 295, 310, nr 64 s. 473 i nn., nr 65 s. 11 i nn., nr 76 s. 289, nr 90 s. 36 i nn., nr 95 s. 85; B. Jag.: rkp. nr 139 t. 4 k. 1304–1305, nr 1274 s. 179–329, nr 5359 t. 12.
Wanda Baczkowska