INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Krzysztof młodszy Lubieniecki h. Rola  

 
 
1598 - po 27.04.1648
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lubieniecki Krzysztof młodszy h. Rola (1598–1648), minister ariański. Syn Krzysztofa starszego (zob.) i Anny z Otwinowskich, brat Andrzeja młodszego (zob.). Nie wiemy, czy studiował w Rakowie; w każdym razie w r. 1616 wyruszył na studia do Altdorfu. Usunięty stamtąd wraz z grupą współwyznawców, przybył L. do Lejdy, gdzie immatrykulował się 30 XI 1616, podając, że ma 18 lat. W dwa lata później wyjechał, wraz z innymi arianami, w podróż po Francji. Po trzech latach pobytu na Zachodzie Europy L. powrócił do kraju i objął stanowisko ministra w Rakowie; pełnił również obowiązki scholarchy tamtejszej Akademii. Zdaniem L. Szczuckiego, nie wymieniony z imienia Lubieniecki, którego elokwencję i wiedzę sławił Wawrzyniec Stegmann (1638), to nasz Krzysztof. W t. r. brał on udział w akcji protestacyjnej związanej z wyrokiem w sprawie Rakowa. W r. 1626 został przeniesiony do Lublina, gdzie aż do śmierci był ministrem tamtejszego zboru ariańskiego. Mimo bowiem zburzenia budynku zborowego przez tłum i zakazu jego odbudowy wydanego w r. 1627 przez trybunał, zbór istniał nadal, choć w innym miejscu i na wpół legalnie. Równocześnie część arian przeszła do zboru w położonych niedaleko Lublina Piaskach Luterskich, od r. 1643 – po zamknięciu zboru przez ich kalwińskiego właściciela – przeniosła się zaś do Siedlisk (pow. Krasnystaw). L. musiał więc w istocie obsługiwać dwie gminy ariańskie, co prawda blisko siebie położone. W r. 1645 oskarżył go zaś pleban rakowski o nieprawne dawanie ślubów w Radostowie, gdzie po r. 1638 uczęszczała ariańska ludność Rakowa. L. tłumaczył się, że ślub dał w przejeździe; sprawę załatwiono polubownie.

Jezuici, chcąc doprowadzić do likwidacji życia zborowego w Lublinie, nękali L-ego procesami, występując w imieniu konwertyty Jana Kokota z pretensjami finansowymi. W r. 1635 za rzekomą obrazę Trybunału Lubelskiego, w sprawie o protegowanie arianizmu L., wraz z niektórymi innymi przedstawicielami szlachty ariańskiej, został skazany na rok i 6 tygodni wieży oraz 480 grzywien kary pieniężnej. W czerwcu 1636, a być może i w r. n. odbył on w Lublinie dysputę religijną z jezuitą Kasprem Drużbickim. Po wyroku w sprawie Rakowa udał się na czele delegacji ariańskiej na synod kalwiński w Krasnobrodzie (wrzesień 1638), gdzie miał zbadać możliwości zawarcia unii politycznej oraz solidarnego przeciwstawienia się katolikom na przyszłym sejmie. L. pozostawił po sobie kilkanaście listów, częściowo zachowanych, oraz parę prac okolicznościowych, z których znamy obszerny traktat teologiczny Antidotum in adversis (znajdujący się w B. Remonstrantów w Rotterdamie, rkp. 527).

Dumny ze swego szlachectwa, o którym pisał, że mu przodkowie «ledwie nie od tysiąca lat zostawili», L. należał do średnio zamożnej szlachty lubelskiej. Był współwłaścicielem wsi Jabłonna w pow. lubelskim oraz poddzierżawiał u Władysława Myszkowskiego zyskowne starostwo gródeckie. W spadku po sobie pozostawił też L. żonie Katarzynie z Siekluk Filipowskiej sporą sumę gotówki. Zmarł w r. 1648 (po 27 IV) w Rakowie lub w Siedliskach.

Żona przeżyła go o wiele lat; jej ostatnie listy do przebywającego na emigracji syna Stanisława pochodzą bowiem z r. 1663. Z zawartego w Rakowie, przypuszczalnie w r. 1621, małżeństwa Lubienieccy mieli trzech synów oraz dwie córki. Oprócz wymienionego już Stanisława, pisarza i astronoma (zob.), byli to: Aleksander, zabity przez Polaków po zdobyciu Tykocina (27 I 1657), oraz Krzysztof, który zginął przed r. 1659 w Danii walcząc w szeregach szwedzkich. Wiadomość podana przez nas, jakoby synem L-ego był również Władysław Lubieniecki, agent dyplomatyczny Siedmiogrodu, nie odpowiada prawdzie. Z córek L-ego Anna przebywała potem na emigracji u brata Stanisława, Zofia poślubiła zaś Jana Przypkowskiego i przypuszczalnie wraz z nim opuściła Polskę.

 

Kossowski A., Arianie polscy w Lublinie a sprawa Jana Kokota, mieszczanina lubelskiego, „Pam. Lub.” T. 1: 1930; tenże, Materiały do dziejów Lubienieckich w Lubelskiem w latach 1648–1660, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 5: 1960; tenże, Protestantyzm w Lublinie i w Lubelskiem w XV–XVII w., L. 1933; Kurdybacha Ł., Z dziejów pedagogiki ariańskiej, W. 1958 s. 204 (błędnie jako Stanisław Lubieniecki młodszy); Szczotka S., Synody arian polskich. Od założenia Rakowa do wygnania z kraju (1569–1662), „Reform. w Pol.” T. 7/8: 1935–6; Szczucki L., Na marginesie książki o pedagogice ariańskiej. Refleksje i rozmyślania krytyczne, „Studia Filoz.” 1959 z. 3 s. 174; Tazbir J., Arianie i katolicy, W. 1971 s. 36; tenże, Stanisław Lubieniecki, przywódca ariańskiej emigracji, W. 1961; Tworek S., Zbór lubelski i jego rola w ruchu ariańskim w Polsce w XVI–XVII wieku, L. 1966; – Bock, Historia antitrinitariorum, I cz. 1; Sandius Ch., Bibliotheca antitrinitariorum, Varsoviae 1967; Z listów L-ego jeden opublikował J. Domański i L. Szczucki, Miscellanea arianica, „Arch. Hist. Filoz. i Myśli Społ.” T. 6: 1960 s. 270–4; – B. Remonstrantów w Rotterdamie: rkp. 527 (korespondencja L-ego).

Janusz Tazbir

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.