Riccius Krzysztof (1590–1643), prawnik, syndyk gdański, profesor Gimnazjum Akademickiego. Ur. w Szczecinie w rodzinie luterańskiej pochodzenia włoskiego, był synem Joachima, profesora szczecińskiego Pedagogium, a następnie kaznodziei w Gartz.
R. uczył się najpierw w Pedagogium, następnie w lutym 1610 rozpoczął studia z zakresu prawa i filozofii w Rostocku, a w lipcu 1613 przeniósł się do Wittenbergi. Przebywał też prawdopodobnie w Jenie, Strasburgu i Leuven. Po uzyskaniu stopnia licencjata praw w Orleanie otrzymał propozycję podjęcia pracy w Gimnazjum Akademickim w Gdańsku. Dn. 3 VII 1619 Adam Hojer powitał go na stanowisku profesora prawa i historii oraz inspektora Gimnazjum. Działalność dydaktyczną rozpoczął R. od przygotowania dysput prawniczych: De tutelis, De mutuo, De pignoribus et hypothecis. Położył on szczególnie duże zasługi dla nauki prawa narodów, upowszechniając nowe koncepcje H. Grotiusa. Zawsze zresztą starał się łączyć rozważania teoretyczne z aktualnymi problemami współczesności. W dyspucie Palaestrae politicae ventilatio prima… akcentował znaczenie dobrej znajomości zasad ustrojowych (1626). Ciekawą jest dysputa De iustitia et iure (1629), w której po zdefiniowaniu pojęcia sprawiedliwości przeszedł do interesującej definicji nauki prawa i jej podziału. Lekcje historii zajmowały mu 2 godz. zajęć tygodniowo, zaś prawa – 4 godz. w najwyższych klasach. Wykład kursowy historii opierał na J. Sleidanie; do aktualnej sytuacji nawiązywały dociekania dotyczące sporów religijnych (1621) lub obowiązujących systemów monetarnych (1622). Od r. 1631 wprowadził R. do dydaktyki cykl systematycznych powtórek, podczas których słuchacze pogłębiali dotychczasową wiedzę, a zastosowane pytania problemowe zmuszały ich do samodzielnych przemyśleń. Od r. 1632 R. zaczął się koncentrować w swych badaniach na historii i prawodawstwie polskim. Pierwszym z tego cyklu był Discursus… de regalibus (1632). Rozpatrzył w nim przywileje i uprawnienia władcy z punktu widzenia aktualnych stosunków politycznych w Polsce i w nawiązaniu do prac Jakuba Przyłuskiego, Tadeusza Zawackiego i Jana Herburta. Dalszym rozwinięciem historii ustroju stał się cykl dysput De exceptionibus, w których naświetlił etapy formowania się władzy królewskiej w Polsce; akcentował głównie zgodność postępowania z obowiązującymi normami prawnymi.
W r. 1635 R. udał się w kolejną dłuższą podróż naukową po różnych ośrodkach we Francji, Anglii, Niemczech i w Niderlandach. Uzupełnił wtedy swą wiedzę prawniczą i uzyskał stopień doktora praw. Po raz pierwszy użył go w r. 1636 wydając w Paryżu cenną rozprawę De coronatione regia. Scharakteryzował w niej znaczenie i przebieg ceremonii koronacyjnych od epoki Piastów po czasy sobie współczesne. Zaakcentował potrzebę ściślejszego określenia zasad wyboru króla, podkreślając, iż będzie to sprzyjało stabilizacji władzy centralnej i zapobiegnie niepokojom społecznym. W styczniu 1638 zrzekł się funkcji profesora w Gimnazjum Akademickim, gdyż zaproponowano mu stanowisko syndyka gdańskiego. Odtąd skupił się na realizacji zleceń Rady Miejskiej Gdańska. Włączył się do polemiki wokół ceł morskich, sprzeciwiając się ograniczaniu przywilejów miasta przez Władysława IV. Wydał z tej okazji pod pseud. Constantinusa Sincerusa rozprawę Spongia in Elisei Aurimontani Epistolam contra Dantiscanos nuper editam (1638). Praca administracyjna nie przekreśliła jednak działalności naukowej R-a. W r. 1639 opublikował w Gdańsku rozprawę Problema regium de electione principum tranquilla…, w której kontynuował dotychczasowy nurt badań. Zajął się m. in. analizą wydarzeń politycznych w XVI w. w Polsce i w innych państwach europejskich i ich zależnością od trybu przeprowadzania koronacji, elekcji, precyzji w ustalaniu różnych przepisów itp. Była to pierwsza w Polsce rozprawa poświęcona teoretycznej analizie zasad elekcji. Spotkała się ona z ogromnym zainteresowaniem i nawet jeszcze w XVIII w. stanowiła podstawę licznych rozważań na ten temat. R. zmarł po krótkiej chorobie 28 IV 1643 w Gdańsku i został pochowany 1 V w kościele Najśw. Marii Panny.
Był R. dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną (ślub 11 V 1620) była Barbara, córka kupca gdańskiego Mateusza Feigiusa, drugą (od 8 XI 1639) Dorota, córka Adama Puschina, członka III ordynku.
Z pierwszego małżeństwa miał R. przynajmniej 2 synów: Joachima Krzysztofa i Konstantyna, późniejszych prawników, oraz dwie córki: Adelgundę, od r. 1642 żonę sekretarza Rady Starego Miasta A. Petermanna, i Annę Marię, od r. 1659 żonę lekarza J. Schmiedta. Drugie małżeństwo R-a było bezdzietne.
Brat R-a Adam (1605–1662) był profesorem prawa kościelnego na uniwersytecie w Królewcu.
Estreicher; Allg. Dt. Biogr., XXVIII; Altpreuss. Biogr. (Adam); Jöcher C. G., Allgemeines Gelehrten Lexicon, Leipzig 1751; Hist. Nauki Pol., VI; – Bieńkowska B., Bieńkowski T., Kierunki recepcji nowożytnej myśli naukowej w szkołach polskich (1600–1773) cz. 2: Humanistyka, W. 1976; Hirsch T., Geschichte des academischen Gymnasiums in Danzig, Danzig 1837; Kocot K., Nauka prawa narodów w Ateneum Gdańskim (1580–1793), Wr. 1965; Kto ma państwo morskie, Wstęp E. Kotarski, Gd. 1970; Mokrzecki L., Middle Class Historiography in 17th Century Poland, „Europa Orientalis” T. 5: 1986 (Roma 1987); tenże, Początki wiedzy o morzu w dawnej Rzeczypospolitej, Wr. 1983; tenże, Studium z dziejów nauczania historii, Gd. 1973 (bibliogr.); tenże, W kręgu praw historyków gdańskich XVII wieku, Gd. 1974; Schieder T., Deutscher Geist und Ständische Freiheit im Weichsellande, Königsberg 1940; – Album Academiae Vitebergensis, Magdeburg 1934 I; Die Matrikel der Universität Rostock, Rostock 1890 II; Praetorius E., Athenae Gedanenses, Lipsiae 1713; – Arch. Państw. w Gd.: sygn. 300 R/V, 132 E Riccius K., De legibus particularibus Prussiae, sygn. 300 R/Vv 24, sygn. 300, 42/164; B. PAN w Gd.: rkp. 54 s. 202.
Lech Mokrzecki